Η παροιμιώδης ψυχραιμία με την οποίαν αντιμετωπίζουν οι αγορές τη σύρραξη Ισραήλ - Ιράν, με την τιμή του πετρελαίου να αποκλιμακώνεται τη Δευτέρα μετά το ράλι της Παρασκευής παρά την κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε μια αφοπλιστικά απλή πραγματικότητα: Η αγορά «πλημμυρίζει» από πετρέλαιο που παράγουν οι σύμμαχοι του Ιράν στο πετρελαϊκό καρτέλ του ΟΠΕΚ+, βάσει σχετικών αποφάσεων του Οργανισμού για αύξηση της παραγωγής κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών.
Το καρτέλ του οποίου ντε φάκτο ηγείται η Σαουδική Αραβία αιφνιδίασε φέτος την αγορά πετρελαίου, επιταχύνοντας την αύξηση της παραγωγής παρά το γεγονός ότι οι τιμές του αργού παρέμεναν σημαντικά χαμηλότερες από τα προηγούμενα έτη. Και, όπως τονίζουν οι Financial Times, υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο αυτή η αύξηση της παραγωγής να οφειλόταν σε πιέσεις του Λευκού Οίκου ώστε να διατηρηθούν χαμηλά οι τιμές εν όψει μιας πιθανής επίθεσης του Ισραήλ στο Ιράν.
Με το πιστόλι στο τραπέζι
Όπως εξηγούν οι FT, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν ήδη πραγματοποιήσει αρκετούς γύρους διαπραγματεύσεων με την Τεχεράνη για το πυρηνικό της πρόγραμμα, με τον Τραμπ να διαμηνύει ότι, σε περίπτωση αποτυχίας της διπλωματίας, θα εξετάζονταν και στρατιωτικές επιλογές - και με το Ισραήλ να ζητά ανοιχτά στρατιωτικά πλήγματα.
«Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι ο Τραμπ ζήτησε από τους Σαουδάραβες να αυξήσουν την παραγωγή για να αντιμετωπίσει τα τρία μεγαλύτερα προβλήματά του: το Ιράν, τη Ρωσία και τον πληθωρισμό», δήλωσε στους Financial Times ο Μπομπ ΜακΝάλι, πρώην σύμβουλος του Προέδρου Τζορτζ Μπους και επικεφαλής της Rapidan Energy Group. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι «είναι υπερβολικό να υπονοήσει κανείς ότι το αίτημα αυτό αποσκοπούσε στο να καταστεί δυνατή μια επίθεση».
Γιατί αύξησαν την παραγωγή;
Οι Σαουδαραβικές αρχές - συνεχίζουν οι FT - ήταν πλήρως ενήμερες ότι η αύξηση της παραγωγής θα ευχαριστούσε τον Τραμπ, ο οποίος είχε δηλώσει τον Ιανουάριο ότι θα ζητούσε από τη Σαουδική Αραβία και τον ΟΠΕΚ να «ρίξουν τις τιμές του πετρελαίου».
Παρ' όλα αυτά, αναλυτές και traders εκτιμούν ότι οι παραγωγοί πετρελαίου είχαν τα δικά τους κίνητρα για να ξεκινήσουν τη σταδιακή χαλάρωση των περικοπών στην παραγωγή, ανεξάρτητα από τις γεωπολιτικές εξελίξεις.
Μετά από σχεδόν τρία χρόνια περιορισμών στην προσφορά, προκειμένου να ενισχυθούν οι τιμές, οι περικοπές στην παραγωγή είχαν αρχίσει να χάνουν την αποτελεσματικότητά τους. Έτσι, σύμφωνα με αναλυτές, ήταν εύλογο να αρχίσει η σταδιακή αποκατάσταση της παραγωγής, με στόχο την ανάκτηση μεριδίου της αγοράς.
Ήδη άλλωστε ορισμένα μέλη του ΟΠΕΚ+, με κυριότερο το Καζακστάν, αντλούσαν περισσότερο πετρέλαιο από τις καθορισμένες ποσοστώσεις. Η κατάσταση αυτή είχε προκαλέσει απογοήτευση στο Ριάντ, που ως ο μεγαλύτερος εξαγωγέας και de facto ηγέτης του καρτέλ, είχε επωμιστεί το μεγαλύτερο μέρος των περικοπών, μειώνοντας την παραγωγή του έως και 2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα που αντιστοιχούν περίπου στο 2% της παγκόσμιας προσφοράς.
Μια τραυματική εμπειρία
Παρά τη σκληρή εκστρατεία «μέγιστης πίεσης» των ΗΠΑ προς το Ιράν - συμπεριλαμβανομένων απειλών για πλήρη αποκλεισμό των ιρανικών εξαγωγών - η Σαουδική Αραβία ήταν εδώ και καιρό απρόθυμη να αυξήσει την παραγωγή πριν υπάρξει πραγματική διαταραχή.
Ο Σαουδάραβας υπουργός Ενέργειας, πρίγκιπας Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν, είχε δηλώσει κατ’ ιδίαν ότι το βασίλειο δεν θα επαναλάμβανε το «λάθος του 2018». Τότε, υπό την πίεση του Τραμπ, ο ΟΠΕΚ+ αύξησε την παραγωγή ενόψει περιορισμών που σκόπευαν να επιβάλουν οι ΗΠΑ στις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου. Ωστόσο σύντομα η στάση του Ουάσιγκτον άλλαξε, επιτρέποντας σε πολλές χώρες να συνεχίσουν να εισάγουν πετρέλαιο από το Ιράν, με αποτέλεσμα οι τιμές να υποχωρήσουν κάτω από τα 50 δολάρια το βαρέλι, επίπεδο μη βιώσιμο για πολλούς εξαγωγείς. Αυτή η εμπειρία έχει χαραχτεί στη μνήμη των Σαουδαράβων, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν την κατάσταση.
Αν οι πρόσφατες κινήσεις του Ριάντ ανταποκρίνονταν πράγματι σε πίεση από την Ουάσινγκτον, ίσως στόχευαν λιγότερο στο Ιράν και περισσότερο στην εξασφάλιση πρόσβασης σε αμερικανική τεχνολογία εκτίμησε η Χελίμα Κροφτ, επικεφαλής στρατηγικής εμπορευμάτων στην RBC Capital Markets.
Άλλωστε κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στη Σαουδική Αραβία, ο Τραμπ επαίνεσε τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, με το Ριάντ να βγαίνει κερδισμένο σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το πυρηνικό του πρόγραμμα και η πολεμική βιομηχανία.
Γνώριζε το Ριάντ;
Είτε οι Σαουδάραβες γνώριζαν για τα σχέδια του Ισραήλ να επιτεθεί στο Ιράν είτε όχι, η αύξηση της παραγωγής πετρελαίου φαίνεται επί του παρόντος να επιτρέπει στο - υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ - Τελ Αβίβ να συνεχίζει τις φονικές επιθέσεις του κατά της Τεχεράνης, πλήττοντας μεταξύ άλλων σημαντικές ενεργειακές υποδομές, χωρίς - επί του παρόντος - οι δυτικές οικονομίες να απειλούνται από ένα νέο καταστροφικό πληθωριστικό κύμα που θα μπορούσε να πυροδοτηθεί από μια εκρηκτική αύξηση των τιμών του πετρελαίου.
Το Ιράν βεβαίως επισείει τη σοβαρότατη απειλή του κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ, ωστόσο πρόκειται για μια δύσκολη απόφαση καθώς κάτι τέτοιο θα έθετε εμπόδια και στις δικές τους εξαγωγές, κυρίως προς την Κίνα.
Στο όριο
Ωστόσο, αν και προς το παρόν λειτουργεί ως «αμορτισέρ», η αύξηση της προσφοράς πετρελαίου από τον ΟΠΕΚ+ δεν θα μπορέσει να απορροφήσει τους κραδασμούς από μια πιθανή ευρύτερη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή.
Όπως προειδοποίησε ο Κέβιν Μπουκ, επικεφαλής της ClearView Energy Partners στην Ουάσινγκτον, «η αύξηση της προσφοράς από τον ΟΠΕΚ+ άφησε περιθώριο για κάποιες διαταραχές, είτε λόγω Ιράν είτε λόγω πιθανών νέων κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Αλλά όχι και για τα δύο ταυτόχρονα».
Σύμφωνα με τον ίδιο, εάν η άνοδος των τιμών συνεχιστεί ή υπάρξει κίνδυνος για τη ροή πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή, ο Τραμπ ενδέχεται να αναγκαστεί να στραφεί στο Στρατηγικό Απόθεμα Πετρελαίου των ΗΠΑ - το μεγαλύτερο στον κόσμο, το οποίο, μετά από σημαντικές εκροές επί προεδρίας Μπάιντεν, διαθέτει περίπου 400 εκατομμύρια βαρέλια, αρκετά κάτω από τη μέγιστη χωρητικότητα των 727 εκατομμυρίων βαρελιών.
Ο Τραμπ θα μπορούσε επίσης να ζητήσει από τη Σαουδική Αραβία να ενισχύσει περαιτέρω την παραγωγή. Όμως αυτό θα έθετε δύσκολα διλήμματα για το Ριάντ, καθώς το Ιράν είναι ιδρυτικό μέλος του ΟΠΕΚ και μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να διαταράξει την εύθραυστη ύφεση ανάμεσα στην Τεχεράνη και τις Αραβικές χώρες του Κόλπου.
«Τι κάνουν οι πρόεδροι όταν ανεβαίνουν οι τιμές του πετρελαίου; Το πρώτο που κάνουν είναι να σηκώνουν το τηλέφωνο και να καλούν τη Σαουδική Αραβία», σχολίασε στους Financial Times ο ΜακΝάλι της Rapidan. Όμως το Ριάντ και οι σύμμαχοί του στον ΟΠΕΚ+ πιθανότατα θα εξετάσουν το αίτημα αυτό με μεγάλη προσοχή», πρόσθεσε.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
