Σε μια περίοδο έντονης διεθνούς ρευστότητας, η Ευρώπη καλείται να διαχειριστεί ένα πρωτοφανές πλέγμα κινδύνων: από την απειλή αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ έως την αδυναμία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης να ανταποκριθεί σε αυξημένη ζήτηση ενέργειας εν μέσω θέρους και κλιματικής ακραίας μεταβλητότητας. Το «εκρηκτικό κοκτέιλ» γεωπολιτικής και δομικών ελλείψεων δημιουργεί σοβαρό ενδεχόμενο ανατιμήσεων και πιέσεων στην αγορά ενέργειας το επόμενο διάστημα.
Ο κίνδυνος ενός αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν — ως μια σπασμωδική κίνηση σε περίπτωση όξυνσης των εχθροπραξιών με το Ισραήλ— είναι υπαρκτός, όπως τόνισε ο CEO Energy της METLEN, Γιάννης Καλαφατάς, μιλώντας χθες στο Energy Transition Summit. Από το σημείο αυτό διέρχεται σχεδόν το 50% του παγκόσμιου LNG, συμπεριλαμβανομένων φορτίων από το Κατάρ αλλά και ορισμένων από τις ΗΠΑ. Η ανησυχία και μόνο για τυχόν αποκλεισμό αρκεί για να πιέσει ανοδικά τις τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Ζήτηση, καιρός και ανετοιμότητα οδηγούν σε αστάθεια
Η τιμή του φυσικού αερίου δεν επηρεάζεται μόνο από τα διεθνή γεωπολιτικά γεγονότα. Όπως σημείωσε ο κ. Καλαφατάς, στη ΝΑ Ευρώπη οι καιρικές συνθήκες και τα διαστήματα καύσωνα αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για την πορεία των τιμών η έξαρση των οποίων οφείλεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Η περιοχή έχει χαμηλό υδρολογικό δυναμικό, περιορισμένη παραγωγική ικανότητα και υστερεί σε ευέλικτες μονάδες που θα μπορούσαν να «μπαλώσουν» τα κενά της ζήτησης. Αν και η νέα μονάδα φυσικού αερίου στην Κομοτηνή (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Motor Oil) βελτιώνει την εικόνα σε σχέση με πέρυσι, το σύστημα παραμένει ευάλωτο: σε περίπτωση έξαρσης της ζήτησης, οι τιμές δύσκολα θα παραμείνουν χαμηλές.
Διαρθρωτικά προβλήματα και καθυστερήσεις επενδύσεων
Ο κ. Καλαφατάς, υποστήριξε ότι η ανισορροπία στη ΝΑ Ευρώπη δεν είναι συγκυριακή η εξωγενής. Είναι δομική. Η περιοχή πάσχει από χρόνια υστέρηση επενδύσεων σε ευέλικτες μονάδες και ανεπαρκείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις με την υπόλοιπη Ευρώπη. Την ίδια ώρα, η ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας αυξάνει τη ζήτηση, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο ενεργειακής πίεσης. Παρά τις πολιτικές ενστάσεις για τη λειτουργία της ευρωπαϊκής αγοράς —όπως επισημαίνει ο κ. Καλαφατάς— οι εξάρσεις τιμών οφείλονται κυρίως σε ελλείψεις τοπικές και διαρθρωτικές.
Η μετάβαση που δεν συγχρονίζεται με τη ζήτηση
Η μετάβαση σε καθαρή ενέργεια προχωρά με επενδύσεις σε ΑΠΕ, αλλά η παραγωγή δεν συγχρονίζεται με τη ζήτηση, παρατήρησε ο επικεφαλής της Metlen Energy.
Ο ρυθμός υιοθέτησης της ηλεκτροκίνησης αλλά και της ηλεκτρικής θέρμανσης/ψύξης είναι χαμηλός. Οι καταναλωτές παραμένουν επιφυλακτικοί λόγω του φόβου για ανεπαρκείς υποδομές φόρτισης και έλλειψης κινήτρων. Ακόμη και τα διζωνικά τιμολόγια, που σχεδιάστηκαν για να ενισχυθεί η κατανάλωση σε ώρες φθηνής ενέργειας, έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα, αφού δεν υπάρχει δομημένο πλέγμα για αλλαγή της συμπεριφοράς των χρηστών.
Παράλληλα, το ηλεκτρικό δίκτυο δεν είναι έτοιμο να υποστηρίξει την επιτάχυνση των ΑΠΕ και της ηλεκτροκίνησης. Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στις μεγάλες διασυνδέσεις υψηλής τάσης, αλλά κυρίως στα τοπικά δίκτυα διανομής, τα οποία αντιμετωπίζουν συμφόρηση και περιορίζουν την ένταξη νέων καταναλωτών και παραγωγών.
«Αφθονία» ενέργειας αλλά ακριβοί λογαριασμοί
Το μεγάλο παράδοξο που περιέγραψε ο κ. Καλαφατάς είναι ότι, παρά την εντύπωση για αφθονία φθηνής καθαρής ενέργειας, οι λογαριασμοί παραμένουν υψηλοί. Η εξάρτηση των ΑΠΕ από τον καιρό και τις ώρες ηλιοφάνειας δεν επιτρέπει συνολική μείωση του κόστους. Οι φθηνές ώρες δεν αρκούν για να εξισορροπήσουν τις ώρες ακρίβειας — με αποτέλεσμα η μέση ημερήσια τιμή ρεύματος να παραμένει υψηλή. Η ηλιακή ενέργεια φτάνει στην κορύφωση της το μεσημέρι, ενώ η κατανάλωση αυξάνεται κυρίως το πρωί και —καθοριστικά— το βράδυ, όταν ο ήλιος έχει δύσει. Αυτό οδηγεί σε μεγάλες ημερήσιες διακυμάνσεις τιμών: φθηνή ή και αρνητική τιμή το μεσημέρι, αλλά υψηλότατες τιμές στις ώρες αιχμής.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
