Το διάστημα 28 με 30 Νοεμβρίου 2025 διεξήχθη στα Ιωάννινα η τελική συνάντηση (final meeting) του έργου Project No. 15451 – Achieving sustainability of livestock farming in the high mountains under climate change (LIVEMOUNT) («Πετυχαίνοντας την αειφορία της κτηνοτροφίας στα υψηλά όρη υπό συνθήκες κλιματικής αλλαγής»), το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το ΕΛΙΔΕΚ, μέσω του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: Ελλάδα 2.0.
Το έργο είχε διάρκεια 23 μήνες, με το φυσικό του αντικείμενο να ολοκληρώνεται στις 31 Δεκεμβρίου 2025. Συντονίστηκε από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ενώ συμμετείχαν καθηγητές από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Το LIVEMOUNT δρομολόγησε πρωτοποριακές επιστημονικές πρωτοβουλίες με στόχο να χαράξει την πορεία για μια περιβαλλοντικά βιώσιμη κτηνοτροφία στα ψευδαλπικά λιβάδια της Πίνδου (από τον Παρνασσό έως τον Σμόλικα), υπό συνθήκες κλιματικής αλλαγής, μέσω της διατήρησης της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημικών λειτουργιών.
Οι βασικοί στόχοι του έργου
Όπως τονίζει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Μιχάλης Βραχνάκης, καθηγητής στο Τμήμα Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου και Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το έργο επικεντρώθηκε σε τέσσερις διακριτούς στόχους.
Πρώτον, στην αξιολόγηση του αντίκτυπου της βόσκησης ζώων στις ψευδαλπικές κοινωνίες φυτών και εντόμων υπό το στρες της ξηρασίας, μέσα από ταξινομική προσέγγιση. Δεύτερον, στην αποσαφήνιση των υποκείμενων μηχανισμών που επηρεάζουν τη λειτουργία των ψευδαλπικών λιβαδικών συστημάτων, μέσω λειτουργικής προσέγγισης. Τρίτον, στον συνδυασμό ταξινομικής και λειτουργικής προσέγγισης για την πρόταση στρατηγικών προσαρμογής της κτηνοτροφίας στην κλιματική αλλαγή και τη σύνδεσή τους με την πολιτική και την πρακτική διατήρησης. Τέταρτον, στη μεγιστοποίηση του επιστημονικού και κοινωνικού αντίκτυπου του έργου.
Κλιματική αλλαγή και ποιμενική κτηνοτροφία
Μιλώντας για τα βασικά συμπεράσματα, ο κ. Βραχνάκης επισημαίνει ότι το σημαντικότερο εύρημα του έργου είναι πως η κλιματική αλλαγή δημιουργεί ένα νέο πλαίσιο επανεξέτασης του ρόλου της εκτατικής κτηνοτροφίας στα ελληνικά βουνά, δηλαδή του παραδοσιακού ποιμενικού τρόπου.
Η ελληνική ποιμενική κτηνοτροφία, όπως τονίζει, επιτελεί σημαντικό περιβαλλοντικό ρόλο, καθώς διατηρεί υψηλά επίπεδα βιοποικιλότητας, συμβάλλει στην οικολογική ισορροπία των φυσικών οικοσυστημάτων και διασφαλίζει την παροχή οικοσυστημικών υπηρεσιών. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι υπηρεσίες εφοδιασμού (όπως τρόφιμα, νερό, καυσόξυλα), οι ρυθμιστικές υπηρεσίες (ρύθμιση κλίματος και υδρολογίας), οι πολιτιστικές υπηρεσίες (αναψυχή και διατήρηση πολιτισμικής ταυτότητας) και οι υπηρεσίες υποστήριξης, όπως η βιολογική δραστηριότητα του εδάφους και η επικονίαση.
Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι η εφαρμογή της ποιμενικής κτηνοτροφίας, και κατ’ επέκταση του ισοζυγίου βοσκοϊκανότητας και της βοσκοφόρτωσης, δεν εμφανίζεται ομοιόμορφα κατανεμημένη στον χώρο και τον χρόνο. Το αποτέλεσμα είναι η εμφάνιση φαινομένων υπερβόσκησης σε ορισμένες περιοχές και, στις περισσότερες περιπτώσεις, υποβόσκησης των λιβαδιών. Ειδικά η υποβόσκηση τείνει να εξελιχθεί σε ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα, δεδομένης και της πρόσφατης θανάτωσης μεγάλου αριθμού κοπαδιών.
Βάση για χάραξη πολιτικής
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας επισημαίνει ότι τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να αποτελέσουν βάση για τη διαμόρφωση δημόσιων πολιτικών. Όπως τονίζει, κάθε πολιτική παρέμβαση οφείλει να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη, στηριγμένη σε αναλύσεις πεδίου, τις οποίες το έργο LIVEMOUNT παρήγαγε συστηματικά.
Στο πλαίσιο αυτό, το έργο αφιέρωσε ειδικό Πακέτο Εργασίας, το οποίο οδηγεί σε συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής, που βρίσκονται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η ανάγκη εκπόνησης Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης, η διατήρηση και υποστήριξη της μετακινούμενης κτηνοτροφίας, η καταγραφή και αξιοποίηση της παραδοσιακής γνώσης, η εφαρμογή της αρχής της ιστορικότητας στη διαχείριση των λιβαδιών, η ενίσχυση των αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων, καθώς και η σύνδεση φυτικής και ζωικής παραγωγής με στόχο τη μείωση του κόστους και την αποφυγή φαινομένων τύπου lockdown. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και στην εξειδίκευση πολιτικών για τις περιοχές Natura 2000.
Εθνικό σχέδιο για την ορεινή κτηνοτροφία
Ο κ. Βραχνάκης καταλήγει τονίζοντας ότι πάνω απ’ όλα απαιτείται συνεργασία των αρμόδιων Υπουργείων και Φορέων για την περιγραφή και εφαρμογή ενός Εθνικού Σχεδίου Ενίσχυσης της Ποιμενικής και Μετακινούμενης Κτηνοτροφίας. Ένα τέτοιο σχέδιο, όπως σημειώνει, οφείλει να βρίσκεται σε αρμονία και συνάφεια με ένα Εθνικό Σχέδιο Ανάσχεσης της Απερήμωσης των Ορεινών Περιοχών, καθώς η αντιμετώπιση της εγκατάλειψης των ορεινών κοινοτήτων μπορεί σε μεγάλο βαθμό να επιτευχθεί μέσα από τη δημιουργία επαγγελματικών προοπτικών και την ενίσχυση της περιβαλλοντικά και κοινωνικά ωφέλιμης ποιμενικής δραστηριότητας.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
