Tα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν να ξεκινήσουν ένα ταμείο ύψους 150 δισ. ευρώ για δάνεια που θα χρησιμοποιηθούν για εξοπλισμούς, με εγγύηση από τον κοινό προϋπολογισμό της Ένωσης — μια ιστορική αλλαγή για τις Βρυξέλλες, η οποία προκλήθηκε από τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και τις απαιτήσεις του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αυξήσει η Ευρώπη τις δαπάνες της για την ίδια της την ασφάλεια.
Η πρωτοβουλία, που θα επιτρέπει στα κράτη-μέλη να δανείζονται από τις Βρυξέλλες για να δαπανούν σε οπλικά συστήματα και πλατφόρμες μέσω κοινών προμηθειών, προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή νωρίτερα φέτος ως μέσο επιτάχυνσης του εξοπλισμού της ηπείρου.
Επιδιώκει επίσης να επεκτείνει τον αμυντικό-βιομηχανικό τομέα της ΕΕ μετά από δεκαετίες παρακμής, διοχετεύοντας τη μερίδα του λέοντος των κεφαλαίων σε ευρωπαϊκές εταιρείες όπλων και ενθαρρύνοντας εξωευρωπαϊκούς υπεργολάβους να μετεγκατασταθούν στην ήπειρο, σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας που είδαν οι Financial Times.
Το μέγεθος της συμμετοχής χωρών εκτός ΕΕ —ιδίως βρετανικών, αμερικανικών και τουρκικών αμυντικών εταιρειών— αποτέλεσε το πιο αμφιλεγόμενο στοιχείο της πρωτοβουλίας, με τη Γαλλία να ηγείται της προσπάθειας να διασφαλιστεί ότι η πλειοψηφία των χρημάτων θα δαπανηθεί εντός της Ένωσης.
Τα δάνεια μπορούν να δαπανηθούν για προϊόντα των οποίων τουλάχιστον το 65% της αξίας των εξαρτημάτων προέρχεται από εταιρείες όπλων της ΕΕ, της Ουκρανίας, της Ισλανδίας, του Λιχτενστάιν, της Νορβηγίας και της Ελβετίας, σύμφωνα με τρεις αξιωματούχους που ενημερώθηκαν για τη συμφωνία. Χρειάστηκαν μήνες διαπραγματεύσεων για να επιτευχθεί η συμφωνία.
Η τουρκική συμμετοχή ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα για την Ελλάδα και την Κύπρο, λόγω της μακροχρόνιας διαμάχης τους με την Άγκυρα για τη βόρεια Κύπρο, η οποία αποσχίστηκε από τη Δημοκρατία της Κύπρου μετά την εισβολή και κατοχή της περιοχής από την Τουρκία το 1974.
«Δεν μπορούμε να χρηματοδοτούμε μια αμυντική βιομηχανία σε μια χώρα που αμφισβητεί ενεργά τα κράτη-μέλη της ΕΕ», δήλωσε ένας από τους αξιωματούχους που συμμετείχαν στις συνομιλίες. Η Ελλάδα πίεσε ώστε η όποια τουρκική εμπλοκή να είναι σταδιακή, αναστρέψιμη και να συνοδεύεται από συγκεκριμένες πολιτικές παραχωρήσεις, παρότι η τελική έγκριση κάθε επιμέρους δανείου δεν απαιτεί ομοφωνία.
Αμυντικές εταιρείες τρίτων χωρών, όπως η βρετανική BAE Systems, μπορούν να αντιπροσωπεύουν έως και 35% της αξίας μιας αγοράς, εκτός αν η χώρα τους υπογράψει διμερή αμυντική συμφωνία με την ΕΕ και στη συνέχεια ξεχωριστή τεχνική συμφωνία που θα ορίζει τις λεπτομέρειες της σχέσης.
Η Βρετανία και η ΕΕ υπέργραψαν αυτή την αρχική αμυντική συμφωνία τη Δευτέρα, σε διμερής σύνοδο κορυφής στο Λονδίνο.
Επιπλέον, η συμβολή οποιουδήποτε μη ευρωπαϊκού υπεργολάβου σε χρηματοδοτούμενο έργο περιορίζεται στο 15%. Αυτό μπορεί να αυξηθεί στο 35% εάν ο υπεργολάβος έχει είτε υπάρχουσα συνεργασία με τον βασικό ευρωπαϊκό ανάδοχο είτε αν ο ευρωπαϊκός ανάδοχος «δεσμευτεί να μελετήσει, εντός δύο ετών, τη δυνατότητα αντικατάστασής του» με ευρωπαϊκή εναλλακτική, σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας.
Αυτό «επιτρέπει ευελιξία» όσον αφορά τους εξωτερικούς υπεργολάβους, δήλωσε ένας από τους αξιωματούχους.
Το σχέδιο θα καλύπτει αγορές βασικών δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένων πυρομαχικών πυροβολικού, πυραύλων και drone, συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας, στρατηγικών αεροσκαφών για στρατιωτική κινητικότητα, καθώς και συστημάτων κυβερνοασφάλειας και τεχνητής νοημοσύνης.
Καθώς η πρωτοβουλία προτάθηκε βάσει των έκτακτων εξουσιών των ευρωπαϊκών συνθηκών, δεν απαιτείται ξεχωριστή έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και, σύμφωνα με δύο αξιωματούχους, θα τεθεί σε ισχύ πριν από το τέλος του μήνα μετά την επίσημη έγκριση.
Με πληροφορίες από Financial Times
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
