Ηχηρό καμπανάκι για το μέλλον των επενδύσεων στην Ευρώπη κρούει το δελτίο οικονομικών εξελίξεων της Alpha Bank, καταγράφοντας μια ανησυχητική δυναμική: 300 δισ. ευρώ ετησίως εκρέουν από την Ευρώπη, κυρίως προς τις ΗΠΑ, εξαιτίας του κατακερματισμού και της αναποτελεσματικότητας της ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς, αλλά και των υψηλότερων αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων.
Όπως επισημαίνεται, παρότι η ΕΕ διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες δεξαμενές ιδιωτικών αποταμιεύσεων παγκοσμίως —περίπου 1,4 τρισ. ευρώ σε σύγκριση με τα 800 δισ. ευρώ στις ΗΠΑ, σύμφωνα με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Νταβός— αδυνατεί να κινητοποιήσει αυτό το κεφάλαιο υπέρ της ανάπτυξής της.
Το Δελτίο της Alpha Bank αναδεικνύει αυτή την αδυναμία ως δομικό εμπόδιο για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας, της βιομηχανικής αναγέννησης και των αμυντικών ικανοτήτων της Ευρώπης. Στο σημερινό παγκόσμιο περιβάλλον έντονου ανταγωνισμού, αυτή η εξάρτηση από εξωτερικά χρηματοπιστωτικά συστήματα πλήττει όχι μόνο την οικονομική κυριαρχία της ΕΕ, αλλά και την ικανότητά της να διατηρήσει τις πιο καινοτόμες επιχειρήσεις εντός των συνόρων της.
Χαμένη ευκαιρία
Οι ερευνητές της τράπεζας εστιάζουν επίσης στη νέα στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία, μέσω της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων (SIU), επιχειρεί να γεφυρώσει την αναντιστοιχία μεταξύ πλεονάζουσας αποταμίευσης και περιορισμένης επενδυτικής δραστηριότητας. Η ανάγκη είναι επιτακτική, καθώς οι ετήσιες επενδυτικές ανάγκες της ΕΕ εκτιμώνται στα 750-800 δισ. ευρώ έως το 2030, σύμφωνα με την έκθεση Ντράγκι.
Ενδεικτικά, 10 τρισ. ευρώ παραμένουν εγκλωβισμένα σε τραπεζικές καταθέσεις, με χαμηλές αποδόσεις, αντί να διοχετεύονται στην κεφαλαιαγορά. Όπως σημειώνεται στο Δελτίο, αυτό συνιστά χαμένη ευκαιρία τόσο για τους πολίτες, που θα μπορούσαν να επιτύχουν καλύτερες αποδόσεις, όσο και για τις επιχειρήσεις, που πασχίζουν να βρουν χρηματοδότηση.
Οι αμυντικές δαπάνες
Παράλληλα, το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Alpha Bank εστιάζει στο σχέδιο ReArm Europe Plan/Readiness 2030, που παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 2025, ως μία προσπάθεια αναβάθμισης των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης μέσω επενδυτικών εργαλείων. Μεταξύ των μέτρων, ξεχωρίζουν:
- Η ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας, που επιτρέπει στις χώρες να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες έως και 1,5% του ΑΕΠ — μέτρο που ήδη αξιοποιείται από 16 κράτη-μέλη.
- Η έγκριση του δανειακού εργαλείου SAFE ύψους 150 δισ. ευρώ, για επενδύσεις σε τομείς όπως η πυραυλική άμυνα και η κυβερνοασφάλεια.
- Η διεύρυνση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στη χρηματοδότηση έργων άμυνας.
Ο ρόλος της Γερμανίας
Κρίσιμο ρόλο στον ευρωπαϊκό επενδυτικό χάρτη αναλαμβάνει η Γερμανία. Το νέο Ταμείο Υποδομών και Άμυνας ύψους 500 δισ. ευρώ, που θεσπίστηκε τον Μάρτιο του 2025 με συνταγματική αναθεώρηση, αποτελεί μια κομβική πρωτοβουλία για την ενίσχυση στρατηγικών τομέων, όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, τα νοσοκομεία και η ψηφιακή υποδομή. Το Ταμείο θα έχει διάρκεια 12 ετών και θα στηριχθεί σε δανεισμό, με στόχο την αναβάθμιση της γερμανικής και ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.
«Καμπανάκι» για την ευρωπαϊκή αυτονομία
Το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Alpha Bank κλείνει με έναν σαφή προβληματισμό: η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης διακυβεύεται. Χωρίς ισχυρή κεφαλαιαγορά, η ήπειρος παραμένει εξαρτημένη από τρίτους σε βασικούς τομείς όπως η άμυνα, η υγεία και η τεχνολογία. Οι πρωτοβουλίες SIU, ReArm Europe, το γερμανικό ταμείο, καθώς και ήδη υφιστάμενα σχέδια όπως το RePower EU και το European Chips Act, θεωρούνται από την Alpha Bank απαραίτητες για να αντιμετωπιστεί η απειλή της φυγής κεφαλαίων και να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας απέναντι στις γεωπολιτικές και τεχνολογικές προκλήσεις του 21ου αιώνα.