Στην αντεπίθεση περνά η Κίνα έναντι του δασμολογικού πολέμου που έχει κηρύξει ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ενεργοποιώντας το σημαντικότερο γεωοικονομικό της πλεονέκτημα: τον έλεγχο στην παραγωγή και τις εξαγωγές σπανίων γαιών.
Η πρόσφατη κλιμάκωση στην έγκριση εξαγωγικών αδειών, που κορυφώθηκε με την τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Σι Τζινπίνγκ, δείχνει ότι το Πεκίνο έχει διαμορφώσει ένα νέο, στοχευμένο και αποτελεσματικό εργαλείο πίεσης στον εμπορικό πόλεμο.
Όπως δηλώνει ο Ζου Τζουνγουέι, αναλυτής του ινστιτούτου Grandview στο Πεκίνο, «η Κίνα εμπνεύστηκε από το καθεστώς κυρώσεων των ΗΠΑ και χτίζει το δικό της σύστημα εξαγωγικών ελέγχων ως μέσο στρατηγικής πίεσης».
Ελεγχος στον παγκόσμιο εφοδιασμό κρίσιμων πρώτων υλών
Η Κίνα διατηρεί μονοπωλιακή ισχύ στην εξόρυξη (70%) και επεξεργασία σπανίων γαιών, οι οποίες είναι κρίσιμες για βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας - από κινητήρες ηλεκτρικών οχημάτων μέχρι κατευθυνόμενους πυραύλους.
Από τον Απρίλιο, ενέταξε και τους ειδικευμένους μαγνήτες σπανίων γαιών σε ένα νέο σύστημα ελέγχου εξαγωγών, υποχρεώνοντας όλους τους εξαγωγείς να λάβουν κρατική άδεια, προκαλώντας παγκοσμίων διαστάσεων συμφόρηση στην αλυσίδα μεταποίησης, με Ευρωπαίους προμηθευτές αυτοκινητοβιομηχανιών να διακόπτουν την παραγωγή λόγω έλλειψης πρώτων υλών.
Όπως τονίζουν ειδικοί, «το Πεκίνο διατηρεί έναν βαθμό εύλογης άρνησης – κανείς δεν μπορεί να αποδείξει ότι το κάνει εσκεμμένα, όμως ο ρυθμός έγκρισης των αδειών λειτουργεί ως μοχλός πίεσης».
Από τις σπάνιες γαίες στα μικροτσίπ
Η αντίδραση του Πεκίνου εντάσσεται στη μακρά σειρά τεχνολογικών και εμπορικών εντάσεων με τις ΗΠΑ, με το καθοριστικό βήμα να γίνεται το 2022 από την Ουάσινγκτον η οποία επέβαλε αυστηρούς περιορισμούς στις εξαγωγές μικροτσίπ και τεχνολογικού εξοπλισμού στην Κίνα.
Η απάντηση ήρθε το 2023, με έλεγχο στις εξαγωγές για το γάλλιο, το γερμάνιο και προϊόντα γραφίτη, ενώ από τον Φεβρουάριο του 2024 η λίστα επεκτάθηκε σε πέντε νέα στρατηγικά μέταλλα που χρησιμοποιούνται στην άμυνα και την καθαρή ενέργεια.
Πλέον, η Κίνα έχει δημιουργήσει ένα χειρουργικά ακριβές κανονιστικό πλαίσιο, που της επιτρέπει να παρακολουθεί τη χρήση των ορυκτών της σε κάθε κρίκο της εφοδιαστικής αλυσίδας, σε παγκόσμια κλίμακα. Σημειώνεται ότι εκτός από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα εκτεθειμένες στις κινήσεις της Κίνας είναι και εκατοντάδες ιαπωνικές εταιρείες.
Την ίδια ώρα, η έλλειψη επίσημων στοιχείων και η αδυναμία παρακολούθησης των εγκρίσεων προκαλούν αβεβαιότητα στην αγορά. Όπως επισημαίνει ο αναλυτής Κόρι Κομπς (Trivium), «είναι σχεδόν αδύνατο να γνωρίζουμε τι εγκρίνεται και τι όχι. Τα δεδομένα δεν είναι δημόσια και οι εταιρείες δεν επιβεβαιώνουν τίποτα επισήμως».
Πρώτα προσωρινά «παράθυρα» για εξαγωγές
Την Παρασκευή πάντως σημειώθηκε μια πρώτη χαλάρωση της πολιτικής του Πεκίνου, με τις κινεζικές αρχές να προχωρούν - σύμφωνα με δύο πηγές που γνωρίζουν τις διαπραγματεύσεις - στη χορήγηση προσωρινών εξαγωγικών αδειών για σπάνιες γαίες σε προμηθευτές των τριών μεγαλύτερων αυτοκινητοβιομηχανιών των ΗΠΑ – της General Motors, της Ford και της Stellantis.
Οι άδειες έχουν ισχύ έως έξι μήνες, χωρίς να διευκρινίζεται ποια υλικά ή ποσότητες καλύπτουν και αν αυτή η κίνηση σηματοδοτεί πρόθεση χαλάρωσης του αδειοδοτικού καθεστώτος. Σύμφωνα με πηγές του Reuters, η διαδικασία παραμένει πολύπλοκη και γραφειοκρατική, προκαλώντας σημαντικά εμπόδια στον ανεφοδιασμό.
Ενδεικτικό των προβλημάτων που προκαλούν οι έλεγχοι στις εξαγωγές σπάνιων γαιών είναι το γεγονός ότι η Ford επιβεβαίωσε πως ανέστειλε την παραγωγή του SUV Explorer στο εργοστάσιο του Σικάγο για μία εβδομάδα τον Μάιο, λόγω έλλειψης σπανίων γαιών. Η Stellantis ανέφερε ότι συνεργάζεται με προμηθευτές για να διασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία της αδειοδότησης, ενώ GM και Ford απέφυγαν να σχολιάσουν.
Με πληροφορίες από Reuters
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
