Τα Χριστούγεννα μετατρέπονται σταδιακά σε μια νέα πρώτη γραμμή στους πολιτιστικούς πολέμους της Ευρώπης. Ακροδεξιά κόμματα επιχειρούν να οικειοποιηθούν την εορταστική περίοδο, αναδιατυπώνοντάς την ως σύμβολο ενός χριστιανικού πολιτισμού που απειλείται, ενώ παρουσιάζουν τον εαυτό τους ως την έσχατη γραμμή άμυνας απέναντι σε μια υποτιθέμενα εχθρική, κοσμική αριστερά.

Ένα γνώριμο αφήγημα από τις ΗΠΑ

Η ρητορική αυτή θυμίζει έντονα το αφήγημα περί «πολέμου κατά των Χριστουγέννων» που καλλιεργήθηκε επί χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες, κυρίως μέσω του Fox News. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επανειλημμένα υποστηρίξει ότι «επέστρεψε» τη φράση «Καλά Χριστούγεννα», παρουσιάζοντάς την ως πράξη αντίστασης στην πολιτική ορθότητα.

Σήμερα, ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα —που παραδοσιακά επικεντρώνονταν στη μετανάστευση ή στη δημόσια ασφάλεια— υιοθετούν παρόμοια γλώσσα, παρουσιάζοντας τα Χριστούγεννα ως το τελευταίο πεδίο μάχης σε έναν ευρύτερο αγώνα για την πολιτισμική ταυτότητα.

Η ιταλική περίπτωση και η Τζόρτζια Μελόνι

Στην Ιταλία, η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι έχει εντάξει την υπεράσπιση των χριστουγεννιάτικων παραδόσεων στον πυρήνα της πολιτικής της ταυτότητας. Παρουσιάζει συστηματικά την εορτή ως μέρος μιας απειλούμενης εθνικής κληρονομιάς, αντιπαρατιθέμενη σε αυτό που χαρακτηρίζει «ιδεολογικές» απόπειρες αποδυνάμωσής της.

«Πώς μπορεί η κουλτούρα μου να σε προσβάλλει;» έχει αναρωτηθεί δημόσια, υπερασπιζόμενη τις φάτνες σε δημόσιους χώρους. Έχει τονίσει ότι τα παιδιά πρέπει να διδάσκονται τις αξίες της Γέννησης —και όχι να συνδέουν απλώς τα Χριστούγεννα με φαγητό και δώρα— ενώ έχει απορρίψει την ανάγκη προσαρμογής παραδοσιακών εθίμων. Φέτος, μάλιστα, ανακοίνωσε ότι θα απέχει από το αλκοόλ μέχρι τα Χριστούγεννα, προβάλλοντας μια εικόνα προσωπικής εγκράτειας και πνευματικότητας.

Αντίστοιχες κινήσεις σε Γαλλία, Ισπανία και Γερμανία

Παρόμοιες θέσεις υιοθετούν και άλλα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη. Ο Εθνικός Συναγερμός στη Γαλλία και το Vox στην Ισπανία αντιδρούν στις προσπάθειες αντικατάστασης θρησκευτικών συμβόλων με ουδέτερη εποχιακή γλώσσα, υπερασπιζόμενοι τις φάτνες σε δημαρχεία και δημόσιους χώρους.

Στη Γερμανία, η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) προειδοποιεί ότι οι χριστουγεννιάτικες αγορές χάνουν τον «γερμανικό χαρακτήρα» τους, αναπαράγοντας συχνά παραπληροφόρηση περί υπερίσχυσης μουσουλμανικών παραδόσεων έναντι των χριστιανικών.

Τα Χριστούγεννα ως πολιτικό θέαμα

Οι Αδελφοί της Ιταλίας έχουν πάει το μήνυμα ένα βήμα παραπέρα, μετατρέποντάς το σε πολιτικό θέαμα. Κάθε Δεκέμβριο διοργανώνουν ένα χριστουγεννιάτικο φεστιβάλ με έντονο εθνικό συμβολισμό: Άγιος Βασίλης, παγοδρόμιο και ένα επιβλητικό δέντρο φωτισμένο στα χρώματα της ιταλικής σημαίας.

Η εκδήλωση, με το όνομα Atreyu —από χαρακτήρα της ταινίας The NeverEnding Story— πραγματοποιούνταν παλαιότερα διακριτικά στο τέλος του καλοκαιριού. Πλέον φιλοξενείται στο εμβληματικό Castel Sant’Angelo, προσελκύοντας οικογένειες, τουρίστες και πολιτικά περίεργους επισκέπτες. Το κόμμα χαρακτήρισε το φεστιβάλ «άνευ προηγουμένου επιτυχία», κάνοντας λόγο για ρεκόρ συμμετοχής και διαρκώς διευρυνόμενη κοινότητα.

Ο Daniel, 26χρονος τουρίστας από τη Μαγιόρκα, είπε ότι μπήκε στον χώρο με έναν φίλο του απλώς επειδή είδαν τα φώτα και άκουσαν τη μουσική. «Μετά καταλάβαμε ότι ήταν πολιτικό», είπε γελώντας.

Ο «πολιτιστικός χριστιανισμός» ως ταυτότητα

Για τα στελέχη του κόμματος, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. «Οι παραδόσεις αντιπροσωπεύουν τις ρίζες μας, το ποιοι είμαστε και την ιστορία που μας διαμόρφωσε», δήλωσε η βουλευτής των Αδελφών της Ιταλίας, Marta Schifone. «Αυτές οι ρίζες πρέπει να γιορτάζονται και να υπερασπίζονται χωρίς εκπτώσεις».

Το αφήγημα βρίσκει απήχηση και σε νεότερους υποστηρικτές. Ο Αλεσάντρο Μερίγκι, φοιτητής και στέλεχος της νεολαίας του κόμματος, υποστήριξε ότι όσοι έρχονται στην Ιταλία οφείλουν να σέβονται τις αξίες της χώρας. «Δεν μπορείς να ζητάς από τα σχολεία να αφαιρέσουν τον σταυρό», είπε. «Αντιπροσωπεύει αυτό που είμαστε».

Όχι θρησκεία, αλλά σύνορο «εμείς–αυτοί»

Παραδόξως, η ίδια η θρησκευτική πίστη φαίνεται συχνά δευτερεύουσα. Πολλοί από τους πολιτικούς που πρωτοστατούν σε αυτές τις εκστρατείες δεν είναι ιδιαίτερα ευσεβείς, ενώ μόνο μια μειοψηφία των ψηφοφόρων τους ασκεί ενεργά το χριστιανικό δόγμα.

Όπως εξηγεί ο καθηγητής Ντανιέλε Αλμπερτάτσι από το Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ, ο Χριστιανισμός λειτουργεί κυρίως ως πολιτισμικός δείκτης. «Στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, η ριζοσπαστική δεξιά κρατούσε αποστάσεις από την Εκκλησία. Αυτό άλλαξε μετά το 2010, όταν οι ισλαμιστικές επιθέσεις παρουσιάστηκαν ως σύγκρουση πολιτισμών. Ο Χριστιανισμός έγινε συντομογραφία για την ταυτότητα, την οικογένεια και την παράδοση».

Η αμηχανία της αριστεράς και το πλεονέκτημα της άκρας δεξιάς

Η στρατηγική αυτή ενισχύεται από τη δύσκολη σχέση της αριστεράς με τη θρησκεία στον δημόσιο χώρο. Προοδευτικά κόμματα και θεσμοί, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, επιλέγουν συχνά ουδέτερες εκφράσεις όπως «εορταστική περίοδος», στο όνομα της συμπερίληψης.

Για την άκρα δεξιά, αυτή η γλώσσα ισοδυναμεί με πολιτισμική αυτοακύρωση — και προσφέρει ένα πρόσφορο έδαφος για να παρουσιαστεί ως ο αποκλειστικός υπερασπιστής της παράδοσης.

Με πληροφορίες από Politico

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!