Ως ευκαιρία για εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού από τους Δημοκρατικούς φαίνεται πως αντιμετωπίζει το κλείσιμο (shutdown) της αμερικανικής κυβέρνησης ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος νωρίτερα την Πέμπτη δήλωσε ότι θα συναντηθεί με τον διευθυντή προϋπολογισμού, Ράσελ Βοτ, για να καθορίσουν σε ποιες υπηρεσίες θα μπει λουκέτο. «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι οι ριζοσπάστες Δημοκρατικοί μού έδωσαν αυτή την πρωτοφανή ευκαιρία», ανέφερε ειρωνικά σε ανάρτησή του.

Στο στόχαστρο οι «Δημοκρατικοί οργανισμοί»

Ο Τραμπ έχει ήδη αναστείλει τη χρηματοδότηση για τις ομοσπονδιακές συγκοινωνίες και τα προγράμματα πράσινης ενέργειας σε πολιτείες με δημοκρατική διοίκηση, ενώ έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο μαζικών απολύσεων στο δημόσιο. Τώρα, σκοπεύει να εκμεταλλευτεί το shutdown που τέθηκε σε ισχύ τα μεσάνυχτα της Τρίτης, ως αποτέλεσμα της αδυναμίας Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων να καταλήξουν σε συμφωνία για τον νέο ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, για να απομακρύνει έως και 300.000 ομοσπονδιακούς υπαλλήλους μέχρι το τέλος του έτους.

Το Project 2025 και οι περικοπές

Μάλιστα, σε μια κίνηση ενδεικτική του τρόπου με τον οποίον σκοπεύει να κινηθεί στο εξής, ο Τραμπ αναφέρθηκε στο Project 2025 του Heritage Foundation, ένα σχέδιο που εισηγείται τη ριζική συρρίκνωση του ομοσπονδιακού κράτους. Ήδη άλλωστε η κυβέρνησή του έχει εφαρμόσει ορισμένα στοιχεία του σχεδίου αυτού, όπως η κατάργηση του Υπουργείου Παιδείας και η σημαντική περικοπή των αρμοδιοτήτων για την περιβαλλοντική προστασία.

Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ, ανέφερε ότι «ο Πρόεδρος έχει τη δυνατότητα να απολύσει χιλιάδες εργαζομένους», χωρίς ωστόσο να δώσει περαιτέρω διευκρινίσεις. Συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν ήδη προσφύγει στη δικαιοσύνη, αλλά τα δικαστήρια έχουν επιτρέψει οι διαδικασίες απολύσεων να προχωρήσουν, όσο οι σχετικές υποθέσεις βρίσκονται σε εκκρεμότητα.

Από την πλευρά των Δημοκρατικών, η γερουσιαστής Πάτι Μάρεϊ, επικεφαλής της μειοψηφίας στην Επιτροπή Πιστώσεων, προειδοποίησε ότι οι απολύσεις δεν πρόκειται να επιλύσουν το αδιέξοδο. Όπως τόνισε, «αν ο Πρόεδρος απολύσει εργαζομένους, δεν θα ευθύνεται το shutdown αλλά θα πρόκειται για καθαρά δική του απόφαση. Οι άνθρωποι δεν είναι διαπραγματευτικά εργαλεία και είναι απαράδεκτο να αντιμετωπίζονται σαν πιόνια.»

Οι επιπτώσεις του shutdown

Το νέο shutdown, το 15ο κατά σειρά από το 1981, έχει οδηγήσει σε αναστολή ερευνητικών προγραμμάτων, καθυστέρηση στη δημοσίευση οικονομικών στοιχείων και παράλυση ενός ευρέος φάσματος ομοσπονδιακών υπηρεσιών. Ωστόσο, τα βασικά κοινωνικά προγράμματα, όπως το Social Security, συνεχίζουν κανονικά τις πληρωμές τους.

Σε δημοσιονομικό επίπεδο, το αδιέξοδο στο Κογκρέσο έχει «παγώσει» κονδύλια ύψους 1,7 τρισ. δολαρίων, ποσό που αντιστοιχεί σε περίπου ένα τέταρτο του ετήσιου ομοσπονδιακού προϋπολογισμού. Τα υπόλοιπα χρήματα κατευθύνονται κυρίως σε δαπάνες υγείας και συντάξεων, αλλά και στην εξυπηρέτηση του διογκούμενου δημόσιου χρέους, το οποίο έχει φτάσει τα 37,5 τρισ. δολάρια.

Δύο εκατομμύρια εργαζόμενοι χωρίς μισθό

Οι συνέπειες του αδιεξόδου είναι ήδη αισθητές στην καθημερινότητα των ομοσπονδιακών υπαλλήλων. Η μισθοδοσία έχει ανασταλεί για περίπου 2 εκατομμύρια εργαζόμενους, εκ των οποίων 750.000 έχουν τεθεί σε υποχρεωτική άδεια, ενώ στρατιωτικοί και συνοριοφύλακες συνεχίζουν να εργάζονται χωρίς αμοιβή. Εάν η κρίση παραταθεί έως τις 15 Οκτωβρίου, ημερομηνία καταβολής των επόμενων μισθών, χιλιάδες οικογένειες θα βρεθούν αντιμέτωπες με σοβαρά οικονομικά προβλήματα.

Πέραν της άμεσης πίεσης στα νοικοκυριά, ένα παρατεταμένο shutdown θα μπορούσε να πλήξει καίριους τομείς, όπως οι αερομεταφορές, η επισιτιστική βοήθεια προς εκατομμύρια Αμερικανούς, οι εξαγωγές και η ροή νέων στεγαστικών δανείων. Ωστόσο, όπως δείχνει η εμπειρία, οι επιπτώσεις στην ευρύτερη οικονομία των ΗΠΑ δεν θα έχουν μακρά διάρκεια, καθώς με την επανεκκίνηση των λειτουργιών που τέθηκαν σε αναστολή η ροή του χρήματος αποκαθίσταται. 

Πολιτικό αδιέξοδο

Η αντιπαράθεση που οδήγησε στο shutdown εστιάζεται στον νέο προϋπολογισμό. Οι Δημοκρατικοί ζητούν να συμπεριληφθεί στον προϋπολογισμό του 2026 η παράταση των επιδότησεων υγείας που λήγουν στο τέλος του 2025, ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι επιμένουν ότι το ζήτημα πρέπει να εξεταστεί ξεχωριστά, σε διαφορετική νομοθετική διαδικασία.

Η παράλυση της κυβέρνησης αναμένεται να παραταθεί τουλάχιστον έως την Παρασκευή, οπότε είναι προγραμματισμένη νέα συνεδρίαση της Γερουσίας. Παρότι οι Ρεπουμπλικάνοι διατηρούν την πλειοψηφία και στα δύο Σώματα του Κογκρέσου, για την έγκριση του σχεδίου δαπανών απαιτούνται οι ψήφοι τουλάχιστον επτά Δημοκρατικών γερουσιαστών.

Στο μεταξύ, ο Τραμπ διαμηνύει ότι θα συνεχίσει να εντείνει την πίεση, στοχεύοντας σε προγράμματα που αποτελούν προτεραιότητα για τους Δημοκρατικούς. Από την πλευρά τους, εκείνοι κάνουν λόγο για «ομηρία» που πλήττει άμεσα εκατομμύρια εργαζόμενους και, όπως υποστηρίζουν, παραβιάζει τη συνταγματική αρμοδιότητα του Κογκρέσου στον έλεγχο των ομοσπονδιακών δαπανών.

Η στάση των Ρεπουμπλικάνων

Από την πλευρά τους, οι Ρεπουμπλικάνοι δεν εμφανίζονται ιδιαιτέρως ανήσυχοι, καθώς φαίνονται ικανοποιημένοι με το γεγονός ότι, από τη στιγμή που το Κογκρέσο δεν έχει καταφέρει να καταλήξει σε συμφωνία για τον προϋπολογισμό, η εκτελεστική εξουσία έχει τη διακριτική ευχέρεια να καθορίσει την ιεράρχηση των δαπανών. 

«Όταν το Κογκρέσο σταματά τη ροή χρηματοδότησης και τα χρήματα τελειώνουν, είναι ευθύνη του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών να αποφασίσει πώς θα διατεθούν οι πόροι», δήλωσε ο Πρόεδρος της Βουλής, Μάικ Τζόνσον. «Αυτή την αρμοδιότητα την έδωσαν οι Δημοκρατικοί στη Γερουσία· δεν μπορούν τώρα να παραπονιούνται».

Με πληροφορίες από Reuters

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!