Μικραίνει η ομάδα των χωρών, σε παγκόσμιο επίπεδο, που διατηρούν την κορυφαία πιστοληπτική αξιολόγηση, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες απώλεσαν την τελευταία αξιολόγηση «ΑΑΑ» που διατηρούσαν από τον οίκο Moody’s. Την Παρασκευή, ο Moody’s υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ κατά μία βαθμίδα, από «Aaa» σε «Aa1», επικαλούμενος την αυξανόμενη επιβάρυνση από το δημόσιο χρέος και τα υψηλά επιτόκια, αλλά και τις γενικότερες ανησυχίες για τη δημοσιονομική πορεία των ανεπτυγμένων οικονομιών.
Η υποβάθμιση αυτή - όπως τονίζει το Reuters - εγείρει ερωτήματα για τη σταθερότητα της αμερικανικής οικονομίας, αλλά και για τη συνολική αξιοπιστία των Ηνωμένων Πολιτειών ως δανειολήπτη. Η πιστοληπτική αξιολόγηση λειτουργεί ως εργαλείο για να κατανοήσει ένας επενδυτής πόσο ριψοκίνδυνη είναι η αγορά χρέους ενός κράτους. Όσο υψηλότερη είναι η αξιολόγηση, τόσο μικρότερο θεωρείται το ρίσκο αθέτησης των υποχρεώσεων του εκδότη.
Αν και η απόφαση του Moody’s έχει μέχρι στιγμής περιορισμένη επίδραση στις αγορές - με τις αποδόσεις των μακροπρόθεσμων αμερικανικών ομολόγων να δέχονται κάποια ανοδική πίεση - εντούτοις η κίνηση έχει κυρίως συμβολικό χαρακτήρα, όπως είχε συμβεί και κατά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση χρέους της ευρωζώνης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η υποβάθμιση γίνεται σε μια περίοδο αυξανόμενης αβεβαιότητας για την παγκόσμια θέση του δολαρίου και για την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ.
Εντεκα χώρες στο «κλαμπ» των κορυφαίων
Η υποβάθμιση αυτή σημαίνει επίσης ότι το κλειστό «κλαμπ» των χωρών με την υψηλότερη αξιολόγηση από τους τρεις μεγαλύτερους οίκους (Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch) περιορίζεται πλέον σε μόλις έντεκα χώρες. Πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008, ο αριθμός τους ξεπερνούσε τις δεκαπέντε. Οι χώρες αυτές, παρά το υψηλό τους αξιόχρεο, εκπροσωπούν μόλις λίγο περισσότερο από το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Στην Ευρώπη, η Γερμανία, η Ελβετία και η Ολλανδία είναι οι βασικές οικονομίες με διατήρηση της αξιολόγησης «ΑΑΑ», ενώ εκτός Ευρώπης περιλαμβάνονται ο Καναδάς, η Σιγκαπούρη και η Αυστραλία. Ενδεικτικά, ακόμη και το μικροσκοπικό Λιχτενστάιν, με ΑΕΠ μόλις 7 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, διατηρεί αξιολόγηση «ΑΑΑ», κάτι που πλέον δεν ισχύει για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η αξιολόγηση Aa1
Η νέα αξιολόγηση των ΗΠΑ, «Aa1», παραμένει υψηλή και κατατάσσεται στη δεύτερη υψηλότερη βαθμίδα. Ο Moody’s ήταν ο τελευταίος από τους τρεις μεγάλους οίκους που προχώρησε σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ. Το πρώτο βήμα είχε κάνει ο οίκος Standard & Poor’s το 2011, αφαιρώντας για πρώτη φορά από το 1941 τη βαθμολογία «ΑΑΑ» από την υπερδύναμη. Η Fitch ακολούθησε με δική της υποβάθμιση το 2023. Η κίνηση του Moody’s όμως έχει ιστορική σημασία, αφού είναι η πρώτη φορά που αφαιρεί αυτή τη βαθμολογία από τις ΗΠΑ από το 1949.
Πίεση
Η τάση υποβάθμισης δεν περιορίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι μεγάλες οικονομίες του κόσμου βλέπουν τις αξιολογήσεις τους να πιέζονται από την αυξανόμενη επιβάρυνση του δημόσιου χρέους και την έλλειψη ουσιαστικών πολιτικών για τη διαχείριση των μακροπρόθεσμων δημοσιονομικών προκλήσεων. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, ξοδεύουν περισσότερα από όσα εισπράττουν κάθε χρόνο από το 2001, γεγονός που έχει οδηγήσει σε ένα σωρευτικό χρέος που πλέον ξεπερνά τα 36 τρισεκατομμύρια δολάρια. Το 2023, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση κατέβαλε 881 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο για τόκους - ποσό υπερτριπλάσιο σε σχέση με το 2017 και μεγαλύτερο από τις συνολικές αμυντικές δαπάνες.
Αντίστοιχα προβλήματα αντιμετωπίζουν και άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες. Η Βρετανία έχει λόγο χρέους προς ΑΕΠ κοντά στο 100%, ενώ στην Ιαπωνία το αντίστοιχο ποσοστό υπερβαίνει το 250%. Η δημογραφική γήρανση, οι επενδύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και οι αυξημένες ανάγκες για αμυντικές δαπάνες επιβαρύνουν περαιτέρω τις οικονομίες.
Οι οίκοι αξιολόγησης
Οι οίκοι αξιολόγησης παίζουν καθοριστικό ρόλο σε αυτό το τοπίο, καθώς αναλαμβάνουν να εξετάσουν τη φερεγγυότητα ενός εκδότη - είτε πρόκειται για κράτος είτε για επιχείρηση - και να αποδώσουν μια αξιολόγηση στα ομόλογά του. Η κλίμακα αξιολόγησης ξεκινά από την κορυφαία «ΑΑΑ» για εκδότες με ελάχιστο ή μηδενικό κίνδυνο και καταλήγει στο «D», που υποδηλώνει αθέτηση πληρωμών. Οι αξιολογήσεις διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες: επενδυτικής βαθμίδας (investment grade) και υψηλού κινδύνου ή «σκουπίδια» (junk bonds). Όσο υψηλότερη είναι η αξιολόγηση, τόσο χαμηλότερο επιτόκιο πληρώνει ο εκδότης για να δανειστεί.
Παραδοσιακά, οι τρεις ισχυρότεροι οίκοι αξιολόγησης είναι οι Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχουν αποκτήσει αυξανόμενη επιρροή και άλλοι οίκοι, όπως οι Morningstar DBRS και Scope, αντανακλώντας τη μεγαλύτερη ανάγκη για διαφοροποιημένες και πολυδιάστατες αξιολογήσεις στην παγκόσμια οικονομία.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
