Στα 40,7 δισ. ευρώ διαμορφώθηκε στο τέλος Δεκεμβρίου 2024 το συνολικό απόθεμα των «κόκκινων» δανείων που έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα «Ηρακλής» (από 42,8 δισ. ευρώ το Δεκέμβριο του 2023), με το ύψος των εγγυήσεων του Ελληνικού Δημοσίου να ανέρχεται πλέον στα 15,7 δισ. ευρώ από 19,2 δισ. ευρώ κατά την έναρξη του προγράμματος. Η μείωση στις χορηγηθείσες εγγυήσεις οφείλεται στη σταδιακή αποπληρωμή των τιτλοποιήσεων. Σύμφωνα εξάλλου με τα στοιχεία του ΟΔΔΗΧ, στη διάρκεια του προηγούμενου έτους δόθηκαν νέες εγγυήσεις ύψους 1,7 δισ. ευρώ για νέες τιτλοποιήσεις, ενώ τα έσοδα από προμήθειες εγγυήσεων ανήλθαν σε 195,5 εκατ. ευρώ.
Καταλυτική η συμβολή του «Ηρακλή» στη μείωση των ΜΕΔ
Η συμβολή του «Ηρακλή» είναι καταλυτική στην βελτίωση της εικόνας των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων και το 2024, καθώς εντάχθηκαν και τα «κόκκινα» χαρτοφυλάκια ύψους 3,7 δισεκ. ευρώ της Τράπεζας Αττικής και της Παγκρήτιας Τράπεζας μετά τη συγχώνευσή τους.
Σύμφωνα με την έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που δόθηκε στη δημοσιότητα το 2024, η ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου των πιστωτικών ιδρυμάτων βελτιώθηκε αισθητά και το συνολικό απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων διαμορφώθηκε σε 6 δισ. ευρώ, μειωμένο κατά 39,8% ή 3,9 δισ. ευρώ σε σχέση με το τέλος του 2023 (9,9 δισ. ευρώ). Σημειώνεται ότι η συνολική μείωση των ΜΕΔ σε σχέση με το υψηλότερο επίπεδό τους, που καταγράφηκε το Μάρτιο του 2016, έφθασε το 94,4% ή 101,2 δισεκ. ευρώ. Ωστόσο, 87,4 δισ. ευρώ δάνεια βρίσκονται στις εταιρείες διαχείρισης (servicers), με 83% αυτών να αποτελούν μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα.
Προοπτικές και κίνδυνοι
Σε ό,τι αφορά τις προοπτικές, η ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών αναμένεται να επηρεαστεί κυρίως από:
• την επίδραση των αυξημένων γεωπολιτικών κινδύνων και της αβεβαιότητας διεθνώς, τόσο στο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης στην Ελλάδα όσο και σε συγκεκριμένους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας με έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό, και δευτερογενώς στη χρηματοοικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων,
• την επιχειρησιακή ικανότητα των τραπεζών να διαχειριστούν με αποτελεσματικό και βιώσιμο τρόπο δάνεια προς ευάλωτους δανειολήπτες,
• την επίτευξη των στόχων των τραπεζών για πιστωτική επέκταση, η οποία αναμένεται να αυξήσει το υπόλοιπο των εξυπηρετούμενων δανείων,
• το ρυθμό της περαιτέρω αποκλιμάκωσης των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ, ο οποίος θα συντελέσει στη μείωση των τοκοχρεολυσίων για τα δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου, μειώνοντας το κόστος εξυπηρέτησης των υφιστάμενων δανείων και ενισχύοντας την ελκυστικότητα των νέων δανείων.
Η εικόνα του 2024
Η βελτίωση των ΜΕΔ το 2024 οφείλεται κυρίως στη διενέργεια συναλλαγών τιτλοποίησης ΜΕΔ (χαρτοφυλάκια ύψους 3,7 δισεκ. ευρώ της Τράπεζας Αττικής και της Παγκρήτιας Τράπεζας μετά τη συγχώνευσή τους) στο πλαίσιο του προγράμματος κρατικών εγγυήσεων «Ηρακλής» και δευτερευόντως σε πωλήσεις δανείων από τις σημαντικές τράπεζες.
Εντούτοις, επισημαίνεται ότι η καθαρή εισροή νέων ΜΕΔ το 2024 (το άθροισμα των «νέων ΜΕΔ» και των «εκταμιεύσεων» μείον τα «αναταξινομημένα προς εξυπηρετούμενα»· βλ. Διάγραμμα ΙΙΙ.3 – σελ. 39) είναι θετική, παρά την αξιόλογη αναταξινόμηση ΜΕΔ ως εξυπηρετούμενων. Ταυτόχρονα, η μείωση των ΜΕΔ από ρευστοποιήσεις καλυμμάτων παρέμεινε αμελητέα.
Το υπόλοιπο των δανείων (εξυπηρετούμενων και μη εξυπηρετούμενων) σε ατομική βάση ανήλθε σε 158,8 δισεκ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 6,2%, προερχόμενη κυρίως από το χαρτοφυλάκιο των δανείων προς μεγάλες επιχειρήσεις (15,1%) και των ναυτιλιακών δανείων (16,2%). Ο λόγος των ΜΕΔ προς το σύνολο των δανείων το Δεκέμβριο του 2024 διαμορφώθηκε σε 3,8%, έναντι 6,7% το 2023, γεγονός που οφείλεται κυρίως στη μείωση των ΜΕΔ και σε μικρότερο βαθμό στην πιστωτική επέκταση.
Το ποσοστό αυτό είναι το χαμηλότερο από την ένταξη της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ και έχει συγκλίνει σημαντικά με το μέσο όρο στην Τραπεζική Ένωση (Δεκέμβριος 2024: 2,3%). Επιπλέον, στις λιγότερο σημαντικές τράπεζες ο δείκτης των ΜΕΔ ως προς το σύνολο των δανείων παρουσιάζει σημαντική αποκλιμάκωση και διαμορφώθηκε σε 6,1% το Δεκέμβριο του 2024 (από 37,6% το Δεκέμβριο του 2023), κυρίως λόγω της συναλλαγής τιτλοποίησης Attica – Παγκρήτιας.
Ρυθμισμένα δάνεια και χαρτοφυλάκια
Σε ό,τι αφορά τα ρυθμισμένα δάνεια, ανήλθαν στα 5,5 δισ. ευρώ (αντιπροσωπεύουν το 3,4% του συνόλου των δανείων) από 8,5 δισ. ευρώ το 2023 (5,7%) και η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στις συναλλαγές πώλησης ΜΕΔ που πραγματοποιήθηκαν το 2024. Επισημαίνεται ότι το 10,3% των ήδη ρυθμισμένων δανείων εμφανίζει καθυστέρηση άνω των 90 ημερών, ποσοστό οριακά μειωμένο σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2023 (10,6%).
Από τη μείωση του αποθέματος των ΜΕΔ που καταγράφηκε σε όλα τα δανειακά χαρτοφυλάκια το 2024, η σημαντικότερη σημειώθηκε στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο (-46,6%, ήτοι 3,16 δισεκ. ευρώ σε απόλυτα νούμερα) και συγκεκριμένα στα δάνεια ελεύθερων επαγγελματιών και πολύ μικρών επιχειρήσεων (-63,3%), ενώ άξια αναφοράς είναι και η μείωση στα ναυτιλιακά δάνεια (-46,1%) και στα δάνεια προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (-41,3%).