Έναν νέο καταναλωτή έχουν φέρει στο προσκήνιο η οικονομική πίεση και οι αυξήσεις τιμών. Οι Έλληνες δίνουν πλέον μεγαλύτερη έμφαση στην τιμή, περιορίζουν τις αγορές τους και στρέφονται σε οικονομικότερες επιλογές, όπως τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Η καταναλωτική συμπεριφορά γίνεται πιο συνειδητή και λιγότερο παρορμητική, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή στην ελληνική αγορά.
Όπως εξηγεί μιλώντας στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Γεώργιος Μπάλτας, Καθηγητής του Τμήματος Μάρκετινγκ & Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Μεταπτυχιακών Σπουδών, τόσο οι έρευνες καταναλωτικής συμπεριφοράς του ΟΠΑ όσο και σχετικές έρευνες άλλων επιστημονικών φορέων έχουν προσδιορίσει σημαντικές αλλαγές στις συνήθειες των Ελλήνων καταναλωτών.
«Κοινός παρονομαστής στη νέα καταναλωτική συμπεριφορά είναι ο αναβαθμισμένος ρόλος της τιμής στις αποφάσεις των καταναλωτών. Εφόσον υποχωρεί η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, το ενδιαφέρον τους επικεντρώνεται στο κόστος των προϊόντων».
Τι αλλάζει στις αγοραστικές συνήθειες
Ειδικότερα, οι καταναλωτές δίνουν ακόμα μεγαλύτερη σημασία στην τιμή ως παράγοντα που επηρεάζει τις αποφάσεις τους και κυρίως ποιο προϊόν τελικά αγοράζουν μεταξύ των εναλλακτικών επιλογών τους. Μεγάλα ποσοστά καταναλωτών, που κυμαίνονται ανά κλάδο από 16% ως 56%, δηλώνουν ότι μείωσαν την κατανάλωση σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες εξαιτίας των ανατιμήσεων.
Η συμπεριφορά των καταναλωτών έγινε λιγότερο παρορμητική και εκδηλώνεται με περισσότερο οργανωμένο και προσεκτικό τρόπο. Την ίδια ώρα, περισσότεροι καταναλωτές προτιμούν σταθερά φθηνότερες επιλογές, όπως είναι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Οι σταθερά φθηνότερες επιλογές βοηθούν όχι μόνο στην εξοικονόμηση χρήματος, αλλά μειώνουν τον χρόνο και τον κόπο που συνεπάγεται η αναζήτηση διαφορετικών επιλογών κάθε φορά, ειδικά σε συχνά αγοραζόμενα προϊόντα.
Επιπλέον, οι καταναλωτές δεν είναι πλέον αδιάφοροι και απαθείς. Σχηματίζουν αρνητική στάση για εταιρείες και μάρκες στις οποίες καταλογίζουν αδιαφορία, υποκρισία ή αισχροκέρδεια.
Η επίδραση του πληθωρισμού στην καθημερινότητα
«Καθώς βρισκόμαστε στον Ιούλιο του 2025, συμπληρώνεται σχεδόν μία τετραετία πληθωρισμού, με τον δείκτη τιμών καταναλωτή να παρουσιάζει διακυμάνσεις, παραμένοντας όμως σε μη επιθυμητά επίπεδα και, κυρίως, συσσωρεύοντας διαρκώς πρόσθετες ανατιμήσεις» τονίζει ο κ. Μπάλτας και συνεχίζει:
«Ειδικότερα, η συσσωρευτική μεταβολή του επίσημου δείκτη τιμών καταναλωτή μεταξύ Ιουνίου 2021 και Ιουνίου 2025 είναι σχεδόν 20%, ενώ μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχουν κρίσιμοι κλάδοι για την καθημερινότητα των καταναλωτών, όπως τα είδη διατροφής με ανατιμήσεις 32%, ένδυση και υπόδηση με αυξήσεις 22%, και το κόστος στέγασης με άνοδο 24%.
Η δε αύξηση του κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος εκτιμάται κοντά στο 40% για την ίδια περίοδο ή και περισσότερο, ανάλογα του τρόπου υπολογισμού. Τα παραπάνω μεγέθη είναι κατά κανόνα συντηρητικές, γενικές εκτιμήσεις και η πραγματικότητα που βιώνουν οι καταναλωτές μπορεί κατά περίπτωση να είναι περισσότερο επιβαρυμένη, εξαιτίας των ανατιμήσεων που έχουν συσσωρευθεί σε επιμέρους προϊόντα και υπηρεσίες».
Η μεγάλη εικόνα είναι, σύμφωνα με τον κ. Μπάλτα, ότι πολύ μεγάλο μέρος ή το σύνολο του εισοδήματος των καταναλωτών δαπανάται πλέον αναγκαστικά στην τριάδα των βασικών αναγκών: διατροφή, στέγαση και ενέργεια.
Τις περισσότερες φορές, το μηνιαίο κόστος κάλυψης της τριάδας αυτής υπερβαίνει άνετα το εισόδημα και οδηγεί οικονομικά ασθενέστερους καταναλωτές σε οικονομικό αδιέξοδο.
Προτάσεις αντιμετώπισης της ακρίβειας
«Η ακρίβεια είναι ένα σύνθετο πρόβλημα που δεν έχει εύκολες λύσεις. Αν θέλουμε να βελτιώσουμε τη θέση του καταναλωτή, απαιτείται ένας συνδυασμός μέτρων» επισημαίνει ο ίδιος και εξηγεί ότι τέτοια μέτρα περιλαμβάνουν:
- την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής
- τον έλεγχο του κόστους της ενέργειας
- την προστασία του ανταγωνισμού
- την πάταξη της αισχροκέρδειας
- την απλοποίηση της ψηφιακής γραφειοκρατίας
- αλλά και μικρότερες παρεμβάσεις όπως το «καλάθι του νοικοκυριού».
Τα προβλήματα αυτά δεν αφορούν μόνο τον καταναλωτή. Όπως τονίζει ο κ. Μπάλτας, οι ανατιμήσεις σε αγαθά, ακίνητα και ενέργεια αυξάνουν το κόστος λειτουργίας και παραγωγής των επιχειρήσεων και τις καθιστούν λιγότερο ανταγωνιστικές τόσο εγχώρια όσο και διεθνώς.
Διακοπές με... μέτρο
Την ίδια ώρα, τα ευρήματα έρευνας του ΙΕΛΚΑ αποτυπώνουν μια σαφή τάση εξοικονόμησης χρημάτων στις φετινές διακοπές. Η τάση αυτή εκφράζεται μέσα από:
- τη συστηματική προετοιμασία γευμάτων
- την αποφυγή εξόδων για εστίαση
- και τις εντατικές αγορές από τοπικά καταστήματα.
Παρά τον περιορισμό στις συνολικές δαπάνες, ενισχύεται η τοπική οικονομία στις τουριστικές περιοχές.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο 2025, με 800 συμμετέχοντες από όλη την Ελλάδα. Το 52% δήλωσε ότι δεν θα κάνει διακοπές φέτος, ενώ το 48% σκοπεύει να ταξιδέψει – έστω και περιορισμένα.
Η μέση διάρκεια διακοπών διαμορφώνεται στις 11,3 ημέρες. Πάνω από το 50% προτιμά εξοχικές κατοικίες ή φιλοξενία, ενώ μόλις το 7% θα μείνει σε ξενοδοχείο.
Στροφή στις εγχώριες, οικονομικές επιλογές
Οι περισσότεροι ταξιδιώτες επιλέγουν προορισμούς στην ηπειρωτική Ελλάδα κοντά στη θάλασσα (60%), ακολουθούν τα νησιά (28%) και η ορεινή Ελλάδα (12%). Το εξωτερικό αποτελεί επιλογή μόνο για το 9%.
Η καταναλωτική συμπεριφορά εστιάζει σε:
- μαγείρεμα στις διακοπές (50%)
- συστηματική αγορά από σούπερ μάρκετ ή μίνι μάρκετ (62%)
- στήριξη τοπικών προϊόντων (53%).
Οι συνολικές δαπάνες τροφίμων εκτός εστίασης φτάνουν τα 153 ευρώ, έναντι μόλις 24–25 ευρώ για τουριστικά ή άλλα προϊόντα.
Το 61% δηλώνει ότι θα μειώσει τη φετινή του δαπάνη για αγορές. Κύριοι λόγοι:
- το μειωμένο διαθέσιμο εισόδημα (68%)
- το κόστος εισιτηρίων (32%)
- το κόστος διαμονής (30%)
- και η άνοδος της εστίασης και των καυσίμων.
Οι τοπικές αγορές στο επίκεντρο
Το 60% αγοράζει τρόφιμα από φούρνους και αρτοποιεία, ενώ ακολουθούν οι μεγάλες (48%) και μικρές (43%) αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Το 32% επιλέγει μίνι μάρκετ.
Σε γενικές γραμμές, το καλοκαίρι καταγράφεται ενισχυμένη παρουσία της τοπικής αγοράς στις αγορές των καταναλωτών – σε εντονότερο βαθμό απ’ ό,τι τον υπόλοιπο χρόνο.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
