Η αξιοποίηση των ραγδαίων εξελίξεων στο χώρο της ενεργειακής συνεργασίας με επίκεντρο την Ελλάδα, έχει και μια κυρίως πολιτική διάσταση: Πρόκειται για την επανενεργοποίηση της πρωτοβουλίας 3+1, με συμμετοχή της Ελλάδας, της Κύπρου, του Ισραήλ και, βέβαια, των ΗΠΑ.
Νέα δέσμευση σε μια περίοδο γεωπολιτικών ανακατατάξεων
Η νέα αυτή εξέλιξη των επαναβεβαιώνει τη δέσμευση των τεσσάρων χωρών στη συνεργασία για ενέργεια, ασφάλεια και τεχνολογία, τη στιγμή που ολόκληρη η περιοχή βρίσκεται σε φάση μειζόνων γεωπολιτικών ανακατατάξεων.
Η πρωτοβουλία αυτή, που ξεκίνησε το 2019 με αμερικανική στήριξη, είχε ατονήσει λόγω των εξελίξεων σε Ουάσινγκτον, Τελ Αβίβ και Άγκυρα. Ωστόσο, η επανενεργοποίησή της έρχεται σε μια περίοδο όπου οι προτεραιότητες των ΗΠΑ στην περιοχή αλλάζουν: η ανάγκη για σταθερότητα, ενεργειακή ασφάλεια και αποτροπή νέων συγκρούσεων καθιστά την Ελλάδα κομβικό εταίρο.
Η Ουάσινγκτον βλέπει την Αθήνα ως «σημείο αναφοράς»
Η συμμετοχή τεσσάρων υπουργών των ΗΠΑ στη διάσκεψη της Αθήνας δείχνει πως η Ουάσινγκτον βλέπει την Ελλάδα ως «σταθερό σημείο αναφοράς» ανάμεσα σε μια ταραχώδη Μέση Ανατολή και μια Ευρώπη που ακόμα αναζητεί την ενεργειακή της αυτονομία.
Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η πρόσφατη τοποθέτηση της νέας Αμερικανίδας πρέσβεως, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, η οποία προέρχεται από τον στενό πολιτικό κύκλο του Ντόναλντ Τραμπ και επιδιώκει την περαιτέρω ενίσχυση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, όχι μόνο στρατιωτικά αλλά και επενδυτικά.
Η Ελλάδα ως ενεργειακός κόμβος και παράγοντας σταθερότητας
Η Ελλάδα, που σταδιακά έχει αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο της νοτιοανατολικής Ευρώπης, προσφέρει κάτι που λείπει από την υπόλοιπη περιοχή: θεσμική σταθερότητα και προβλεψιμότητα. Η αναβάθμιση των υποδομών στη Ρεβυθούσα, ο αγωγός IGB και οι σχεδιαζόμενες επενδύσεις στην υπόγεια αποθήκη της Καβάλας ενισχύουν το ελληνικό χαρτί. Παράλληλα, η συνεργασία με το Ισραήλ συνδέει ενεργειακά τη Μέση Ανατολή με την Ευρώπη μέσω ελληνικού εδάφους.
Σε αυτό το πλαίσιο, η επανενεργοποίηση του 3+1 δεν είναι μόνο μια διπλωματική επιτυχία, αλλά και μια πλατφόρμα άμυνας και επιρροής απέναντι στις επιθετικές φιλοδοξίες της Τουρκίας. Η Άγκυρα, που έχει αποκλειστεί από τον ενεργειακό σχεδιασμό της περιοχής λόγω της αμφιλεγόμενης στάσης της και των προκλήσεών της στην Ανατολική Μεσόγειο, αντέδρασε ήδη έντονα στις ανακοινώσεις της Chevron για έρευνες νοτίως της Κρήτης, υποστηρίζοντας ότι «τίποτα δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συναίνεση της Τουρκίας».
Η στάση αυτή αποκαλύπτει τον φόβο του καθεστώτος Ερντογάν, ότι οι εξελίξεις εδραιώνουν μια νέα πραγματικότητα: η Ελλάδα, με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ στο πλευρό της, αποκτά στρατηγικό πλεονέκτημα στον ενεργειακό και αμυντικό σχεδιασμό της περιοχής. Παρά τις προσπάθειες του Τούρκου προέδρου να προσεγγίσει εκ νέου τη Δύση, η Άγκυρα εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη λόγω της αστάθειας στην εξωτερική της πολιτική και των σχέσεών της με τη Ρωσία.
Η ελληνική γεωγραφία ως γεωπολιτικό πλεονέκτημα
Αντίθετα, η Αθήνα έχει πετύχει να μετατρέψει την ενεργειακή της γεωγραφία σε γεωπολιτική- στρατηγική ισχύ. Ο ρόλος της στην ασφάλεια των θαλάσσιων οδών, η συμμετοχή της σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες όπως το πρόγραμμα SAFE, και οι αμυντικές της συμφωνίες με ΗΠΑ και Γαλλία δημιουργούν ένα πλέγμα που καθιστά την Ελλάδα κρίσιμο σύμμαχο και αναντικατάστατο «παίκτη» για τη Δύση.
Στο εσωτερικό, η κυβέρνηση επιχειρεί να προβάλει αυτή τη νέα γεωπολιτική ταυτότητα ως παράδειγμα για τη διπλωματία επιρροής, που χαράσσει, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα μπορεί να λειτουργεί ως δίαυλος μεταξύ ΗΠΑ, Ε.Ε. και Μέσης Ανατολής. Ωστόσο, η επιτυχία αυτής της στρατηγικής θα εξαρτηθεί από το αν η χώρα θα μπορέσει να διαχειριστεί τις επόμενες κρίσεις χωρίς να εκτεθεί σε πιέσεις από την Τουρκία ή από δυνάμεις που επιδιώκουν να αποσταθεροποιήσουν τη συνεργασία στην περιοχή.
Η συμμετοχή των ΗΠΑ στο σχήμα 3+1, με ενεργό ρόλο και πολιτική παρουσία υψηλού επιπέδου, είναι ένα μήνυμα ασφάλειας αλλά και ευθύνης. Η Ελλάδα έιναι ανάγκη να αξιοποιήσει τη συγκυρία για να κατοχυρώσει τη θέση της ως πυλώνας σταθερότητας, αλλά και να αποφύγει τον πειρασμό της αυτάρκειας. Η ισχύς των συμμαχιών μετριέται όχι μόνο στη στιγμή της κρίσης, αλλά και στη διαρκή ικανότητα να οικοδομεί κοινά συμφέροντα.
Σε μια εποχή που η ενεργειακή μετάβαση και οι γεωπολιτικές εντάσεις διαμορφώνουν νέα δεδομένα, η πρωτοβουλία 3+1 προσφέρει στην Αθήνα ένα διπλό όπλο: τη διπλωματική κάλυψη των ΗΠΑ και του Ισραήλ, αλλά ταυτόχρονα και τη δυνατότητα να συμμετέχει ενεργά στη νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ανατολικής Μεσογείου. Το ερώτημα είναι αν η Ελλάδα θα καταφέρει να αξιοποιήσει αυτή την ευκαιρία όχι μόνο για να αμυνθεί, αλλά και για να ηγηθεί σε μια περιοχή που αλλάζει με πρωτοφανή ταχύτητα.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
