Η Ελλάδα εμφανίζει μια αντιφατική εικόνα στη μετάβαση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία της Eurostat για το 2024. Παρότι η χώρα συγκαταλέγεται στις ευρωπαϊκές οικονομίες όπου πάνω από το μισό της ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από ΑΠΕ, παραμένει ουραγός στον κρίσιμο τομέα των μεταφορών, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την πράσινη μετάβαση έως το 2030.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κάλυψαν το 25,2% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης το 2024, από 24,6% το 2023. Ωστόσο, ο αναθεωρημένος ευρωπαϊκός στόχος για ποσοστό 42,5% έως το 2030 ανεβάζει αισθητά τον πήχη, καθιστώντας αναγκαίες βαθιές και συντονισμένες παρεμβάσεις, όχι μόνο στο σκέλος της παραγωγής, αλλά κυρίως στη τελική χρήση της ενέργειας, όπου εντοπίζονται και οι μεγαλύτερες προκλήσεις.
Ηλεκτρισμός: Πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο
Η πιο ισχυρή επίδοση της Ελλάδας καταγράφεται στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Το 2024, το 51,2% της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα προήλθε από ανανεώσιμες πηγές, ποσοστό υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (47,5%).
Η επίδοση αυτή αντανακλά την ταχεία ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών και αιολικών έργων, αλλά και τη σταδιακή απομάκρυνση από τον λιγνίτη. Η Ελλάδα τοποθετείται πλέον στην ομάδα χωρών όπου οι ΑΠΕ δεν αποτελούν συμπληρωματική λύση, αλλά κεντρικό πυλώνα του ηλεκτρικού συστήματος, μαζί με οικονομίες όπως η Γερμανία, η Ισπανία και η Ολλανδία.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η αιολική και η υδροηλεκτρική ενέργεια κυριαρχούν στο μείγμα των ΑΠΕ, ενώ η ηλιακή ενέργεια εξελίσσεται στη ταχύτερα αναπτυσσόμενη τεχνολογία, με την παραγωγή της να έχει πολλαπλασιαστεί μέσα σε λιγότερο από δύο δεκαετίες.
Θέρμανση και ψύξη: Το αναξιοποίητο δυναμικό
Στον τομέα της θέρμανσης και ψύξης, η εικόνα είναι πιο σύνθετη. Η Ελλάδα δεν συγκαταλέγεται στις χώρες με τις χαμηλότερες επιδόσεις, ωστόσο απέχει σημαντικά από τους ευρωπαϊκούς «πρωταθλητές» του Βορρά, όπου η χρήση ΑΠΕ υπερβαίνει το 60%.
Το στοιχείο αυτό αναδεικνύει ένα σημαντικό ανεκμετάλλευτο δυναμικό, ιδίως σε μια χώρα με μεγάλες περιόδους ηλιοφάνειας και σταδιακά αυξανόμενη διείσδυση των αντλιών θερμότητας. Η περαιτέρω ανάπτυξη του τομέα συνδέεται άμεσα τόσο με την πορεία και την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων όσο και με τη δυνατότητα των νοικοκυριών να επενδύουν σε καθαρές και αποδοτικές τεχνολογίες.
Μεταφορές: Το αδύναμο σημείο της ενεργειακής μετάβασης
Η μεγαλύτερη πρόκληση για την Ελλάδα εντοπίζεται ξεκάθαρα στις μεταφορές. Το 2024, μόλις το 3,9% της ενέργειας που καταναλώθηκε στις μεταφορές προήλθε από ανανεώσιμες πηγές, έναντι 11,2% κατά μέσο όρο στην ΕΕ.
Η χώρα κατατάσσεται έτσι στις χαμηλότερες θέσεις της ευρωπαϊκής κατάταξης, παραμένοντας σε μεγάλη απόσταση από τον στόχο του 29% έως το 2030. Η περιορισμένη αξιοποίηση των βιοκαυσίμων, η αργή πρόοδος της ηλεκτροκίνησης και η διαχρονική εξάρτηση από τα υγρά καύσιμα συνθέτουν ένα δομικό και πολυπαραγοντικό πρόβλημα, το οποίο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με αποσπασματικές παρεμβάσεις. Παράλληλα, στον τομέα αυτό αποτυπώνονται ξεκάθαρα τα ίχνη της πολυετούς οικονομικής κρίσης, η οποία έχει αφήσει πίσω της έναν γηρασμένο στόλο επιβατικών οχημάτων, φορτηγών και λεωφορείων, που σε μεγάλο βαθμό εξακολουθούν να κινούνται με ορυκτά καύσιμα, επιβαρύνοντας τόσο το ενεργειακό ισοζύγιο όσο και την περιβαλλοντική επίδοση της χώρας.
Από την παραγωγή στην κατανάλωση
Η κρίσιμη πρόκληση εντοπίζεται πλέον στους τομείς που καθορίζουν το πραγματικό ενεργειακό και οικονομικό αποτύπωμα της χώρας: Τις μεταφορές, τα κτίρια και τη θέρμανση. Εκεί, η διείσδυση καθαρών τεχνολογιών παραμένει περιορισμένη, επιβραδύνοντας τη συνολική πορεία της ενεργειακής μετάβασης.
Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχίζει να βαδίζει σε αυτό το αρκετά φιλόδοξο και δεσμευτικό πλαίσιο πολιτικής με ορίζοντα το 2030, το ουσιαστικό διακύβευμα μετατοπίζεται πλέον στην ικανότητα της χώρας να μεταφέρει αυτή την πρόοδο στην τελική κατανάλωση, μέσα από επενδύσεις σε σύγχρονες υποδομές, την ανανέωση των ενεργοβόρων στόλων και την εφαρμογή στοχευμένων πολιτικών με ουσιαστικό αποτύπωμα στην κοινωνία που θα γεφυρώσουν το διαχρονικό χάσμα ανάμεσα στην παραγωγή και τη χρήση ενέργειας.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
