Την πρόθεση της κυβέρνησης να παρέμβει νομοθετικά εφόσον διαπιστωθεί ότι υπάρχουν χρεώσεις δύο ταχυτήτων για συναλλαγές μέσω ΑΤΜ ανακοίνωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης με αφορμή τις καταγγελίες για υπέρογκες χρεώσεις για ανάληψη μετρητών μετά την πώληση περισσότερων από 800 ΑΤΜ της τράπεζας Πειραιώς στην Cashflex. Μιας νέας εταιρείας που ανήκει κατά 80% στην Printec και κατά 20% στην τράπεζα Πειραιώς.
Πρόκειται για ATM που βρίσκονται εκτός τραπεζικού δικτύου, δηλαδή σε βενζινάδικα, σταθμούς μετρό, αεροδρόμια, σούπερ μάρκετ. Ετσι, οι πελάτες της Πειραιώς καλούνται να καταβάλουν προμήθεια 2,1 ευρώ για κάθε ανάληψη που κάνουν από τον λογαριασμό τους από τα συγκεκριμένα ATM (1,5 χρέωση DAF από την Cashflex συν 0,60 Issuing Fee από την Πειραιώς).
Ερωτηθείς αν η κυβέρνηση θα κάνει κάτι ώστε να μην υπάρξουν αυτές οι υπέρογκες χρεώσεις ο Παύλος Μαρινάκης ξεκαθάρισε ότι «πήραμε κάποιες αποφάσεις με την ψήφιση του προϋπολογισμού, οι οποίες αποφάσεις αυτές είναι οριζόντιες. Δεν υπάρχει περίπτωση από το «παράθυρο» να εφαρμοστεί, έστω και σε ένα ποσοστό των μηχανημάτων ανάληψης άλλα πράγματα από αυτά τα οποία έχουμε αποφασίσει. Άρα, σε περίπτωση που δούμε ότι υπάρχουν χρεώσεις «δύο ταχυτήτων», θα παρέμβουμε, αυτό είναι σίγουρο.»
Όπως αναφέρουν πηγές της αγοράς το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, για τις προμήθειες (πχ μηδενικές χρεώσεις για αναλήψεις από ΑΤΜ άλλης τράπεζας σε απομακρυσμένες περιοχές) αφορά τις τράπεζες και όχι τους παρόχους κατά συνέπεια είναι υπάρχει νομικό κενό. Αυτός είναι προφανώς ο λόγος για τον οποίο ο κυβερνητικός εκπρόσωπος έκανε λόγο για ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας, εφόσον κριθεί απαραίτητο.
Από την άλλη πλευρά πηγές της Τράπεζας Πειραιώς σημείωναν ότι παρά την πώληση των 800 και πλέον ATM στην Cashflex , το δίκτυο ΑΤΜ της τράπεζες αριθμεί περί τα 1.300 μηχανήματα και είναι το δεύτερο μεγαλύτερο, μετά από αυτό της Εθνικής Τράπεζας με περισσότερα από 1.400 ΑΤΜ ενώ Eurobank και Αlpha Bank διαθέτουν 1200 ΑΤΜ η κάθε μια (στοιχεία 30/6/2025). Και επιπρόσθετα, με σχεδόν 370 καταστήματα σε όλη της Ελλάδα το δίκτυο της Πειραιώς είναι το μεγαλύτερο. Κατά συνέπεια οι πελάτες της Πειραιώς μπορούν να κάνουν αναλήψεις μετρητών χωρίς χρέωση από το τα 1300 ΑΤΜ της τράπεζας τους.
Υπενθυμίζεται ότι μετά από απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού οι τράπεζες μείωσαν από 1.1.2024 τις χρεώσεις DAF (Direct Access Fee), δηλαδή τη χρέωση για κάθε ανάληψη μετρητών από ΑΤΜ με χρήση κάρτας που έχει εκδοθεί από άλλη τράπεζα.
Ετσι, οι χρεώσεις DAF από διαμορφώθηκαν σε 2 ευρώ από 3 ευρώ στην Πειραιώς, στο 1,9 ευρώ από 2,6 στην Εθνική, στο 1,8 ευρώ από 2,5 ευρώ στην Eurobank και στην Αlpha Bank και στο 1,5 ευρώ από 2 ευρώ στην Attica Bank. Σημειώνεται ότι σε αυτές τις χρεώσεις προστίθεται και issuing fee (disloyalty) από 0,50-0,75 ευρώ αναλόγως την τράπεζα/εκδότη της κάρτας. Η χρέωση DAF στη Cashflex είναι στο 1,5 ευρώ ενώ πρόσθετες υπηρεσίες, όπως η αλλαγή PIN και η ερώτηση υπολοίπου, παρέχονται δωρεάν, χωρίς καμία χρέωση από την Cashflex, όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα της εταιρείας.
Η απόφαση της Πειραιώς να μειώσει τον αριθμό των ΑΤΜ από περίπου 2200 (προέκυψαν μετά την απορρόφηση άλλων τραπεζών, όπως η Αγροτική, η Τράπεζα Κύπρου κ.ά) σε 1300 αποτελεί επιχειρηματική κίνηση και εντάσσεται στο πλαίσιο εξορθολογισμού του δικτύου και προφανώς ήταν πιο συμφέρουσα η πώληση τους από την κατάργηση τους.
Γιατί ειναι σημαντικά τα μετρητά - Τι λεέι πρόταση κανονισμού για τα ΑΤΜ
Σε κάθε περίπτωση η εύκολη πρόσβαση των Ευρωπαίων πολιτών σε μετρητά ευρώ είναι καίριας σημασίας «διότι εάν οι πολίτες δεν έχουν πρόσβαση σε μετρητά, δεν θα είναι σε θέση να πληρώσουν με αυτά και θα υπονομευθεί το πραγματικό καθεστώς τους ως νόμιμου χρήματος» όπως υπογραμμίζεται στην πρόταση Κανονισμού σχετικά με το καθεστώς νόμιμου χρήματος των τραπεζογραμματίων και κερμάτων σε ευρώ.
Η πρόταση «συνάδει επίσης με την ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα, η οποία καλύπτει τα ΑΤΜ, και με τις προσπάθειες πολιτικής της Ένωσης για τη στήριξη της κοινωνικής ένταξης, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Στόχος της είναι να διασφαλίσει ότι όλοι οι πολίτες της ζώνης του ευρώ έχουν επαρκή και αποτελεσματική πρόσβαση σε μετρητά. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τις ευάλωτες ομάδες που εξαρτώνται από τη χρήση μετρητών για πληρωμές, στις οποίες περιλαμβάνονται συνήθως οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία που ενδέχεται να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πρόσβαση σε ψηφιακές πληρωμές, τα άτομα με περιορισμένες ψηφιακές δεξιότητες και/ή εισόδημα. Οι ομάδες αυτές τείνουν να έχουν ιδιαίτερη προτίμηση στη χρήση μετρητών για τον διακανονισμό των πληρωμών τους έναντι ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών. Επιπλέον, τα οικονομικά αποκλεισμένα άτομα, όπως τα πρόσωπα με μηδενική χρήση τραπεζικών υπηρεσιών, οι αιτούντες άσυλο και οι μετανάστες, οι οποίοι ενδέχεται να μην είναι σε θέση ή να μην είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν τα μέσα πληρωμών που παρέχονται από τον ιδιωτικό τομέα, βασίζονται επίσης σε μετρητά ως τρόπο πληρωμής της επιλογής τους» αναφέρεται στην πρόταση Κανονισμού.
Εάν ένα κράτος μέλος καταλήξει, όπως σημειώνεται, στο συμπέρασμα ότι η πρόσβαση σε μετρητά δεν είναι επαρκής και αποτελεσματική στο σύνολο ή σε μέρος της επικράτειάς του ή κινδυνεύει να επιδεινωθεί εάν δεν ληφθούν μέτρα, θα πρέπει να λαμβάνονται κατάλληλα διορθωτικά μέτρα για την επανόρθωση της κατάστασης, όπως απαιτήσεις γεωγραφικής πρόσβασης για τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών που παρέχουν υπηρεσίες ανάληψης μετρητών με σκοπό τη διατήρηση των υπηρεσιών μετρητών σε επαρκή αριθμό υποκαταστημάτων τους όπου ασκούν επιχειρηματικές δραστηριότητες, ή μέσω εντεταλμένου αντιπροσώπου για πιστωτικά ιδρύματα που λειτουργούν μόνο μέσω διαδικτύου, ή να διατηρήσουν επαρκή πυκνότητα αυτόματων ταμειολογιστικών μηχανών (ΑΤΜ) όπου ασκούν επιχειρηματικές δραστηριότητες, λαμβάνοντας υπόψη την καλή γεωγραφική κατανομή σε σχέση με τον πληθυσμό, εξετάζοντας επίσης την πιθανότητα ομαδοποίησης των αυτόματων ταμειολογιστικών μηχανών (ΑΤΜ). Άλλα διορθωτικά μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν συστάσεις που απευθύνονται σε μη πιστωτικά ιδρύματα, όπως ανεξάρτητοι φορείς διαχείρισης ATM, έμποροι λιανικής ή ταχυδρομεία, ώστε να ενθαρρύνονται να συμπληρώνουν τις υπηρεσίες μετρητών των τραπεζών
Η μελέτη «SPACE» της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας του 2022 δείχνει ότι το 60 % των καταναλωτών εξακολουθούσε να θεωρεί σημαντική ή πολύ σημαντική τη δυνατότητα πληρωμής με μετρητά. Επιβεβαιώνει ότι «παρά τις επιπτώσεις της πανδημίας και των σχετικών μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας και των προτιμήσεων που δηλώνονται από τους ίδιους τους καταναλωτές, ένα αυξανόμενο ποσοστό των καταναλωτών της ζώνης του ευρώ θα επιθυμούσε να έχει τα μετρητά ως επιλογή πληρωμής»