Οι πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις που κορυφώθηκαν με τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας έθεσαν επιπλέον ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας και επάρκειας, καθώς η Ρωσία ως σημαντικός προμηθευτής ενέργειας (καλύπτει το ¼ των παγκόσμιων εξαγωγών φυσικού αερίου και 11% των εξαγωγών πετρελαίου) έχει τη βαρύτητα να δημιουργεί καθοριστικές επιδράσεις στις διεθνείς τιμές ενέργειας. 

Ενδεικτικά, οι τιμές φυσικού αερίου είχαν αρχίσει να εκτοξεύονται από το 2021, ενώ στις αρχές του 2022 έφτασαν 400% πάνω από τον μέσο όρο 5ετίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι τιμές παραγωγού για τις ελληνικές βιομηχανίες τον Απρίλιο του 2022 ήταν 50% υψηλότερα από τον μέσο όρο 5ετίας -εν μέρει λόγω μεταφοράς υψηλότερου ενεργειακού κόστους (80% πάνω από τον μέσο όρο 5ετίας).

Ανάγκη η ενεργειακή αυτονομία

Πλέον, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για υψηλότερη ενεργειακή αυτονομία και επιταχύνεται η ήδη προγραμματισμένη πράσινη μετάβαση της Ευρώπης, όπως τονίζει σε μελέτη της η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας με θέμα «Πράσινη Μετάβαση Βιομηχανίας», στην οποία αποτυπώνεται η πρόθεση, ο σχεδιασμός των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του βιομηχανικού κλάδου να επενδύσουν «πράσινα», ώστε να ανταποκριθούν άμεσα στις νέες προκλήσεις που θα τους δώσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και μεγαλύτερη ενεργειακή ασφάλεια.

«Δεδομένης της κρισιμότητας της πράσινης μετάβασης αλλά και του ουσιαστικού ρόλου που καλείται να αναλάβει ο κλάδος βιομηχανίας, προχωρήσαμε σε έρευνα πεδίου σε 200 βιομηχανικές ΜμΕ (σ.σ.: με κύκλο εργασιών έως 10 εκατ. ευρώ), με στόχο να διερευνήσουμε αρχικά το βαθμό στον οποίο έχουν αντιληφθεί τις επικείμενες προκλήσεις καθώς και την κινητοποίησή τους ως προς τις διαθέσιμες ευκαιρίες πράσινου μετασχηματισμού και ενίσχυσης ενεργειακής αυτονομίας», τονίζουν οι αναλυτές.

Οι επιχειρήσεις, κυρίως του ενεργοβόρου κλάδου της βιομηχανίας, καλούνται να προχωρήσουν σε μέτρα περιορισμού του κόστους ενέργειας ώστε να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Βασικό συμπέρασμα της έρευνας πεδίου είναι ότι οι καταιγιστικές εξελίξεις φαίνεται να έχουν αφυπνίσει τις επιχειρήσεις, οι οποίες αναγνωρίζουν την κρισιμότητα ανταπόκρισης στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και των ευρύτερων εξελίξεων στον ενεργειακό τομέα, με τη συντριπτική πλειονότητα του κλάδου παράλληλα να δηλώνει γνώση των σχετικών πρωτοβουλιών και προγραμμάτων σε επίπεδο ΕΕ.

Ενέργειες προς δύο κατευθύνσεις

Ετσι, οι ΜμΕ είτε έχουν προχωρήσει, είτε προγραμματίζουν ενέργειες προς δύο κύριες κατευθύνσεις:

• Πράσινη μετάβαση: Σε αυτόν τον περισσότερο απαιτητικό  τομέα, εντοπίζεται υψηλότερος βαθμός εκτεθειμένων ΜμΕ, οι οποίες ξεπερνούν το 1/3 του τομέα.

Η συντριπτική πλειοψηφία των βιομηχανικών ΜμΕ (91%) αναγνωρίζει χρησιμότητα σε ενέργειες που θα τους επιτρέψουν να ακολουθήσουν τη συγκεκριμένη παγκόσμια τάση. Ως βασικά κίνητρα πράσινου μετασχηματισμού, το 25% των βιομηχανικών ΜμΕ δηλώνουν λόγους περιβαλλοντικής ευαισθησίας, ενώ το 66% αναγνωρίζει ουσιαστική ανάγκη, με κυρίαρχες τη συμμόρφωση με κανονισμούς και ενεργειακές εξελίξεις (48% του τομέα) και τη στροφή των καταναλωτών σε προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον (43% του τομέα), ενώ 1/3 του τομέα αποσκοπεί σε ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Εξετάζοντας τις υφιστάμενες δράσεις των βιομηχανικών ΜμΕ διαπιστώνουμε ότι υπολείπονται των αναγνωρισμένων αναγκών, καθώς μόλις 56% του τομέα έχει προβεί σε σχετικές ενέργειες, οι οποίες κυρίως αφορούν στρατηγικές μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της επιχείρησης (48% του τομέα). Διαπιστώνεται συνεπώς ένα κενό της τάξης του 35% του τομέα, το οποίο ωστόσο αναμένεται να περιοριστεί στο 7%, σε περίπτωση που υλοποιηθούν οι προγραμματισμένες δράσεις των ΜμΕ για την επόμενη τριετία. Ειδικότερα, αναγνωρίζοντας την αυξανόμενη ανάγκη για πράσινη μετάβαση, το 84% του τομέα αναμένεται να λάβει δράση (ενώ ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 9% του τομέα μένει αδιάφορο). Ως προς τις σχεδιαζόμενες ενέργειες, ιδιαίτερη ώθηση αναμένεται να δοθεί από τη χρήση πράσινης ενέργειας μέσω αναζήτησης εναλλακτικών παρόχων ή έκδοση πράσινου πιστοποιητικού (από 16% σε 59% του τομέα), ενώ ενισχύονται ελαφρά και οι ενέργειες μείωσης περιβαλλοντικού αποτυπώματος (από 48% σε 62% του τομέα)

• Κάλυψη από φυσικές καταστροφές: Βάσει της έρευνας, το 64% του τομέα έχει προχωρήσει σε κάποιας μορφής ασφάλιση έναντι των εν λόγω κινδύνων. Καθώς περίπου το 1/5 δεν θεωρεί ότι είναι ευάλωτο σε ακραίες κλιματολογικές συνθήκες και καταστροφές, εκτεθειμένο φαίνεται να παραμένει το 17% του τομέα -κενό το οποίο αναμένεται να περιοριστεί στο 11% κατά την επόμενη τριετία (βάσει προγραμματισμένων δράσεων των επιχειρήσεων).  Αναλυτικότερα, διαπιστώνεται ότι το 81% του τομέα αναγνωρίζει χρησιμότητα σε σχετικές δράσεις, με το 59% των βιομηχανικών ΜμΕ να δηλώνει ως κίνητρο το γεγονός πως είναι εκτεθειμένες σε αρνητικές επιπτώσεις από φαινόμενα όπως φωτιές και πλημμύρες, ενώ ένα επιπλέον 22% του τομέα επιλέγει να δρα προληπτικά.

«Καθοριστικός παράγοντας στην πορεία πράσινου μετασχηματισμού (και στην κάλυψη των παραπάνω κενών) είναι η χρηματοδότηση, με άνω των 2/3 των βιομηχανικών ΜμΕ να επιθυμούν να κάνουν χρήση σχετικών προγραμμάτων (όπως αξιοποίηση πόρων Ταμείου Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ). Ειδικότερα, το ½ αυτών σχεδιάζει σημαντικές επενδύσεις όπως κατασκευή νέων πράσινων εγκαταστάσεων, ενώ το υπόλοιπο ½ αναμένεται να περιοριστεί σε ηπιότερες πράσινες παρεμβάσεις όπως ενεργειακή αναβάθμιση (πρόγραμμα «εξοικονομώ») και οικολογική διαχείριση αποβλήτων» υπογραμμίζεται στην μελέτη.

Κοστοβόρα η πράσινη οικονομία

Σύμφωνα με τους αναλυτές της ΕΤΕ, η πορεία προς μια πράσινη οικονομία είναι αρκετά περίπλοκη και κοστοβόρα (εκτιμάται κινητοποίηση επενδυτικών κεφαλαίων, ύψους 130  τρις  δολάρια ως το 2050 παγκοσμίως) καθώς απαιτεί τόσο τη βελτίωση ενεργειακής αποδοτικότητας (χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας), καθώς και σημαντικές επενδύσεις και καινοτομίες που θα επιτρέψουν τις απαιτούμενες μεταβολές στο ενεργειακό μείγμα (πράσινο υδρογόνο, ηλεκτροκίνηση).

Οι στόχοι του  ελληνικού φιλόδοξου μακροχρόνιου σχέδιο πράσινης μετάβασης (στην απεξάρτηση από τον λιγνίτη στην ηλετροπαραγωγή μέχρι το 2028 και την κυριαρχία των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα στο 86% της συνολικής ενέργειας ως το 2050)  δεν φαίνεται να αλλάζουν από τις πρόσφατες εξελίξεις, αλλά ενδέχεται να επιτρέψουν πιο ήπια προσαρμογή των επιχειρήσεων στη μεταβατική πορεία.

«Η σχεδιαζόμενη πορεία στοχεύει μεταξύ άλλων να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας από 80% (εισαγωγές ως % κατανάλωσης συνολικής ενέργειας) το 2021 (με 20% να εισάγεται από τη Ρωσία) σε 70% το 2030 και 30% το 2050. Η βιομηχανία βρίσκεται στο επίκεντρο της μετάβασης αυτής, καθώς οι αυξημένες ενεργειακές ανάγκες του κλάδου τον καθιστούν ευάλωτο στις διακυμάνσεις των τιμών ενέργειας», τονίζεται στην μελέτη.

 Ήδη οι τιμές παραγωγού για τις ελληνικές βιομηχανίες τον Απρίλιο του 2022 ήταν 50% υψηλότερα από τον μέσο όρο 5ετίας -εν μέρει λόγω μεταφοράς υψηλότερου ενεργειακού κόστους (80% πάνω από τον μέσο όρο 5ετίας). Παράλληλα, η άλλη όψη του νομίσματος είναι ότι ο κλάδος βιομηχανίας καλείται να αναλάβει σημαντικό μέρος της πράσινης μετάβασης καθώς είναι ιδιαίτερα ρυπογόνος, εκλύοντας το 30% των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων (με τον ελληνικό κλάδο να είναι 30% πιο ρυπογόνος από τον μέσο όρο της ΕΕ -παρά τη βελτίωση της τελευταίας 15ετίας). Ενδεικτικά, στον νέο κλιματικό νόμο περιλαμβάνεται υποχρέωση μείωσης εκπομπών κατά τουλάχιστον 30% έως το 2030 (έναντι του 2019) για ενεργοβόρες βιομηχανίες (πλην εκείνων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών).

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!