Η παρουσία του υπουργού Εξωτερικών στην Αττάλεια, προκειμένου να συμμετάσχει στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, ασφαλώς δεν έγινε υπό τις καλύτερες συνθήκες για τη χώρα μας. Όπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης στις επαφές του με την Ιταλίδα πρωθυπουργό και τον Γερμανό καγκελάριο, έτσι και ο Γιώργος Γεραπετρίτης έγινε αυτόπτης μάρτυς μιας καθολικά αναγνωρισμένης, σημαντικής αναβάθμισης του γεωπολιτικού ρόλου της Τουρκίας, που την καθιστά καθοριστικό συνομιλητή σε όλα, σχεδόν, τα καίρια θέματα της ευρύτερης περιφέρειας.

Η σκηνή μετατοπίζεται στην Τουρκία

Άλλωστε, την ώρα που συνεδρίαζαν οι υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στην Αττάλεια, η προσοχή της παγκόσμιας κοινότητας ήταν στραμμένη στην Κωνσταντινούπολη, όπου ξεκινούσε η πρώτη, έστω και χωρίς την παρουσία των ηγετών, προσπάθεια απευθείας διαπραγματεύσεων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.

Ειδικότερα, η Τουρκία ενισχύει διαρκώς τη γεωπολιτική της παρουσία στην ευρύτερη περιοχή, από τη Μαύρη Θάλασσα και τη Μέση Ανατολή έως τα Βαλκάνια και τη Βόρεια Αφρική, κι έχει καταφέρει να καταστεί αναγκαίος σύμμαχος για τη Δύση, ιδιαίτερα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η ενίσχυση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, η προβολή στρατιωτικής αλλά και διπλωματικής ισχύος στο πεδίο, καθώς και η ικανότητά της να παρεμβαίνει σε κρίσιμα μέτωπα, όπως η Συρία και η Λιβύη, τη μετατρέπουν σε παράγοντα-κλειδί για τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Διλήμματα και προκλήσεις για την Αθήνα

Μπροστά σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, η Αθήνα έχει συγκεκριμένες επιλογές:

• Η συζήτηση για πιθανή ένταξη της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό εξοπλιστικό πρόγραμμα «ReArm Europe» και οι διαβουλεύσεις για πώληση Eurofighter φέρνουν την Άγκυρα πιο κοντά στην ευρωπαϊκή αμυντική αρχιτεκτονική και βρίσκουν πρόσφορο έδαφος σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Παρά τις εύλογες αντιδράσεις από την Αθήνα, είναι σαφές πως πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ βλέπουν την Τουρκία ως χρήσιμο σύμμαχο απέναντι στις ρωσικές απειλές και παράγοντα βελτίωσης της κατάστασης στο μεταναστευτικό. Η ελληνική εξωτερική πολιτική θέτει το ζήτημα των απειλών της Τουρκίας εναντίον της χώρας μας (casus belli), ωστόσο αυτό δεν δείχνει μέχρι τώρα ικανός παράγοντας να αλλάξει την πορεία των πραγμάτων.
• Η αύξηση του ειδικού βάρους της Τουρκίας στις νέες συνθήκες της περιοχής, με τη δυνατότητά της να εμφανίζεται ως ειρηνοποιός στις σχέσεις Ρωσίας - Ουκρανίας, αλλά και με τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στην ανοικοδόμηση της Συρίας, αναγκαστικά αναπροσανατολίζει τις ελληνικές επιδιώξεις στη διασφάλιση συγκεκριμένων εγγυήσεων, όπως η έναρξη της διαδικασίας καθορισμού υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, η εγκατάλειψη των αναθεωρητικών ισχυρισμών της Άγκυρας και η πρόοδος στο Κυπριακό στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ. Ωστόσο, η τουρκική στάση στις θαλάσσιες ζώνες και οι ελιγμοί της στα Βαλκάνια και στη Βόρεια Αφρική δημιουργούν αβεβαιότητα και αστάθεια.
• Η ελληνική πλευρά, με συνεχείς παρεμβάσεις σε ευρωπαϊκά και διεθνή fora, επιχειρεί να θέσει σαφή όρια και προϋποθέσεις στην ευρωτουρκική προσέγγιση. Η μόνιμη επωδός του Κυριάκου Μητσοτάκη περί «συμμόρφωσης με την κοινή εξωτερική πολιτική και ασφάλεια» ως προϋπόθεση για αμυντικές συνεργασίες, αποτελεί μία προσπάθεια να μπλοκάρει τη στρατηγική ενσωμάτωσης της Τουρκίας χωρίς όρους.
• Παράλληλα, η ενίσχυση των σχέσεών μας με τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ισραήλ και άλλες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου (π.χ. Κύπρος, Αίγυπτος) παραμένει κεντρική στρατηγική. Η Ελλάδα παίζει το χαρτί της «κανονικότητας» και της αξιοπιστίας, αντιπαραβάλλοντας τη δική της φιλοευρωπαϊκή εικόνα με τον συχνά επιθετικό τακτικισμό της Τουρκίας.
• Η Ελλάδα επωφελείται από τη θέση της ως πλήρες μέλος της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, έχοντας τη δυνατότητα να επηρεάζει αποφάσεις, να μπλοκάρει ανεπιθύμητες συμφωνίες και να εργαλειοποιεί την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας ως διαπραγματευτικό μοχλό. Πάντως, αυτό είναι ένα μέτρο που δεν είναι επιλογή της σημερινής κυβέρνησης και θα το χρησιμοποιήσει μόνο σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης κι όχι ως μέρος της διπλωματικής μας κανονικότητας.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!