Η χθεσινή επίθεση του Ιράν σε υποδομές αμερικανικών συμφερόντων στο Κατάρ, η απόφαση να κλείσουν τους εναέριους χώρους τους η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν και το Κουβέιτ, η ανεπιβεβαίωτη επίθεση στο Ιράκ δείχνουν καθαρά ότι ο χάρτης της Μέσης Ανατολής, τόσο ως προς τα σύνορά του όσο και ως προς το ειδικό βάρος κάθε χώρας, αναδιαμορφώνεται ριζικά, με επιπτώσεις σε όλη την ευρύτερη περιφέρεια, εντός της οποίας βρίσκεται και η Ελλάδα.
Είναι πλέον σαφές ότι, με δεδομένο ότι η σύγκρουση δεν είναι μόνο διμερής, αλλά έχει ήδη αρχίσει να μετατοπίζει ισορροπίες, να ξαναχαράσσει συμμαχίες και να πυροδοτεί νέους γύρους έντασης από την Ανατολική Μεσόγειο έως τον Περσικό Κόλπο, δημιουργεί κινδύνους αλλά και ευκαιρίες για όλες τις χώρες της περιοχής. Μέσα σε αυτή τη δίνη, η Ελλάδα οφείλει να κινηθεί με στρατηγική, ψυχραιμία και διορατικότητα.
Αμεσοι κίνδυνοι και τουρκικές κινήσεις
Πρώτος και άμεσος κίνδυνος είναι η περαιτέρω αποσταθεροποίηση της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ελλάδα βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το μέτωπο της κρίσης και εντός του γεωγραφικού κύκλου που μπορεί να επηρεαστεί από τυχόν εξαγωγή της έντασης. Οι εναέριοι διάδρομοι, οι θαλάσσιες αρτηρίες ενέργειας και εμπορίου, αλλά και οι ενεργειακές υποδομές, βρίσκονται πλέον υπό διαρκή απειλή.
Κάθε νέα φάση του πολέμου στο Ιράν και το Ισραήλ μπορεί να έχει άμεσο αντίκτυπο στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, στη ναυσιπλοΐα, στο διεθνές εμπόριο, με συνέπειες που δύσκολα μπορεί να αποφύγει και η Ελλάδα, ως ναυτική δύναμη και κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Παράλληλα, η Τουρκία, με την πάγια επιδίωξή της να παριστάνει τον διαμεσολαβητή και να αξιοποιεί κάθε διεθνή κρίση για να αυξάνει τη διαπραγματευτική της αξία, επιχειρεί να αξιοποιήσει τη συγκυρία προκειμένου να αναβαθμίσει τον ρόλο της στην περιοχή. Αυτό έκανε άλλωστε και στη Συρία αμέσως μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ.
Δεν είναι τυχαίο ότι, ενώ το Ιράν απειλεί, το Ισραήλ ανταποδίδει και οι ΗΠΑ αναπτύσσουν δυνάμεις στην περιοχή, η Άγκυρα επιχειρεί να προσεγγίσει και τις δύο πλευρές προτείνοντας να φιλοξενήσει στα εδάφη της διαπραγματεύσεις ειρήνευσης, εμφανιζόμενη ως ρυθμιστής, διεκδικώντας θέση σε κάθε σχήμα περιφερειακής ασφάλειας.
Για την Ελλάδα, η πιθανότητα ενίσχυσης της γεωπολιτικής επιρροής της Τουρκίας αποτελεί μόνιμη πηγή ανησυχίας, ειδικά αν συνοδευτεί με πιθανή αναβάθμιση του στρατιωτικού της ρόλου στο ΝΑΤΟ ή στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Ενεργειακή αστάθεια και στρατηγικά ρίσκα
Ένας ακόμη σοβαρός και καταγεγραμμένος κίνδυνος είναι η ενεργειακή αστάθεια. Η Ελλάδα φιλοδοξεί εδώ και χρόνια να αποτελέσει κόμβο μεταφοράς φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη. Όμως, η ευρύτερη ανάφλεξη στην περιοχή απειλεί τόσο τις υποδομές (π.χ. αγωγούς, σταθμούς LNG), όσο και τη ροή επενδύσεων.
Σε περιόδους αβεβαιότητας, τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια παγώνουν και οι χώρες που βρίσκονται κοντά στο επίκεντρο της κρίσης αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να χάσουν πλεονεκτήματα που σε προηγούμενη φάση είχαν κατοχυρώσει.
Την ίδια ώρα, δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς την απειλή εξάπλωσης του πολέμου σε πιο μακρινές αλλά όχι αδιάφορες περιοχές: στο Ιράκ, στη Συρία, στον Λίβανο ή στην Υεμένη, δηλαδή σε χώρες όπου ερίζουν μεγάλοι και μικροί παίκτες, με ανάμειξη και ρωσικών και δυτικών συμφερόντων.
Σε ένα τέτοιο σενάριο, η Ανατολική Μεσόγειος μπορεί να μετατραπεί σε πεδίο συγκρούσεων και κάθε νατοϊκή βάση ή λιμάνι, όπως λ.χ. αυτή της Σούδας, να καταστεί στόχος.
Ευκαιρίες για ενίσχυση του ελληνικού ρόλου
Ωστόσο, μέσα από την αστάθεια προκύπτουν και ευκαιρίες. Η Ελλάδα, ως σταθερή δημοκρατία, μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό και εξαιρετικές σχέσεις με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, μπορεί να εδραιώσει ακόμη περισσότερο τον ρόλο της ως πυλώνα ασφάλειας και σταθερότητας.
Ήδη, η αναβάθμιση των στρατιωτικών υποδομών, οι αμυντικές συνεργασίες (όπως με τη Γαλλία και το Ισραήλ), καθώς και η αυξημένη παρουσία αμερικανικών δυνάμεων σε ελληνικές βάσεις, συνθέτουν ένα πλέγμα που ενισχύει τη γεωπολιτική μας σημασία.
Αν η Ελλάδα κινηθεί προληπτικά και μεθοδικά, μπορεί να αξιοποιήσει αυτή την περίοδο κρίσης για να εδραιώσει:
- Τη διπλωματική της αξιοπιστία, ως χώρα που συνδυάζει την αφοσίωση στις δυτικές αξίες με την κατανόηση της ανατολικής «γειτονιάς».
- Τη γεωοικονομική της χρησιμότητα, ως κόμβο διαμετακόμισης ενέργειας, εμπορίου και τεχνολογίας.
- Την πολιτική της βαρύτητα, ενισχύοντας τη φωνή της σε σχήματα περιφερειακής συνεργασίας, όπως η ηλεκτρική διασύνδεση της χώρας μας με την Αίγυπτο (Gregy) κλπ.
→ Διαβάστε επίσης: Οι 7 μεγάλες απειλές για την Ελλάδα από την κλιμάκωση του πολέμου στο Ιράν
Η ανάγκη εθνικής στρατηγικής και ευρωπαϊκής παρουσίας
Σε αυτό το νέο περιβάλλον αστάθειας, η Ελλάδα δεν μπορεί να πορευθεί μόνη. Χρειάζεται μια συνολική εθνική στρατηγική ασφάλειας, ευέλικτη αλλά συνεπής, και μια πιο διεκδικητική παρουσία της Ε.Ε. στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η ευρωπαϊκή ασφάλεια δεν μπορεί να είναι απούσα από την κρίση που διαμορφώνεται σε απόσταση μόλις λίγων ωρών από τα ελληνικά, δηλαδή τα ευρωπαϊκά, σύνορα.
Υπάρχουν εισηγήσεις στην πολιτική ηγεσία για πιο θαρραλέα επένδυση στη διπλωματία άμυνας, στην ενεργειακή ασφάλεια, αλλά και στην πληροφοριακή ετοιμότητα, προκειμένου να αποτρέψουμε επιθετικές κινήσεις σε βάρος των εθνικών συμφερόντων, που μπορεί να εκδηλωθούν υπό το βάρος ευρύτερων εξελίξεων.
Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε ένα κρίσιμο γεωπολιτικό σταυροδρόμι. Οι απειλές δεν είναι θεωρητικές, αλλά απολύτως πραγματικές. Όμως, με στρατηγικό σχεδιασμό, ενίσχυση συμμαχιών, επένδυση στην εθνική ισχύ και ευθυκρισία στις επιλογές της, μπορεί να μετατρέψει την κρίση σε ευκαιρία, ενισχύοντας τη θέση της ως εγγυητής σταθερότητας και καταλύτης συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
