Η πιο καθοριστική εξέλιξη ήταν η ομόφωνη έγκριση του νέου στόχου για τις αμυντικές δαπάνες: από το έως σήμερα συμβολικό 2% του ΑΕΠ, οι χώρες-μέλη δεσμεύονται πλέον να κινηθούν προς ένα ποσοστό-ορόσημο του 5% έως το 2035, με σαφές χρονοδιάγραμμα και ενδιάμεσους σταθμούς αξιολόγησης.
Η Ελλάδα, ήδη μεταξύ των ελάχιστων μελών του ΝΑΤΟ που ξεπερνούν το 2%, και με τις δαπάνες της να κινούνται σταθερά πάνω από το 3%, βρέθηκε σε πλεονεκτική διαπραγματευτική θέση. Ο πρωθυπουργός, μιλώντας στη Σύνοδο, υπενθύμισε ότι η χώρα επενδύει σοβαρά στην εθνική της άμυνα και ήδη υλοποιεί ένα πολυετές εξοπλιστικό πρόγραμμα ύψους 25 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η παρέμβασή του περιείχε και σαφές μήνυμα προς τους συμμάχους: η ασφάλεια της Συμμαχίας είναι συλλογική ευθύνη, και η κατανομή των βαρών δεν μπορεί να παραμένει άνιση.
Η στοχοθέτηση του 5% μέχρι το 2035 δεν είναι πλέον σύσταση. Είναι δεσμευτικός στόχος, με μηχανισμό παρακολούθησης της προόδου ανά κράτος-μέλος και θεσμικούς ελέγχους σε δύο στάδια: το 2029 και το 2035. Η επιλογή αυτή ικανοποιεί απόλυτα την Αθήνα, που τα τελευταία χρόνια έχει θέσει ως προτεραιότητα την ενίσχυση του αποτρεπτικού της ρόλου στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω σύγχρονων εξοπλισμών και τεχνολογιών, αλλά και μέσω πολυμερών διπλωματικών συμπράξεων.
Ελλάδα: πυλώνας σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο
Η δήλωση των ηγετών του ΝΑΤΟ πως η Ρωσία αποτελεί μακροπρόθεσμη απειλή για την ασφάλεια της Συμμαχίας ενισχύει το γεωπολιτικό βάρος της χώρας. Η Ελλάδα, στρατηγικά τοποθετημένη ανάμεσα σε τρεις ηπείρους και με κρίσιμες αμυντικές υποδομές στο Αιγαίο, στην Κρήτη και στη Θράκη, εμφανίζεται πλέον όχι μόνο ως πιστός σύμμαχος, αλλά και ως πυλώνας σταθερότητας. Η ενίσχυση της ΝΑΤΟϊκής παρουσίας στη νοτιοανατολική πτέρυγα, σε συνδυασμό με τις εν εξελίξει τριμερείς συμφωνίες Ελλάδας με Ισραήλ και Αίγυπτο, διαμορφώνει για την Αθήνα έναν ρόλο με αυξημένο ειδικό βάρος.
Άρθρο 5 και τουρκική παραβατικότητα
Ελληνικό ενδιαφέρον είχε και η αναφορά στο Άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, το οποίο προβλέπει ότι επίθεση εναντίον ενός κράτους-μέλους αποτελεί επίθεση κατά ολόκληρης της Συμμαχίας. Οι ηγέτες επαναβεβαίωσαν την ισχύ της ρήτρας αμοιβαίας άμυνας, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να υπενθυμίζει – χωρίς να κατονομάσει – την τουρκική παραβατικότητα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, επισημαίνοντας πως η ασφάλεια δεν διασφαλίζεται μόνο με εξοπλισμούς, αλλά και με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και στις αρχές καλής γειτονίας. Βέβαια, παραμένει η «διπλή» ανάγνωση του άρθρου: επίθεση σε κράτος-μέλος (π.χ. Ελλάδα) από άλλο κράτος-μέλος (π.χ. Τουρκία) της Συμμαχίας δεν είναι ξεκάθαρο αν ενεργοποιεί ή όχι το άρθρο 5.
Ασυμμετρία προσπαθειών και διπλωματικές επαφές
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Σύνοδο υπήρξε και προβληματισμός για την ασυμμετρία των προσπαθειών μεταξύ των κρατών-μελών. Ο Έλληνας πρωθυπουργός αναφέρθηκε εμμέσως αλλά με σαφήνεια στην περίπτωση της Ισπανίας, η οποία εξακολουθεί να επενδύει λιγότερο από το 1,3% του ΑΕΠ της για αμυντικές δαπάνες. Η πίεση για ενίσχυση των επενδύσεων στην άμυνα συνοδεύεται και από μια ευρύτερη αναγνώριση ότι η συλλογική αποτροπή προϋποθέτει συμμετρική δέσμευση όλων των μελών – οικονομική, πολιτική και θεσμική.
Επιπλέον, στην παράλληλη διπλωματική δραστηριότητα της Συνόδου, ιδιαίτερη σημασία είχε η συνάντηση του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου Μιχάλη Χρυσοχοΐδη με τον Αμερικανό γερουσιαστή Μάρκο Ρούμπιο, με την ατζέντα να εστιάζει στον έλεγχο ροών, στα ζητήματα ασφαλείας των εξωτερικών συνόρων και στη διεύρυνση της στρατηγικής συνεργασίας Ελλάδας–ΗΠΑ. Η ελληνική πλευρά επιδιώκει να κεφαλαιοποιήσει την αξιοπιστία της εντός του ΝΑΤΟ σε μια σειρά θεμάτων που ξεκινούν από τη μετανάστευση και φτάνουν έως την ενεργειακή ασφάλεια και την αμυντική τεχνολογία.
Επόμενα βήματα – η εθνική στρατηγική της Ελλάδας
Το επόμενο διάστημα θα δείξει κατά πόσο οι αποφάσεις αυτής της Συνόδου θα μεταφραστούν σε πραγματική αλλαγή των ισορροπιών. Για την Ελλάδα, το μήνυμα είναι διπλό: αφενός, κερδίζει κύρος και αξιοπιστία μέσα στη Συμμαχία, καθώς αποδεδειγμένα «σηκώνει» μεγαλύτερο βάρος από άλλες χώρες. Αφετέρου, καλείται να συνεχίσει την προσπάθεια χωρίς εφησυχασμό, επιδιώκοντας να ενισχύσει περαιτέρω την αμυντική της αυτάρκεια και να αξιοποιήσει κάθε ευκαιρία για επενδύσεις σε σύγχρονες, τεχνολογικά προηγμένες υποδομές.
Η Σύνοδος αυτή σφραγίζει μια νέα εποχή για το ΝΑΤΟ, αλλά και για την Ελλάδα εντός της Συμμαχίας. Η πρόκληση για την ελληνική πολιτική ηγεσία είναι να αποδείξει ότι μπορεί να μεταφράσει τη στρατιωτική δαπάνη σε εθνική στρατηγική με όραμα, διαφάνεια και εθνική συναίνεση.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
