Αισθήματα απέχθειας και έντονης αδικίας έχει δημιουργήσει στους κόλπους της κοινωνίας το σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ, οι πολιτικές συνέπειες των οποίων είναι ακόμα ανεξερεύνητες.

Οι σκανδαλώδεις επιδοτήσεις και οι ακόμα πιο σκανδαλώδεις διάλογοι που έρχονται στη δημοσιότητα, φέρνουν ξανά στο πολιτικό προσκήνιο την πιο σκοτεινή πλευρά του ελληνικού δημοσίου βίου. Πρόκειται για μια υπόθεση κλασικής διαπλοκής, κακοδιοίκησης και, όπως όλα δείχνουν, οργανωμένης απόπειρας χειραγώγησης ενός κρίσιμου μηχανισμού, ο οποίος διαχειρίζεται δισεκατομμύρια ευρώ κοινοτικών πόρων.

Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο το σκάνδαλο καθαυτό. Είναι η αντίδραση, ή μάλλον, η έλλειψη αντίδρασης μιας κυβέρνησης που εμφανίζεται ξαφνικά «έκπληκτη» για όσα συνέβαιναν κάτω από τη μύτη της, έξι ολόκληρα χρόνια μετά την άνοδό της στην εξουσία.

Ενα σύστημα βαθιά ριζωμένης ευνοιοκρατίας

Για να είμαστε δίκαιοι, δεν είναι η πρώτη φορά που ένας οργανισμός όπως ο ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων) εμπλέκεται σε αδιαφανείς διαδικασίες. Όμως, αυτή τη φορά, τα στοιχεία που βγαίνουν στη δημοσιότητα, από τις καταγγελίες για εικονικές πληρωμές έως τη λειτουργία «παρακράτους» με ωφελημένους ημετέρους και εξαρτήσεις, δημιουργούν ένα πλέγμα πολιτικής και διοικητικής ευθύνης που δεν μπορεί να αποδοθεί απλώς σε «κακούς υπαλλήλους» ή «μεμονωμένα περιστατικά».

Η υπόθεση φαίνεται να αφορά ένα πολυπλόκαμο σύστημα ευνοιοκρατίας, όπου τοποθετήσεις, αναθέσεις και χειρισμοί κοινοτικών ενισχύσεων γίνονταν με γνώμονα όχι τη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη, αλλά την εξυπηρέτηση πολιτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων. Και όλα αυτά, σε έναν οργανισμό με κρίσιμο ρόλο στη στήριξη της ελληνικής αγροτικής οικονομίας, όπου η αξιοπιστία και η ευρυθμία των πληρωμών δικαίως έπρεπε να έχει αναχθεί σε ζήτημα εθνικής σημασίας.

Η πολιτική διαχείριση και η «έκπληξη»

Το πιο ανησυχητικό, όμως, είναι η πολιτική διαχείριση του θέματος. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, που διανύει ήδη τον έκτο χρόνο στη διακυβέρνηση της χώρας, εμφανίζεται τώρα να υιοθετεί μια γραμμή που παραπέμπει στο γνωστό: «δεν ξέραμε, δεν είδαμε, δεν ακούσαμε». Ενδεικτικό είναι ότι ενώ το θέμα ήταν γνωστό στους αγροτικούς κύκλους εδώ και τουλάχιστον δύο χρόνια, καμία σοβαρή έρευνα ή εσωτερικός έλεγχος δεν προχώρησε από την πλευρά του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης ή άλλων εμπλεκόμενων φορέων.

Η σιωπή και η αδράνεια μετατράπηκαν σε κινήσεις «κάθαρσης» μόνον αφότου η υπόθεση άρχισε να παίρνει διαστάσεις δημοσιότητας. Με άλλα λόγια: η κυβέρνηση αντέδρασε μόνον όταν δεν μπορούσε πλέον να αγνοήσει το σκάνδαλο. Αξίζει να σημειωθεί πως κατά τη διάρκεια αυτών των έξι ετών, η ΝΔ είχε την πλήρη ευθύνη για τις επιλογές προσώπων σε καίριες διοικητικές θέσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ, τους οποίους άλλαζε «σαν τα πουκάμισα», αλλά και για την επίβλεψη της συνολικής λειτουργίας του οργανισμού. Οι τοποθετήσεις «ημετέρων» σε κρίσιμα πόστα με αδιαφανείς διαδικασίες και συχνά χωρίς την απαιτούμενη τεχνοκρατική επάρκεια, δεν ήταν τυχαία λάθη, αλλά μέρος μιας συνολικής πολιτικής πρακτικής. Όταν, λοιπόν, αποκαλύπτεται ότι σε αυτή την περίοδο οικοδομήθηκε ή, πάντως, ενισχύθηκε, ένα δίκτυο παρανομίας και αδιαφάνειας, είναι τουλάχιστον προσχηματικό να ισχυρίζεται κάθε υπεύθυνος ότι «δεν γνώριζε».

Ελλειψη λογοδοσίας

Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το ευρύτερο μήνυμα που εκπέμπεται προς την κοινωνία: ότι η εξουσία μπορεί να λειτουργεί χωρίς έλεγχο και χωρίς λογοδοσία. Μέσα στο «αποτύχαμε» του Κυριάκου Μητσοτάκη κρύβεται ένα μεγάλο κομμάτι από τις χρόνιες παθογένειες του ελληνικού δημοσίου, αλλά και των κομματανθρώπων που θεωρούν το κράτος και τα ταμεία του, ως προσωπικά τους φέουδα.

Και αυτό το μήνυμα δεν τραυματίζει απλώς την εικόνα της εκάστοτε κυβέρνησης· πλήττει την ίδια την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το πολιτικό σύστημα συνολικά. Όταν οι πολίτες βλέπουν διαχρονικά τα ίδια πρόσωπα να διαχειρίζονται την εξουσία με αλαζονεία, η αποστροφή προς την πολιτική διογκώνεται. Και μαζί της, το έδαφος για την αποστασιοποίηση, την απαξίωση, ακόμη και την αντιδημοκρατική εκτροπή.

→ Διαβάστε επίσης: ΟΠΕΚΕΠΕ: Πώς ο Μητσοτάκης σχεδιάζει να βγει ωφελημένος από το σκάνδαλο

Κομματικός έλεγχος του κράτους

Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ένα ακόμη επεισόδιο σε μια μακρά αλυσίδα αποτυχιών, όπου η διαφάνεια θυσιάζεται στον βωμό του ελέγχου του κράτους από το κόμμα. Αν η κυβέρνηση θέλει πράγματι να πείσει ότι δεν έχει τίποτα να κρύψει, πέρα από το ότι εξ αντικειμένου ελέγχεται για την ως τώρα αβελτηρία της, τότε οφείλει να προχωρήσει σε πλήρη δημοσιοποίηση των ευρημάτων, να αποδώσει ευθύνες και, το σημαντικότερο, να αλλάξει ριζικά τον τρόπο λειτουργίας των οργανισμών που διαχειρίζονται δημόσιο και ευρωπαϊκό χρήμα.

Διαφορετικά, θα πρόκειται για ένα ακόμη σκάνδαλο που θα προστεθεί στο αρχείο της λήθης, αλλά και για μια ακόμη απόδειξη ότι το πραγματικό έλλειμμα αυτής της χώρας δεν είναι ούτε οικονομικό ούτε θεσμικό, αλλά βαθιά πολιτικό και ηθικό.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!