Σε μια νέα περίοδο μεγάλης έντασης, τριβών και δοκιμασίας του κυβερνητικού σκάφους έχουμε εισέλθει, μετά την αρχική αποκάλυψη του περίφημου «σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ, το οποίο έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά κρίσεων που απειλούν ανοικτά την κυβερνητική συνοχή, την αξιοπιστία του «επιτελικού κράτους» και την προσωπική εικόνα του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Ακόμα χειρότερα για τους κυβερνώντες, το συγκεκριμένο σκάνδαλο έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που καθιστούν τη διαχείρισή του ιδιαιτέρως δύσκολη και επικίνδυνη. Όχι μόνο για λόγους πολιτικού κόστους, αλλά επειδή ανοίγει ταυτόχρονα τέσσερα μέτωπα: κοινοβουλευτικό, πολιτικό, εκλογικό και διαχειριστικό.
1. Κοινοβουλευτική τρικυμία χωρίς εύκολη διέξοδο
Η πιο άμεση και επείγουσα πρόκληση για το Μέγαρο Μαξίμου είναι κοινοβουλευτική. Η πρόταση του ΠΑΣΟΚ για σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής, που στηρίζεται σε συγκεκριμένα ευρήματα και μαρτυρίες για εμπλοκή πολιτικών προσώπων με τη σφραγίδα της Ευρωπαίας Εισαγγελέως, θέτει τον Κυριάκο Μητσοτάκη ενώπιον πολλών διλημμάτων, τα οποία στο σύνολό τους συνεπάγονται υψηλό κόστος.
Αν επιλέξει να αποδεχτεί την πρόταση που ετοιμάζεται να καταθέσει το ΠΑΣΟΚ και να προχωρήσει σε Προανακριτική με τις κατηγορίες που αναμένεται να προτείνει η Χαριλάου Τρικούπη, τότε θυσιάζει ευθέως τον Μάκη Βορίδη, ο οποίος ήδη εκφράζει εντονότατη δυσαρέσκεια για την πολιτική απομόνωσή του.
Ο κ. Βορίδης, ένας από τους επιφανέστερους θεματοφύλακες του δεξιού ακροατηρίου εντός της Νέας Δημοκρατίας, διατηρεί ισχυρό μηχανισμό, κυρίως στη Β' Αθηνών και στη Βόρεια Ελλάδα, και τυχόν αίσθηση ότι η κυβέρνηση δεν τον καλύπτει επαρκώς θα σημάνει εσωκομματική αναταραχή, αν όχι ανοιχτή ρήξη.
Από την άλλη πλευρά, αν η κυβέρνηση επιλέξει μια ηπιότερη λύση, όπως για παράδειγμα μια δική της πρόταση για Εξεταστική Επιτροπή (ή, ακόμα χειρότερα, αν δεν θελήσει να αναλάβει η ίδια μια κοινοβουλευτική πρωτοβουλία για το θέμα που ανέκυψε με τον ΟΠΕΚΕΠΕ), τότε προσφέρει εύκολα πολιτικά επιχειρήματα στην αντιπολίτευση -και κυρίως στους πολίτες!- περί συγκάλυψης και θεσμικής εκτροπής.
Και το χειρότερο: απογοητεύει την κοινωνία, σε μια περίοδο που η κοινή γνώμη εμφανίζεται πλέον πιο ευαίσθητη στις υποθέσεις διαφθοράς. Το διακύβευμα δεν είναι πια απλώς θεσμικό· είναι βαθιά πολιτικό και ηθικό.
2. Πολιτική αποδόμηση του «επιτελικού κράτους»
Το δεύτερο και ίσως πιο επικίνδυνο πλήγμα αφορά το πολιτικό αφήγημα που με συνέπεια προωθούσε ο Πρωθυπουργός από το 2019: την υπόσχεση ενός «νέου κράτους», αποτελεσματικού, χωρίς πελατειακές αγκυλώσεις και θωρακισμένου απέναντι στη διαφθορά. Το αφήγημα αυτό, συμπυκνωμένο στον όρο «επιτελικό κράτος», αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο της τεχνοκρατικής εικόνας του Κυριάκου Μητσοτάκη και της πολιτικής του ηγεμονίας όλα αυτά τα χρόνια.
Το σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ, όμως, ξεγυμνώνει αυτό το αφήγημα με τρόπο οδυνηρό. Αφορά ευρωπαϊκά κονδύλια, δηλαδή έναν τομέα που υποτίθεται πως θα έπρεπε να λειτουργεί με απόλυτη διαφάνεια και λογοδοσία. Επιπλέον, η καταγγελλόμενη μεθόδευση των ψευδών πληρωμών δεν έγινε σε κάποιο αδύναμο περιφερειακό όργανο, αλλά στον κεντρικό μηχανισμό κατανομής επιδοτήσεων. Επίσης η κυβέρνηση είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπερασπιστεί τον ισχυρισμό ότι «δεν γνώριζε» για το πάρτι παρανομίας στον ΟΠΕΚΕΠΕ, μετά από έξι χρόνια στην εξουσία. Επομένως, δεν πρόκειται για απλό «παραστράτημα» κάποιων μεσαίων υπαλλήλων – αλλά για ζήτημα πολιτικής ευθύνης σε κορυφαίο επίπεδο.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε υποσχεθεί πως «δεν θα κάνει πίσω αν πρόκειται για κάθαρση». Αν δεν πείσει, σήμερα, πως εννοεί όσα έλεγε, τότε διακυβεύεται το σύνολο της πολιτικής του ταυτότητας και της άμεσης σχέσης του με τους πολίτες. Κι αν η ταυτότητα αυτή διαρραγεί, η επαναφορά της εμπιστοσύνης θα είναι σχεδόν αδύνατη.
→ Διαβάστε επίσης: Κ. Πιερρακάκης: Η Ελλάδα πιο ισχυρή από ποτέ – Στρατηγική ανάπτυξης, επενδύσεων και ψηφιοποίησης
3. Εκλογική αιμορραγία σε «γαλάζια» ακροατήρια
Η Νέα Δημοκρατία αντλεί παραδοσιακά υψηλά ποσοστά στήριξης από τον αγροτικό πληθυσμό, ιδίως στη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα. Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι εξ ορισμού αγροτικό: αφορά τις ενισχύσεις που λαμβάνουν χιλιάδες παραγωγοί κάθε χρόνο, αλλά και την πίστη τους στο κράτος ότι λειτουργεί δίκαια και αξιόπιστα.
Εδώ, το πρόβλημα για τη ΝΔ είναι διπλό. Πρώτον, όσοι αγρότες ή συνδικαλιστές θεωρούνται εμπλεκόμενοι, ήδη νοιώθουν «καμένοι» πολιτικά και φυσικά δεν έχουν λόγο να παραμείνουν πιστοί στη Νέα Δημοκρατία. Δεύτερον, και χειρότερα, χιλιάδες δικαιούχοι ενισχύσεων, που δεν έχουν εμπλοκή αλλά βλέπουν μειώσεις ή καθυστερήσεις στις πληρωμές τους, αισθάνονται αδικημένοι και εξοργισμένοι.
Το αγροτικό μέτωπο ήταν ήδη εύθραυστο, μην ξεχνάμε τις περσινές κινητοποιήσεις με τα τρακτέρ στην πλατεία Συντάγματος. Τώρα, με αφορμή το σκάνδαλο, δημιουργούνται συνθήκες όχι απλώς εκλογικής φθοράς αλλά και βαθύτερης πολιτικής αποξένωσης. Κι αυτό σε περιοχές που κρίνονται κομβικές σε κάθε εθνική αναμέτρηση.
4. Αχαρτογράφητο διαχειριστικό τοπίο
Το τέταρτο μέτωπο, ίσως το πιο αγχωτικό για το Μέγαρο Μαξίμου, είναι η διαχειριστική αβεβαιότητα. Το σκάνδαλο βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Οι έρευνες δεν έχουν ολοκληρωθεί, οι δικογραφίες αυξάνονται, νέα ονόματα διαρρέουν στα μέσα ενημέρωσης και κανείς δεν μπορεί να προδικάσει το μέγεθος ή τη χρονική έκταση των αποκαλύψεων, ούτε τον αριθμό των πολιτικών προσώπων που εμπλέκονται σε αυτό.
Αυτή η ασάφεια παραλύει κάθε απόπειρα πολιτικής διαχείρισης. Δεν μπορείς να προετοιμάσεις επικοινωνιακή στρατηγική όταν δεν ξέρεις πόσοι πολιτικοί ή κρατικοί αξιωματούχοι εμπλέκονται, πόσοι ανήκουν στο δικό σου κόμμα, με πόσους συνεργάστηκες στενά τα τελευταία χρόνια. Δεν μπορείς να προστατεύσεις το κόμμα σου όταν αγνοείς αν τα χειρότερα έρχονται. Ο πρωθυπουργός δεν έχει εικόνα του πλήρους βάθους της κρίσης – κι αυτό συνιστά στρατηγική παγίδα.
Κοντολογίς, το σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι απλώς άλλο ένα επεισόδιο πολιτικής φθοράς. Αποτελεί μια καταιγίδα τεσσάρων διαστάσεων, με ανυπολόγιστες προεκτάσεις στο Κοινοβούλιο, στο κοινωνικό σώμα, στην εσωτερική συνοχή της Νέας Δημοκρατίας και στην ίδια την προσωπική εικόνα του πρωθυπουργού. Αν ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν προχωρήσει άμεσα σε ριζικές κινήσεις κάθαρσης, θεσμικής διαφάνειας και ειλικρινούς ανάληψης πολιτικής ευθύνης, με όποιο κόστος, τότε το σκάνδαλο αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως ο καταλύτης μιας παρατεταμένης κυβερνητικής κρίσης με απρόβλεπτη κατάληξη.
Διότι εδώ, το διακύβευμα δεν είναι πια απλώς η τιμωρία των ενόχων. Είναι η επιβίωση μιας κυβέρνησης που είχε υποσχεθεί «αλλαγή κράτους» και σήμερα καλείται να αποδείξει αν αυτή η αλλαγή έχει πλέον νόημα ως πολιτικό διακύβευμα.-
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
