Η χθεσινή κατάθεση, εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ, αιτήματος για τη σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής σχετικά με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν συνιστά απλώς μια θεσμική πρωτοβουλία της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Είναι μια στρατηγική πολιτική κίνηση με βαθύτερη σημειολογία: η Χαριλάου Τρικούπη επιδιώκει να μετατοπίσει το κέντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης και να ηγηθεί της ατζέντας διαφάνειας και λογοδοσίας, επιζητώντας παράλληλα την εκ νέου ενσωμάτωσή της στο μπλοκ των πολιτικών δυνάμεων που καθορίζουν τη φυσιογνωμία του πολιτικού συστήματος.
Το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί μια κοινωνική, πολιτική και κοινοβουλευτική διεύρυνση, και η διακριτή του πρόταση σε σχέση με εκείνη της κυβέρνησης συντελεί σε αυτή την τριπλή του επιδίωξη. Απόδειξη αποτελεί το ότι «κέρδισε» δυο επιπλέον υπογραφές στην πρότασή του, αυτές των Γιάννη Σαρακιώτη και Μπουράν Μπαρχάν, ενώ –από την άλλη– κάτω από το κείμενο της αίτησης δεν υπάρχουν υπογραφές όπως της Αθηνάς Λινού ή του Ευάγγελου Αποστολάκη, κάτι που δείχνει ότι η διεύρυνση στα τρία μέτωπα δεν επιχειρείται χωρίς δυσκολίες και πισωγυρίσματα.
Θεματοφύλακας της θεσμικότητας
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, που ήδη έχει οδηγήσει σε παραιτήσεις υπουργών και υφυπουργών και προμηνύει επέκταση σε βάθος, ως προς τις πολιτικές και πιθανώς τις ποινικές ευθύνες, αποτελεί για το ΠΑΣΟΚ μια πολιτική ευκαιρία για επαναδιατύπωση του ρόλου του ως θεματοφύλακα της δημοκρατικής θεσμικότητας, αλλά και ως αυτόνομου, διακριτού πόλου απέναντι στη Νέα Δημοκρατία και την αξιωματική αντιπολίτευση, ιδιαίτερα μετά το αμφιλεγόμενο «παρών» στην κυβερνητική πρωτοβουλία για το μεταναστευτικό, που υπέστη σφοδρή κριτική από πολλές πλευρές και δεν υπήρξε ουσιαστική απάντηση.
Με την πρόταση για Προανακριτική, το ΠΑΣΟΚ δεν επιλέγει τη στείρα καταγγελτική τακτική ούτε υιοθετεί τις κραυγές που χαρακτηρίζουν άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης. Αντίθετα, φαίνεται ότι επιλέγει μια θεσμική, «συνταγματικά οπλισμένη» παρέμβαση, θέλοντας να αναδείξει την πολιτική του ωριμότητα.
Προσεκτικές κινήσεις
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρόεδρος του κόμματος, Νίκος Ανδρουλάκης, αποφεύγει επιμελώς τη ρητορική αποδόμησης των κυβερνητικών πράξεων με μεγαλοστομίες του τύπου «εσχάτη προδοσία», στην οποία κατέφυγαν άλλες αντιπολιτευτικές δυνάμεις για την τραγωδία των Τεμπών. Ο αρχηγός της αντιπολίτευσης επιλέγει την αποδόμηση του επιτελικού κράτους «εκ των έσω», δηλαδή μέσω πραγματικών σκανδάλων κακοδιοίκησης και πελατειακών δικτύων, όπως αυτά που φαίνεται να αποκαλύπτονται στην περίπτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Η υπόθεση έχει και μια ιδιαίτερη ιδεολογική παράμετρο: το ΠΑΣΟΚ διεκδικεί να εμφανιστεί ως υπερασπιστής του αγροτικού κόσμου, μιας κοινωνικής ομάδας με βαθιές, ιστορικές ρίζες στο κόμμα. Το γεγονός ότι το σκάνδαλο αγγίζει τον πυρήνα του συστήματος των επιδοτήσεων, τη διαχείριση κοινοτικών πόρων και τη διαφάνεια στην κατανομή τους, δίνει στο ΠΑΣΟΚ τη δυνατότητα να επανασυνδεθεί με μια παραδοσιακή του δεξαμενή, που τα τελευταία χρόνια είχε μετακινηθεί προς τη Νέα Δημοκρατία.
Λογοδοσία και αξιοπιστία
Επιπλέον, η απόφαση για Προανακριτική συνδέεται με ένα νέο πολιτικό αφήγημα: το ΠΑΣΟΚ θέλει να φανεί ως η δύναμη που ελέγχει την εξουσία χωρίς να τη διεκδικεί ελαφρά τη καρδία. Θέλει να γίνει το κόμμα που εγγυάται τη λογοδοσία και την αξιοπιστία της διακυβέρνησης, όποιος κι αν κυβερνά. Και το κάνει, υπογραμμίζοντας εμμέσως πλην σαφώς τη δική του εσωτερική κάθαρση και υπέρβαση των παλιών σκιών.
Πίσω από τη θεσμική ρητορική κρύβεται μια ξεκάθαρη πολιτική στοχοθεσία: το ΠΑΣΟΚ επιδιώκει να καταστήσει την υπόθεση ΟΠΕΚΕΠΕ εκλογικό ορόσημο. Αν η υπόθεση εξελιχθεί όπως δείχνουν τα πρώτα σημάδια, δηλαδή αν αποκαλυφθεί συμμετοχή πολιτικών προσώπων, ευνοιοκρατικές συμπεριφορές ή κακοδιαχείριση πόρων, τότε ο Νίκος Ανδρουλάκης θα έχει στα χέρια του ένα ισχυρό πολιτικό εργαλείο κατά της ΝΔ, στην πορεία προς τις ενδεχόμενες εθνικές εκλογές, αν αυτές προκηρυχθούν πριν τη λήξη της τετραετίας.
→ Διαβάστε επίσης: ΟΠΕΚΕΠΕ: Πώς κατέληξε ο Μητσοτάκης στη λύση της Εξεταστικής - Οι στόχοι του Μαξίμου
Διλήμματα, ρίσκα και εσωκομματική συσπείρωση
Αυτή, βέβαια, είναι μόνο η μια όψη του νομίσματος. Γιατί αν η Εξεταστική που θα συγκροτήσει η κυβερνητική πλειοψηφία της Βουλής αποκαλύψει κακές πρακτικές και της περιόδου του ΠΑΣΟΚ (1998–2004 και 2009–2011), τότε ο κ. Ανδρουλάκης ή θα πρέπει να πάρει αποστάσεις από αυτές τις περιόδους διακυβέρνησης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα εσωκομματικά του, ή να βρει άλλο τρόπο να διαχειριστεί το πρόβλημα.
Παράλληλα, με την πρόταση Προανακριτικής επιχειρεί να φέρει τη Νέα Δημοκρατία ενώπιον ενός διλήμματος: ή να συναινέσει, αποδεχόμενη εμμέσως την ανάγκη διερεύνησης του σκανδάλου και άρα την εσωτερική της έκθεση, ή να την απορρίψει, οπότε και θα κατηγορηθεί για συγκάλυψη, όπως ήδη διαφαίνεται από τις πρώτες αντιδράσεις, μόλις έγινε γνωστή η πρόθεση του Μαξίμου για Εξεταστική.
Ταυτόχρονα, η επιλογή της Προανακριτικής επιτρέπει και μια εσωτερική «συστράτευση»: τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ καλούνται τώρα να συμμετάσχουν σε έναν αγώνα που μπορεί να αποφέρει χειροπιαστά πολιτικά κέρδη, δίνοντας νόημα στη θεσμική τους δράση.
Σε αυτή τη φάση, όπου η κοινή γνώμη μοιάζει να αποδοκιμάζει την κυβέρνηση αλλά δεν έχει ακόμη εμπιστευθεί την αντιπολίτευση, το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να κερδίσει τη μάχη της αξιοπιστίας. Και το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ φαίνεται ότι μπορεί να γίνει ο καταλύτης σε αυτή την προσπάθεια.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
