Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, το έργο του Great Sea Interconnector (GSI), γνωστό στα καθ’ ημάς ως «καλώδιο», που εδώ και χρόνια προβάλλεται ως στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου, έχει εισέθει τον τελευταίο καιρό σε μια νέα φάση αβεβαιότητας. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Κύπριου υπουργού Οικονομικών, Μάκη Κεραυνού, ο οποίος χαρακτήρισε το έργο «οικονομικά μη βιώσιμο», άνοιξαν έναν κύκλο αντιπαραθέσεων που ξεπερνά τα στενά τεχνικά ζητήματα και αγγίζει το πεδίο της πολιτικής και ειδικότερα της γεωπολιτικής.
Διχασμός στη Λευκωσία
Η Λευκωσία εμφανίζεται διχασμένη. Από τη μια πλευρά, ο υπουργός Οικονομικών εκφράζει ανοιχτά τις επιφυλάξεις του, επικαλούμενος μελέτες που δείχνουν υψηλό κόστος και έλλειψη εγγυήσεων για την αποδοτικότητα της επένδυσης. Από την άλλη, ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου παραμένει ένθερμος υποστηρικτής του σχεδίου, θεωρώντας ότι η διασύνδεση αποτελεί προϋπόθεση για τον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου. Στη μέση βρίσκεται ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος επιχειρεί να ισορροπήσει, δηλώνοντας ότι το έργο είναι στρατηγικής σημασίας, αλλά ταυτόχρονα αφήνει να εννοηθεί πως ευθύνες για την καθυστέρηση έχουν και οι ελληνικές πλευρές μέσω του ΑΔΜΗΕ.
Οικονομική διάσταση και πιέσεις
Πράγματι, η οικονομική διάσταση είναι κρίσιμη. Ο ΑΔΜΗΕ έχει επενδύσει ήδη περί τα 250 εκατ. ευρώ και ζητεί να ανακτήσει το ήμισυ από την κυπριακή πλευρά. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου έχει εγκρίνει τη συμμετοχή των Κυπρίων καταναλωτών με 25 εκατ. ευρώ ετησίως μέχρι το 2029, ωστόσο η τελική απόφαση ανήκει στο υπουργείο Οικονομικών, το οποίο διστάζει να επιβαρύνει την κυπριακή κοινωνία που ήδη δοκιμάζεται από υψηλούς λογαριασμούς ενέργειας. Η στάση αυτή προκαλεί αλυσιδωτές καθυστερήσεις στις πληρωμές προς τη γαλλική Nexans, κατασκευάστρια εταιρεία του καλωδίου, η οποία με τη σειρά της αφήνει να διαρρεύσει ότι διαθέτει «Plan B», δηλαδή τη δυνατότητα να μεταφέρει την παραγωγή σε άλλο έργο διασύνδεσης, εφόσον το GSI ναυαγήσει.
Η στάση της Αθήνας
Η Αθήνα παρακολουθεί με εμφανή ενόχληση τις εξελίξεις. Κυβερνητικά στελέχη, από τον αντιπρόεδρο Κωστή Χατζηδάκη έως τον υπουργό Ενέργειας Σταύρο Παπασταύρου, στέλνουν σαφή μηνύματα ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να επωμιστεί μόνη της το κόστος. Το έργο, υπογραμμίζουν, δεν είναι εθνικό, αλλά ευρωπαϊκό, και η Κύπρος οφείλει να ξεκαθαρίσει τη θέση της. Την ίδια ώρα, το ΥΠΕΞ χαρακτηρίζει τη διασύνδεση «έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος» και υπενθυμίζει πως δεν απαιτείται άδεια βάσει του δικαίου της θάλασσας για την πόντιση του καλωδίου.
Στο μέτωπο των Βρυξελλών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξακολουθεί να θεωρεί το GSI έργο στρατηγικής σημασίας και πιέζει για υλοποίηση «το συντομότερο δυνατό». Όμως η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω από την απόφαση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας να ανοίξει φάκελο για πιθανές παρατυπίες στη διαχείριση κονδυλίων που αφορούν τόσο την κατασκευή του καλωδίου όσο και άλλες ενεργειακές υποδομές στην Κύπρο. Η έρευνα αγγίζει και την Αθήνα, αφού ο ΑΔΜΗΕ έχει λάβει σημαντικά ποσά από την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Γεωπολιτική βαρύτητα
Το έργο, μήκους περίπου 900 χιλιομέτρων και κόστους 1,9 δισ. ευρώ, έχει μεγάλη γεωπολιτική βαρύτητα. Για την Ελλάδα, η διασύνδεση με την Κύπρο αποτελεί μοχλό ενεργειακής και γεωστρατηγικής επιρροής στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η Άγκυρα εμφανίζεται πρόθυμη να παρεμποδίσει την πρόοδο, ακόμη και στο πεδίο. Η Αθήνα, με δεδομένη τη φάση «ήρεμων νερών» στα ελληνοτουρκικά, δεν μπορεί να εμφανιστεί υποχωρητική, γι’ αυτό και προβάλλει την αποφασιστικότητα να προχωρήσει τις έρευνες βυθού και να υλοποιήσει το καλώδιο.
Στη Λευκωσία, πάντως, δεν λείπουν και οι φωνές που βλέπουν πίσω από την αμφισημία του υπουργού Οικονομικών έναν τακτικισμό: η κυπριακή κυβέρνηση επιχειρεί να κερδίσει χρόνο και να βελτιώσει τους όρους συμμετοχής της στο σχήμα εκμετάλλευσης της διασύνδεσης. Υπάρχουν επίσης καταγγελίες ότι συμφέροντα στον χώρο των ΑΠΕ πιέζουν εναντίον του έργου, φοβούμενα τον ανταγωνισμό που θα φέρει ένα τέτοιο καλώδιο.
Το μέλλον του GSI
Τι μέλλει γενέσθαι; Η αλήθεια είναι πως η διασύνδεση, παρά τη χρηματοδότηση των 657 εκατ. ευρώ από την Ε.Ε., παραμένει έρμαιο αντικρουόμενων συμφερόντων και πολιτικών- οικονομικών υπολογισμών. Η Ελλάδα επιδιώκει να διαφυλάξει την αξιοπιστία της έναντι εταίρων και επενδυτών, η Κύπρος αναζητεί ισορροπία ανάμεσα στο όφελος της ενεργειακής ασφάλειας και στο πολιτικό κόστος ενόψει εκλογών, ενώ η Ευρώπη ανησυχεί για πιθανή απώλεια ενός έργου που θα συνέδεε ενεργειακά το τελευταίο απομονωμένο κράτος- μέλος.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι, όσο η αμφισημία παρατείνεται, το GSI μετατρέπεται από στρατηγικό όραμα σε πηγή ελληνοκυπριακής τριβής και ευρωπαϊκής ανησυχίας. Οι επόμενοι μήνες θα κρίνουν αν το έργο θα πάρει νέα πνοή ή αν θα περάσει οριστικά στη σφαίρα των χαμένων ευκαιριών.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
