Σε μια νέα περίοδο αναταράξεων έχουν εισέλθει οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, που γινόταν όλο και πιο φανερή τον τελευταίο καιρό αποτυπώθηκε ανάγλυφα στην ακύρωση της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Νέα Υόρκη.
Η προκλητική ομιλία του Ταγίπ Ερντογάν στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ φανέρωσε μια ξεκάθαρη στρατηγική: να επανεγγράψει τις τουρκικές διεκδικήσεις σε πλαίσιο «δικαιωμάτων», εκβιαστικών όρων και συνολικής αναθεώρησης της περιοχής. Ο Ερντογάν επανέλαβε ότι «τίποτα στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την Τουρκία», συνέδεσε ανιστόρητα την κατάσταση στη Γάζα με την Κύπρο και ζήτησε αναγνώριση του ψευδοκράτους ως έμπρακτη διεθνή νομιμοποίηση.
Στρατηγική ισχύος
Αυτές οι θέσεις υποδεικνύουν ότι η Τουρκία επιχειρεί να προβάλει μια διευρυμένη στρατηγική ισχύος: διπλωματική, ενεργειακή, υβριδική. Το κρίσιμο είναι ότι αυτή η «αναβαθμισμένη στρατηγική» δεν περιορίζεται σε λόγια, αντίθετα συνοδεύεται από κινήσεις, όπως η παρεμπόδιση ενεργειακών έργων στα οποία δεν έχει ρόλο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η ακύρωση της συνάντησης κορυφής Ελλάδας – Τουρκίας στη Νέα Υόρκη δεν ήταν «κεραυνός εν αιθρία». Η Τουρκία εργαζόταν εντατικά ώστε να διαμορφώσει στρατηγικό πλεονέκτημα: η πανηγυρική αναμονή για τη συνάντηση με τον Τραμπ μετά από χρόνια προσέφερε στον Ερντογάν εσωτερικό κεφάλαιο και διαπραγματευτικό απόθεμα. Το να «μη βρει χρόνο» για συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό, ενώ είχε χρόνο για ποικίλες συνομιλίες (Γάζα, Λιβύη, άλλες διεθνείς επαφές), είναι σκληρό μήνυμα: η Ελλάδα δεν θεωρείται από την Τουρκία ισότιμος συνομιλητής, αλλά μέρος ενός ευρύτερου διαχειρίσιμου παζαριού.
Η επόμενη μέρα για την Ελλάδα
Αυτό το ζήτημα είναι κομβικό για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις από εδώ και πέρα: σε ένα περιβάλλον όπου η Τουρκία επιχειρεί να λειτουργήσει ως «ρυθμιστής» της Ανατολικής Μεσογείου, η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει τη δική της στρατηγική υποστήριξης του Διεθνούς Δικαίου, να μην υποκύψει σε ρητορικές παγίδες, να μην υποβαθμίσει τη σημασία της συνάντησης και να μην μετατραπεί σε «ανοικτό αντικείμενο» των διεκδικήσεων της Άγκυρας.
Μετά το φιάσκο της Νέας Υόρκης, τα «ήρεμα νερά» αποδεικνύονται ιστορική εξαίρεση, όχι κανόνας. Η τουρκική στρατηγική πλέον δίνει έμφαση στη συστηματική κλιμάκωση, στην εκβιαστική παρουσία (π.χ. έκδοση NAVTEX ακόμα και την ημέρα των παρ’ ολίγον συνομιλιών), στη διεύρυνση διεκδικήσεων.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει να διαχειρίζεται τη σχέση της με την Τουρκία ως να πρόκειται για «διαφωνίες σε καλό κλίμα». Η ένταση θα αυξηθεί και θα χρειαστεί μια πολιτική που να φέρνει όχι απλά απαντήσεις, αλλά στρατηγικές πρωτοβουλίες, δηλαδή διεθνοποίηση της παραβατικότητας της Άγκυρας, ενίσχυση των στρατηγικών μας συμμαχιών και του αποτρεπτικού δυναμικού της χώρας μας.
Η τουρκική αυτοπεποίθηση
Ένα δείγμα αυτής της τουρκικής ενίσχυσης είναι η ολοένα μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση που επιδεικνύει: δεν εμφανίζεται πλέον ως χώρα που πιέζει, αλλά ως ενεργός παράγοντας που διεκδικεί δικαιώματα τα οποία θεωρεί προαπαιτούμενο της όποιας συνεννόησης.
Η εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ και η υποστήριξη που αναμένει στην Ουάσινγκτον ενισχύουν αυτή τη στρατηγική αυτοεκτίμηση. Το γεγονός ότι η Τουρκία επιχειρεί να εμφανιστεί ως ηγέτης όλων των αραβικών χωρών στην κρίση της Μέσης Ανατολής ενισχύει την αυτοεικόνα της ότι δεν είναι απλώς περιφερειακή δύναμη, αλλά κεντρικός παίκτης.
Όμως, αυτή η στρατηγική της Άγκυρας έχει όρια. Το πιο κρίσιμο εμπόδιο στα τουρκικά σχέδια είναι το Ισραήλ, οι σχέσεις του οποίου με το καθεστώς Ερντογάν βρίσκονται στο ναδίρ, και κάθε προσπάθεια αναθέρμανσης σχέσεων συναντά αρνητικό έδαφος στο Τελ Αβίβ. Στην ουσία, η Τουρκία προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στο ισλαμικό ιδεολόγημα και τις ανάγκες της γεωπολιτικής πραγματικότητας.
Το Ισραήλ, που είναι στρατηγικός εταίρος της Ελλάδας και της Κύπρου, έχει τη δυνατότητα να αποδέχεται ή να απορρίπτει προσεγγίσεις που διαταράσσουν τις δικές του επιδιώξεις.
→ Διαβάστε επίσης: Νέα Υόρκη: Καταιγισμός εξελίξεων - Μητσοτάκης, Ερντογάν, Κύπρος και ανατολική Μεσόγειος
Συμμαχίες και αποτροπή
Παράλληλα, είναι και η χώρα μας που έχει ήδη πολύ ισχυρούς δεσμούς με την Ουάσιγκτον, κάτι που αναμφίβολα αποτελεί πρόσθετο εμπόδιο στους σχεδιασμούς Ερντογάν. Η στρατηγική αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης, η Ρεβυθούσα, η παρουσία της Chevron στα νότια της Κρήτης και βέβαια η Σούδα, συνιστούν ένα κρίσιμο μέγεθος κοινών συμφερόντων Ελλάδας – ΗΠΑ, που κάνουν δύσκολη την προσπάθεια της Άγκυρας να μας παραμερίσει.
Συμπερασματικά, αυτή την περίοδο η Τουρκία δεν διαπραγματεύεται από θέση αδυναμίας, αλλά από θέση τόλμης. Η Ελλάδα οφείλει να δείξει ότι και αυτή έχει την τόλμη να στηρίξει τη δική της στρατηγική, που ως τώρα έχει φέρει αποτελέσματα.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
