Η σημερινή επίσκεψη του Γερμανού καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς στην Άγκυρα, μόλις δύο ημέρες μετά την επίσκεψη του Βρετανού πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ, σηματοδοτεί μια νέα φάση στην προσπάθεια της Τουρκίας να αποκαταστήσει τη στρατιωτική της ισορροπία με την Ελλάδα.
Στην ατζέντα των συνομιλιών κυριαρχεί η συμφωνία για την προμήθεια μαχητικών Eurofighter Typhoon, που θα ενισχύσει την τουρκική αεροπορία με δυτική τεχνολογία, έπειτα από χρόνια αποκλεισμού της από κρίσιμα προγράμματα.
Γεωπολιτικό παζάρι με φόντο τη Δύση
Όπως είναι ευνόητο, η συμφωνία δεν έχει πρωτίστως οικονομικό – εμπορικό χαρακτήρα, όσο γεωπολιτικό.
Εντάσσεται στο ευρύτερο παζάρι που η Άγκυρα επιχειρεί να στήσει με τους Ευρωπαίους, αξιοποιώντας τη γεωγραφική της θέση, τον ρόλο της στο ΝΑΤΟ και την αποδοχή που επιδιώκει να ανακτήσει ύστερα από χρόνια έντασης με τη Δύση.
Ωστόσο, παρά τη συμβολική βαρύτητα, η προμήθεια των Eurofighter δεν αλλάζει τον συσχετισμό δυνάμεων στο Αιγαίο, ούτε αίρει τις θεμελιώδεις αδυναμίες της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας.
Το στρατηγικό κενό των F-35 και η λύση ανάγκης
Η Τουρκία επιχειρεί να καλύψει το στρατηγικό κενό που άφησε η αποπομπή της από το πρόγραμμα F-35, μετά την αγορά των ρωσικών S-400.
Παρά τις προσπάθειες του προέδρου Ερντογάν να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ιδίως μετά τις θερμές δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για τον «παλιό του φίλο», η Ουάσιγκτον δεν έχει δώσει καμία ένδειξη ότι θα επανεξετάσει την τουρκική συμμετοχή.
Η Άγκυρα έχει στραφεί στην αναβάθμιση των παλαιότερων F-16 μέσω του προγράμματος Viper, αλλά κι αυτό εξαρτάται από την πολιτική βούληση του Κογκρέσου.
Ο Ταγίπ Ερντογάν χρειάζεται ένα παράλληλο αφήγημα επιτυχίας, για να δείξει ότι μπορεί να εξασφαλίσει προηγμένα οπλικά συστήματα από την Ευρώπη, και εδώ εντάσσεται η επιλογή των Eurofighter.
Όμως το συγκεκριμένο μαχητικό, αν και ιδιαίτερα ικανό, δεν συγκρίνεται με τις τεχνολογίες stealth και τις επιχειρησιακές δυνατότητες του F-35. Ούτε προσφέρει στην Τουρκία πρόσβαση στην αιχμή της δυτικής αεροπορικής τεχνολογίας.
Πρόκειται περισσότερο για μια πολιτική λύση ανάγκης, που επιτρέπει στην Άγκυρα να δείξει ότι «δεν είναι απομονωμένη» από δυτικούς εξοπλισμούς.
Βρετανία και Γαλλία
Η Βρετανία, πρωταγωνιστής στην κοινοπραξία παραγωγής των Eurofighter μαζί με τη Γερμανία, την Ισπανία και την Ιταλία, άνοιξε πρώτη τον δρόμο για τη συμφωνία.
Ο Κιρ Στάρμερ, στην πρώτη του επίσκεψη στην Άγκυρα, έδειξε ότι επιθυμεί μια νέα σχέση με την Τουρκία, όχι μόνο εμπορική αλλά και γεωπολιτική, σε μια περίοδο που η Ευρώπη αναζητά νέες ισορροπίες μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η Γερμανία ακολουθεί, βλέποντας στην Τουρκία έναν κρίσιμο εταίρο στο μεταναστευτικό και στη σταθερότητα της Μέσης Ανατολής.
Όμως το Βερολίνο γνωρίζει ότι κάθε στρατιωτική συνεργασία με την Άγκυρα προκαλεί αντιδράσεις τόσο εντός της Ε.Ε. όσο και στο ΝΑΤΟ, όπου η Ελλάδα έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα αποδεχθεί ανατροπή των ισορροπιών ασφάλειας στο Αιγαίο.
Το ελληνικό βέτο και το πρόγραμμα SAFE
Αποφασιστικό ρόλο στις εξελίξεις παίζει η στάση της Ελλάδας στην περίπτωση του προγράμματος SAFE (Security Assistance for Europe), στο οποίο η Άγκυρα επιδιώκει να ενταχθεί για να χρηματοδοτήσει αμυντικές προμήθειες μέσω ευρωπαϊκών πόρων.
Η Αθήνα έθεσε ρητό βέτο, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν θα δώσει τη συγκατάθεσή της αν η Τουρκία δεν άρει το casus belli που εξακολουθεί να διατηρεί εναντίον της χώρας μας.
Η θέση αυτή δεν αποτελεί μόνο πράξη εθνικής αυτοπροστασίας, αλλά και μήνυμα πολιτικής αρχής: η Ε.Ε. δεν μπορεί να χρηματοδοτεί εξοπλισμούς σε κράτος που απειλεί ανοικτά μέλος της με πόλεμο.
Το επιχείρημα αυτό βρίσκει απήχηση σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ακόμη κι αν ορισμένες, όπως το Λονδίνο ή το Βερολίνο, προτιμούν να το παρακάμπτουν για λόγους οικονομικού συμφέροντος.
Η ελληνική αποτρεπτική ισχύς
Η Ελλάδα, αντίθετα, έχει ήδη προχωρήσει σε συστηματική αναβάθμιση των αμυντικών της δυνατοτήτων: συμμετοχή στο πρόγραμμα F-35, παραλαβή των Belharra που αλλάζουν το ναυτικό ισοζύγιο, εκσυγχρονισμός των ελληνικών F-16, αλλά και ενίσχυση των τριμερών συμμαχιών στην Ανατολική Μεσόγειο με Γαλλία, Κύπρο, Ισραήλ και Αίγυπτο.
Η Άγκυρα μπορεί να επιδιώκει προβολή ισχύος, αλλά στην πράξη προσπαθεί να καλύψει τεχνολογικές, επιχειρησιακές και κυρίως πολιτικές απώλειες ετών.
Η ένταξή της στον δυτικό αμυντικό ιστό δεν είναι δεδομένη, και η έλλειψη εμπιστοσύνης από τους συμμάχους της είναι εμφανής.
→ Διαβάστε επίσης: Η παρέλαση στο Σύνταγμα και η διαμάχη για τον Αγνωστο Στρατιώτη
Οι Ευρωπαίοι κρατούν ανοιχτούς διαύλους
Η επίσκεψη Μερτς, λοιπόν, δείχνει περισσότερο τη διάθεση των Ευρωπαίων να κρατήσουν ανοιχτούς διαύλους με τον Ερντογάν, παρά μια στρατηγική μετατόπιση υπέρ της Τουρκίας.
Όσο το casus belli παραμένει, όσο η Κύπρος εξακολουθεί να βρίσκεται υπό κατοχή, και όσο η Άγκυρα επιμένει στη ρητορική της «Γαλάζιας Πατρίδας», κανένα νέο μαχητικό δεν μπορεί να αλλάξει το γεωπολιτικό ισοζύγιο στο Αιγαίο.
Η Τουρκία επιχειρεί μια θεαματική επιστροφή στη διεθνή σκηνή με όχημα τις εξοπλιστικές συμφωνίες.
Όμως κάτω από τη ρητορική ισχύος κρύβεται η ανησυχία ενός καθεστώτος που αναζητά νομιμοποίηση και ασφάλεια σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο.
Η Ελλάδα, από την πλευρά της, διαθέτει πια την εμπειρία, τις συμμαχίες και την τεχνολογική βάση για να απαντήσει με αυτοπεποίθηση – όχι με ανταγωνισμό, αλλά με ψυχραιμία και σταθερότητα.
Σε κάθε περίπτωση, η ισορροπία στο Αιγαίο δεν θα κριθεί στους εξοπλισμούς, αλλά στην ικανότητα της Αθήνας να μετατρέπει τη διπλωματία και τη στρατιωτική της ισχύ σε δύναμη αποτροπής.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
