Από σήμερα διατίθεται στο ευρύ κοινό το πολυσυζητημένο βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα με τίτλο «Ιθάκη», το οποίο –όπως ανέφεραν πηγές του εκδοτικού οίκου– έχει καταγράψει τόσες προπαραγελλίες, όσο κανένα άλλο βιβλίο από την εποχή του Χάρι Πότερ! Η εκδοτική επιτυχία είναι προεξοφλημένη, ωστόσο μένει να αποδειχθεί η χρησιμότητα του βιβλίου στον πολιτικό σχεδιασμό Τσίπρα για επάνοδο του πρώην πρωθυπουργού στην κεντρική πολιτική σκηνή ως επικεφαλής νέου πολιτικού φορέα.
Το βιβλίο ως πολιτικό σήμα
Η κυκλοφορία της «Ιθάκης» από τον Αλέξη Τσίπρα έρχεται σε μια στιγμή που ο πρώην πρωθυπουργός επιχειρεί να διαμορφώσει το πολιτικό αφήγημα της επόμενης φάσης της πολιτικής του διαδρομής. Το βιβλίο, με προδημοσιεύσεις που κυκλοφόρησαν στα μέσα ενημέρωσης τις τελευταίες ημέρες, δεν αντιμετωπίστηκε, φυσικά, ως λογοτεχνικό γεγονός, αλλά αξιοποιήθηκε ως πολιτικό σήμα, ως σκηνοθετημένη φάση μιας προσπάθειας επανατοποθέτησης στην κεντρική σκηνή.
Αυτό που προκαλεί όμως μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα ίδια τα αποσπάσματα είναι ο τρόπος με τον οποίο τα μέσα και τα κοινά τα ερμήνευσαν και πώς αυτές οι ερμηνείες συνδέονται άρρηκτα με την υπό διαμόρφωση στρατηγική επανόδου του Αλέξη Τσίπρα στην πρώτη γραμμή της πολιτικής.
Αποσπάσματα, κριτική και «rebranding»
Κάποια κεφάλαια, όπως το τελευταίο προδημοσιευμένο «Μύθοι και Αλήθειες», έχουν παρουσιαστεί ως προσωπική απολογία και ως πολιτική αναστοχασμού. Άλλα σημεία δέχτηκαν κριτική ή ειρωνικά σχόλια από αντιπάλους και σχολιαστές, που είδαν πίσω από τις λέξεις πολιτικό ρετουσάρισμα και προσπάθεια «rebranding».
Η στρατηγική, όμως, του πρώην πρωθυπουργού, είναι σαφής: το βιβλίο λειτουργεί ως εργαλείο πολιτικής κι επικοινωνιακής ανάδειξης της επιστροφής Τσίπρα. Σε καιρούς όπου η επικοινωνία διασχίζεται από σποραδικά γεγονότα και σταγόνες περιεχομένου, μια στοχευμένη έκδοση επιτρέπει στον συγγραφέα-πολιτικό να καθορίσει το θέμα της συζήτησης, να διεκδικήσει ορισμούς, να ξαναγράψει «μύθους», να θέσει το πλαίσιο για τις επόμενες κινήσεις. Αυτή η χρήση του βιβλίου ως προπομπός της πολιτικής πρωτοβουλίας Τσίπρα αναλύεται ευρέως στο δημόσιο διάλογο, που παρατηρεί πως η «Ιθάκη» παίζει ρόλο καταλύτη στην αντιπολίτευση.
Το πολιτικό σχέδιο και οι προσδοκίες
Ταυτόχρονα, η είδηση για την κυκλοφορία συνυπάρχει με αναφορές για οργανωμένες προετοιμασίες γύρω από το πολιτικό της αποτύπωμα: παντού γίνεται λόγος για σχέδια δημιουργίας νέου πολιτικού φορέα, πιθανώς την άνοιξη του 2026, που θα επιχειρήσει να συλλέξει διάσπαρτες δυνάμεις της Αριστεράς και Κεντροαριστεράς, καθώς και ψηφοφόρους πέρα από τον σκληρό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ. Η ερμηνεία είναι προφανής: το βιβλίο ανοίγει το δρόμο, ο οποίος θα ακολουθήσει με πρόσκληση για ευρύτερες πολιτικές συνεργασίες και μια νέα, πιο ευέλικτη πολιτική πρόταση.
Η πιο ενδιαφέρουσα πτυχή της εκδοτικής προσπάθειας Τσίπρα είναι πως –με αφορμή και την «Ιθάκη»– οι δημοσκοπήσεις ήδη «μετρούν» τον πολιτικό Τσίπρα, πριν καν υπάρξει επίσημο κόμμα. Ορισμένες μετρήσεις εμφανίζουν σημαντικά ποσοστά πρόθεσης ψήφου στην υπόθεση ενός νέου φορέα υπό τον πρώην πρωθυπουργό, κάτι που αποτελεί ένδειξη ότι η πολιτική δυναμική δεν κινείται μόνο με θεσμικές δομές αλλά και με συμβολικά γεγονότα και προσδοκίες. Η περίπτωση αυτή, όπου ένα νέο πολιτικό εγχείρημα καταγράφεται σε δημοσκοπήσεις πριν από την ίδρυσή του, αποτυπώνει την ανάγκη του πολιτικού τοπίου: τα κενά στην πολιτική δεν διαρκούν, πάντοτε καλύπτονται. Και το κενό στη σημερινή αντιπολίτευση είναι κραυγαλέο.
Οι αντιδράσεις της Κεντροαριστεράς
Πάντως, η αντίδραση της Κεντροαριστεράς και ειδικότερα του ΠΑΣΟΚ έδειξε αμέσως ότι η «Ιθάκη» δεν είναι μόνον προσωπική υπόθεση. Κάποιες φράσεις και δηλώσεις στο πολιτικό πεδίο, από προτροπές για διάλογο έως αιχμές περί «υπόγειων γεφυρών», καταδεικνύουν την ανησυχία για μια ενδεχόμενη νέα αναδιάταξη στο χώρο της αντιπολίτευσης. Το αποτέλεσμα είναι ένας μικρός σεισμός με αναθεωρήσεις προς τα δεξιά ή τα αριστερά, με προετοιμασία για νέους συσχετισμούς δυνάμεων και με ένα πολιτικό παιχνίδι στο οποίο όλοι καλούνται να απαντήσουν στο ερώτημα «ποιος κερδίζει από την αβεβαιότητα».
Ρίσκα, δυναμική και το επόμενο βήμα
Η εικόνα που σχηματίζεται είναι διπλή και εν μέρει αντιφατική. Από τη μία, η κριτική και η ειρωνεία γύρω από αποσπάσματα του βιβλίου, αλλά και οι αποδοκιμασίες στα κοινωνικά δίκτυα, δείχνουν ότι μια προδημοσίευση δεν γίνεται πάντοτε δεκτή με θετικό πρόσημο. Από την άλλη, το ίδιο το γεγονός της κυκλοφορίας και η δημόσια συζήτηση που πυροδοτεί, δίνει στον Αλέξη Τσίπρα μια ώθηση, προκειμένου να ανασυγκροτήσει, να διαπραγματευθεί, να συσπειρώσει. Είναι η παλιά πολιτική τέχνη: μετατρέπω την κριτική σε πλαίσιο δημόσιου διαλόγου και μετά επιχειρώ να υπαγορεύσω τους όρους του.
Σίγουρα η «Ιθάκη» δεν είναι απλώς ένα βιβλίο. Είναι ένα πολιτικό εργαλείο, με ρίσκο και ευκαιρία μαζί. Αν το αφήγημα που επιδιώκει να περάσει συναντήσει εύφορο αναγνωστικό, πολιτικό και οργανωτικό έδαφος, τότε η κυκλοφορία μπορεί να αποτελέσει ορμητήριο για μια νέα πολιτική συγκρότηση. Αν όμως οι αρνητικές αντιδράσεις επικρατήσουν και οι δημοσκοπικές προσδοκίες αποδειχθούν εύθραυστες, τότε το εγχείρημα θα βρεθεί αντιμέτωπο με τους περιορισμούς της δημόσιας εμπιστοσύνης, πολύ πριν η νέα πολιτική οντότητα πάρει επίσημη μορφή. Σε κάθε περίπτωση, οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν η «Ιθάκη» θα φτάσει σε καινούριο πολιτικό λιμάνι ή θα μείνει στα ρηχά της πολιτικής ρητορείας.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
