Ο εξηλεκτρισμός της οικονομίας με πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα - και κυρίως από το ρωσικό φυσικό αέριο – και με επιτάχυνση των εγκαταστάσεων ΑΠΕ, είναι ο μόνος δρόμος για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, αλλά και για την πτώση των τιμών ενέργειας για νοικοκυριά κι επιχειρήσεις, διεμήνυσαν οι αξιωματούχοι των ενεργειακών κολοσσών της Ευρώπης από το ετήσιο συνέδριο της Eurelectric, της Συνομοσπονδίας των εταιρειών παραγωγής, μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, το οποίο πραγματοποιείται χθες και σήμερα στις Βρυξέλλες.
Στο ταξίδι του εξηλεκτρισμού η τεχνολογία και κυρίως η τεχνητή νοημοσύνη έχει να παίξει κομβικό και στρατηγικό ρόλο. Δεν είναι τυχαίο πως οι τρεις στρατηγικές προτεραιότητες των ενεργειακών εταιρειών της Ευρώπης για την επόμενη 2ετία, όπως παρουσιάστηκαν χθες από το προεδρείο της Eurelectric, στο οποίο Αντιπρόεδρος επανεξελέγη ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ, Γιώργος Στάσσης είναι:
- ενίσχυση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας,
- θωράκιση της ενεργειακής ασφάλειας και
- μόχλευση της δύναμης μετασχηματισμού της τεχνητής νοημοσύνης και της τεχνολογίας.
Γεννήτρια της ενεργειακής μετάβασης η τεχνολογία
Η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι παράπλευρο έργο αλλά κομβική γεννήτρια της ενεργειακής μετάβασης, διεμήνυσε ο Αντιπρόεδρος της Eurelectric, Γιώργος Στάσσης εξηγώντας πως η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη απαραίτητη:
- στη βελτιστοποίηση των δικτύων,
- στην πρόβλεψη της παραγωγής των ΑΠΕ
- στην εντόπιση σφαλμάτων
- στην παροχή καλύτερων και πιο εξατομικευμένων υπηρεσιών στους καταναλωτές.
«Κι αυτό είναι μόνο η αρχή. Καθώς οδεύουμε προς ένα εξηλεκτρισμένο σύστημα απαλλαγμένο από άνθρακα και αποκεντρωμένο, η πολυπλοκότητα θα αυξάνεται. Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα είναι απαραίτητη για τη διαχείριση αυτής της πολυπλοκότητας, ενώ οι ψηφιακές υποδομές αποκτούν τη βαρύτητα που είχαν μέχρι σήμερα μόνο οι φυσικές», διεμήνυσε ο κ. Στάσσης.
Τα data centers και τα AI clusters είναι απαραίτητα για την οικονομική ανάπτυξη, την ψηφιακή αυτονομία και την καινοτομία. Αλλά διψούν επίσης για ενέργεια, δημιουργώντας νέα ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια
Ο Γιώργος Στάσσης ανέδειξε ως απόλυτη προτεραιότητα την ανάγκη ψηφιοποίησης των ενεργειακών συστημάτων. Όπως σημείωσε, το ευρωπαϊκό σύστημα εισέρχεται σε μια φάση όπου η διαχείριση της ζήτησης και της παραγωγής γίνεται ολοένα πιο πολύπλοκη, καθώς οι ανανεώσιμες πηγές αποκτούν κυρίαρχο ρόλο και το προφίλ κατανάλωσης αλλάζει ραγδαία με την είσοδο ηλεκτρικών αυτοκινήτων, αντλιών θερμότητας και νέων φορτίων.
Παράλληλα, ο Πρόεδρος της ΔΕΗ επεσήμανε πως η Τεχνητή Νοημοσύνη και οι ψηφιακές υποδομές φέρνουν νέες προκλήσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά στη ζήτηση ενέργειας και την κυβερνοασφάλεια. «Τα data centers και τα AI clusters είναι απαραίτητα για την οικονομική ανάπτυξη, την ψηφιακή αυτονομία και την καινοτομία. Αλλά διψούν επίσης για ενέργεια, δημιουργώντας νέα ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια», επεσήμανε ο κ. Στάσσης προσθέτοντας πως εγείρεται ένα κρίσιμο ερώτημα:
Πώς θα καλύψουμε αυτή τη ζήτηση χωρίς να επιβαρύνουμε υπερβολικά το δίκτυο και τους καταναλωτές μας;
«Αυτό απαιτεί πιο έξυπνα δίκτυα, νέες μονάδες παραγωγής ενέργειας και καλύτερο σχεδιασμό. Προχωρώντας προς τα εμπρός, οι ψηφιακές και ενεργειακές υποδομές πρέπει να σχεδιάζονται από κοινού, όχι μεμονωμένα. Ένα data centre δεν είναι απλώς μια εγκατάσταση IT είναι ένας ενεργειακός κόμβος. Πρέπει να σχεδιάσουμε την πολιτική και τις υποδομές με αυτό κατά νου», εξήγησε ο κ. Στάσσης.
Πώς θα καλύψουμε αυτή τη ζήτηση χωρίς να επιβαρύνουμε υπερβολικά το δίκτυο και τους καταναλωτές μας; «Αυτό απαιτεί πιο έξυπνα δίκτυα, νέες μονάδες παραγωγής ενέργειας και καλύτερο σχεδιασμό».
Το στοίχημα της ανθεκτικότητας
Από την άλλη βέβαια, καθώς οι ενεργειακές υποδομές γίνονται ολοένα και πιο έξυπνες εκτίθενται περισσότερο και σε κινδύνους. Το ηλεκτρικό δίκτυο είναι πλέον ένα ψηφιακό δίκτυο, όπου τα πάντα είναι συνδεδεμένα.
Από ηλιακούς συλλέκτες και ηλεκτρικά οχήματα έως πλατφόρμες cloud και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. «Αυτό καθιστά το δίκτυο πιο αποτελεσματικό αλλά και πιο ευάλωτο», υπογράμμισε ο κ. Στάσσης, προσθέτοντας πως οι κυβερνοεπιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές δεν είναι πλέον υποθετικές, καθώς έχουμε δει πραγματικά παραδείγματα. Η εμπειρία μας ως κλάδος μας έχει διδάξει ότι η ανθεκτικότητα πρέπει να ενσωματώνεται σε κάθε επίπεδο, από τους αισθητήρες στο πεδίο έως αλγόριθμους στο cloud.
Ο κ. Στάσσης περιέγραψε το τριπλό στοίχημα της ψηφιοποίησης της ηλεκτρικής ενέργειας, λέγοντας πως : «Πιστεύουμε ακράδαντα ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός της ενέργειας πρέπει να είναι:
- Αποτελεσματικός, ώστε να μπορούμε να εξυπηρετούμε την αυξανόμενη ζήτηση χωρίς συμβιβασμούς
- Ασφαλής, ώστε τα συστήματά μας να είναι ανθεκτικά σε επιθέσεις
- Και δίκαιος, ώστε οι καταναλωτές να μην καλούνται να επωμιστούν το κόστος ενός πιο σύνθετου και διασυνδεδεμένου κόσμου».
Το μάθημα του μπλακ άουτ στην Ισπανία
Για παράδειγμα, το πρόσφατο black out στην Ισπανία λειτούργησε ως προειδοποίηση προς ολόκληρη την Ευρώπη για τους κινδύνους που εγκυμονούν σε ένα περιβάλλον με υψηλή μεταβλητότητα παραγωγής και κατανάλωσης, υπογράμμισε από την πλευρά της η έτερη αντιπρόεδρος της Eurelectric, Catherine Mac Gregor (CEO της ENGIE). «Η ενεργειακή ασφάλεια δεν είναι ποτέ δεδομένη – πρέπει να επανεξετάσουμε την ανθεκτικότητα των συστημάτων μας, τη διασύνδεσή τους και την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται σε κρίσεις», είπε η κ. Mac Gregor, συμπληρώνοντας ότι «η μετάβαση σε καθαρή ενέργεια δεν μπορεί να είναι μονόπλευρη – χρειάζεται ισορροπία ανάμεσα στην απανθρακοποίηση και την ασφάλεια».
Ο ορισμός της ενεργειακής ασφάλειας αλλάζει», επεσήμανε από την πλευρά της η Chief Strategy Officer της ΔΕΗ, Έλενα Γιαννακοπούλου, προσθέτοντας πώς ο κόσμος πλέον είναι πολύ πιο περίπλοκος και γι αυτό «πρέπει να προστατέψουμε πελάτες και υποδομές από τις ευαλωτότητες που υπάρχουν».
Μιλώντας για τις απειλές της κλιματικής κρίσης, η ίδια εξήγησε πως η κρίση είναι εδώ και πιέζει σημαντικά τα ενεργειακά συστήματα. Μιλώντας για το παράδειγμα της ΔΕΗ και πως ο ενεργειακός κολοσσός αντιμετωπίζει το ζήτημα της κλιματικής κρίσης στην ΝΑ Ευρώπη, η κ. Γιαννακοπούλου μίλησε για τις επενδύσεις στην υπογειοποίηση του δικτύου, την διαφοροποίηση του portfolio ώστε να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά προβλήματα όπως η παρατεταμένη λειψυδρία που αδειάζει τα υδροηλεκτρικά, αλλά και για την ευελιξία στην ζήτηση.
Κινδυνεύει η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα
Στο πλαίσιο του συνεδρίου, τα καμπανάκια που ήχησαν στην βελγική πρωτεύουσα για το μέλλον της ενεργειακής αγοράς σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο ήταν πολλά.
Τα πρώτα καμπανάκια ήρθαν από τον ίδιο τον Επίτροπο Ενέργειας, Ντάν Γιόργκενσεν, ο οποίος διεμήνυσε από το βήμα του ετήσιου συνεδρίου της Eurelectric πως «η ανταγωνιστικότητα μας και η ευημερία μας είναι σε κίνδυνο». Ο ίδιος έδωσε το στίγμα των προθέσεων της κοινοτικής πολιτικής απαντώντας στο ερώτημα τι πρέπει να κάνουμε ως Ευρώπη: «Να εγκαταστήσουμε περισσότερες ΑΠΕ και πιο γρήγορα, και να γίνουμε ταχύτερα αυτάρκεις ενεργειακά». Ο κ. Γιόργκενσεν είπε πως απαιτούνται:
- Σημαντικά πιο γρήγορες αδειοδοτήσεις, «δεν θα πρέπει να χρειάζονται πάνω από 6 μήνες για μια άδεια και έως 2 έτη για τα πλέον περίπλοκα project», είπε ο ίδιος
- Μείωση των φόρων στην ηλεκτρική ενέργεια
«Για να πέσουν οι τιμές ο μόνος δρόμος είναι περισσότερες ΑΠΕ», εκτίμησε ο κ. Γιόργκενσεν ξεκαθαρίζοντας πως η Ευρώπη παραμένει προσηλωμένη στην απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο. «Δεν είναι εύκολο αλλά το κάνουμε. Τώρα είναι τα τελικά βήματα και όλα τα κράτη μέλη θα απαλλαγούν 100% από τη ρωσική ενέργεια. Απαγορεύουμε πρώτα τις spot αγορές και στη συνέχεια εξ ολοκλήρου», εξήγησε ο ίδιος προσθέτοντας πως «δεν θα επιτρέψουμε άλλο εκβιασμό. Θα σταματήσουμε την εισαγωγή ενέργειας από τη Ρωσία».
Ο ίδιος είπε πως αν ο Πούτιν είχε κλείσει τις στρόφιγγες η Ευρώπη θα έπεφτε σε ύφεση και «σε μια τρομακτική κατάσταση. Αυτό ήταν ένα ξυπνητήρι. Αλλά «ακόμη εισάγουμε πολύ φυσικό αέριο».
Εντυπωσιακό είναι πως – όπως ο ίδιος είπε – την τριετία 2021 – 2023 η Ευρώπη γλίτωσε 100 δις. ευρώ από την ενίσχυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα. Και αυτό ενώ πέρσι η γηραιά ήπειρος πλήρωσε 400 δις. ευρώ σε εισαγωγές ορυκτών καυσίμων!
Ειδικότερα στη Ρωσία πλήρωσε 21,6 δισεκατομμύρια ευρώ για αγορές ενέργειας πέρσι, ενώ το 2022 το αντίστοιχο ποσό ήταν 144 δισεκατομμύρια…
Ανεξάρτητα από την πηγή προέλευσης, «πληρώνουμε 2-3 φορές πάνω για την ενέργεια μας έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας», παραδέχτηκε ο κ. Γιόργκενσεν, προειδοποιώντας μάλιστα πως «η κλιματική κρίση θα γίνει πολύ χειρότερη, ακόμη κι αν κάνουμε όλα όσα έχουμε προγραμματίσει». Γι αυτό και δεν πρέπει να γίνουν βήματα πίσω, αλλά μόνο μπροστά στην ενεργειακή μετάβαση.
Δεν υπάρχει ενιαία αγορά στην Ευρώπη
Τα δεύτερα καμπανάκια ήρθαν από τον υπουργό Ενέργειας της Ρουμανίας, Sebastian Burduja, ο οποίος καυτηρίασε το γεγονός πως δεν υπάρχει επί της ουσίας ενιαία αγορά ηλεκτρισμού στην Ευρώπη, όταν οι τιμές αποκλίνουν τόσο πολύ ανάμεσα σε ανατολική και δυτική Ευρώπη.
Οι διασυνδέσεις των δικτύων είναι ελλιπείς, τόνισε ο υπουργός ενέργειας της Ρουμανίας και αυτό πυροδότησε την περιφερειακή ενεργειακή κρίση του περασμένου καλοκαιριού, με διαφορές στις τιμές ανάμεσα σε ανατολική και δυτική Ευρώπη, κάτι που αναμένεται να επαναληφθεί, πιθανότατα, και φέτος. «Δεν είμαστε διασυνδεδεμένοι, και αυτό εξηγεί τις διαφοροποιήσεις τιμών που πολλές φορές επιβαρύνονται και από τις καιρικές συνθήκες», ανέφερε, συμπληρώνοντας πως η λύση είναι η δημιουργία μίας ενιαίας, διασυνδεδεμένης αγοράς ενέργειας.
Για το θέμα αυτό τοποθετήθηκε και ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ, Γιώργος Στάσσης, στην συνέντευξη Τύπου, παρατηρώντας πως αν και η Κομισιόν έχει ορίσει μια task force για να μελετήσει το πρόβλημα και να προτείνει λύσεις, μέχρι τώρα δεν υπάρχουν νεότερα από την δουλειά της. «Περιμένουμε να δούμε τα συμπεράσματά της. Βέβαια, καθώς έρχεται το καλοκαίρι και οι καύσωνες, βρισκόμαστε ξανά στην ίδια κατάσταση», επεσήμανε χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος της Eurelectric.
«Πρέπει να έχουμε μια ενιαία αγορά», είχε πει λίγο νωρίτερα, από την πλευρά του, ο Ρουμάνος υπουργός ενέργειας, στρέφοντας τα βέλη του και στην ηγεσία της Ευρώπης, η οποία αποδεικνύεται, όπως είπε, κατώτερη των περιστάσεων. «Χρειαζόμαστε. Ηγέτες». Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή στην ενεργειακή της πορεία και για να πετύχει πρέπει να ανακτήσει την αξιοπιστία της απέναντι στους πολίτες της, αλλά και να παραμείνει πιστή στις θεμελιώδεις αρχές της Ένωσης, ήταν το μήνυμα που έστειλε.
«Οι πολίτες πρέπει να πιστέψουν στις Βρυξέλλες και οι Βρυξέλλες πρέπει να μείνουν πιστές στις ιδρυτικές αξίες της Ευρώπης».
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
