Αντίστροφα μετρά ο χρόνος για την επαναλειτουργία του πετρελαϊκού αγωγού Θεσσαλονίκης – Σκοπίων, ο οποίος συνδέει το διυλιστήριο της HELLENiQ Energy στη Θεσσαλονίκη με τις εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ, θυγατρικής εταιρείας του ομίλου, στην πρωτεύουσα της Βόρειας Μακεδονίας.
Με την ολοκλήρωση των τελευταίων ρυθμιστικών εκκρεμοτήτων, η στρατηγικής σημασίας υποδομή αναμένεται να τεθεί εκ νέου σε λειτουργία - βάσει όσων έχουν ανακοινωθεί - εντός των επομένων ημερών, για τη μεταφορά πετρελαίου κίνησης (ντίζελ) προς το κέντρο διανομής της ΟΚΤΑ στα Σκόπια, από όπου τα προϊόντα θα διοχετεύονται στις αγορές των Βαλκανίων.
Στρατηγική σημασία και περιφερειακές προεκτάσεις
Η εξέλιξη αυτή περιγράφεται από τη διοίκηση της εταιρείας ως κομβικής σημασίας για το σύνολο των εμπλεκόμενων πλευρών, καθώς η HELLENiQ Energy αναμένεται να ενισχύσει τη δυνατότητα εξαγωγικών πωλήσεων, αυξάνοντας παράλληλα τη βαρύτητα της Ελλάδας στο ταχέως αναδιατασσόμενο ενεργειακό πλέγμα της Βαλκανικής. Ταυτόχρονα, προσφέρει στη Βόρεια Μακεδονία τη δυνατότητα να αναδειχθεί σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο για κοντινούς προορισμούς, αναβαθμίζοντας τη θέση και τον ρόλο της στην ευρύτερη περιοχή.
Όπως είχε δηλώσει στις αρχές Νοεμβρίου ο διευθύνων σύμβουλος της HELLENiQ Energy, Ανδρέας Σιάμισιης, από το βήμα του 8ου Athens Investment Forum, η επαναλειτουργία του αγωγού παρέχει στον Όμιλο τη δυνατότητα μείωσης του κόστους μεταφοράς και βελτίωσης του περιβαλλοντικού του αποτυπώματος. Πιο σημαντικό ωστόσο, όπως είχε επισημάνει, είναι το γεγονός ότι σε μια περίοδο κατά την οποία οι ρωσικές εταιρείες πετρελαιοειδών που δραστηριοποιούνται στα Βαλκάνια βρίσκονται υπό πίεση ή αποχωρούν, ο Όμιλος αποκτά στρατηγικό πλεονέκτημα για τη διεύρυνση της παρουσίας του στις αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Η απόφαση του ΥΠΕΝ
Κρίσιμη εξέλιξη στην πορεία προς την επαναλειτουργία της υποδομής αποτέλεσε η χορήγηση άδειας λειτουργίας του αγωγού στο ελληνικό τμήμα από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στις 22 Δεκεμβρίου, προς τη ΒΑΡΔΑΞ Α.Ε., εταιρεία κοινού σχήματος της ΕΛΠΕΤ Βαλκανική Α.Ε., θυγατρικής της HELLENiQ Energy με ποσοστό συμμετοχής 80%, και της κυβέρνησης της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία συμμετέχει με 20%. Η άδεια έχει διάρκεια 40 ετών και αφορά αποκλειστικά τη μεταφορά πετρελαίου κίνησης.
Η «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑΓΩΓΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – ΣΚΟΠΙΑ – ΒΑΡΔΑΞ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», όπως είναι η πλήρης εμπορική της ονομασία, ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2002 ως ιδιοκτήτρια του αγωγού Θεσσαλονίκης – Σκοπίων, ο οποίος στην αρχική του μορφή μετέφερε αργό πετρέλαιο προς διύλιση στις εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ.
Ο αγωγός τέθηκε σε αδράνεια από το 2013, όταν ο ελληνικός ενεργειακός όμιλος ανέστειλε τη λειτουργία του διυλιστηρίου των Σκοπίων. Στα χρόνια που μεσολάβησαν ωστόσο η HELLENiQ Energy πραγματοποιούσε την προβλεπόμενη συντήρηση του αγωγού. Εν όψει δε της επανενεργοποίησης διενεργήθηκε πλήρης τεχνικός έλεγχος που επέκτεινε την ωφέλιμη διάρκεια ζωής του έργου έως τον Ιούνιο του 2051.
Σημειώνεται ότι τον Νοέμβριο η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας ενέκρινε την καταβολή του τιμήματος για τη μεταφορά παραγώγων πετρελαίου μέσω του αγωγού, καθορίζοντας ταυτόχρονα το πλαίσιο τιμολόγησης της συγκεκριμένης υπηρεσίας. Η σχετική απόφαση δημοσιεύθηκε στο επίσημο δελτίο (ΦΕΚ) της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας στις 6 Νοεμβρίου 2025 και τέθηκε σε ισχύ από τις 7 Νοεμβρίου 2025.
Τα χαρακτηριστικά του αγωγού
Ως προς τα τεχνικά χαρακτηριστικά της υποδομής, ο αγωγός - όπως περιγράφεται στην απόφαση του ΥΠΕΝ - αποτελεί τμήμα κλειστού υδραυλικού συστήματος μεταφοράς αργού πετρελαίου και πετρελαιοειδών προϊόντων το οποίο λειτουργεί αποκλειστικά μεταξύ των δύο τερματικών σταθμών, στο διυλιστήριο της Θεσσαλονίκης και στις εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ. Διαθέτει ονομαστική διάμετρο 16 ιντσών και συνολικό μήκος περίπου 213 χιλιόμετρα, εκ των οποίων 69,008 χιλιόμετρα διέρχονται εντός της Ελληνικής Επικράτειας. Είναι κατασκευασμένος από χάλυβα, φέρει αντιδιαβρωτική προστασία, έχει πίεση σχεδιασμού 102 barg και δυναμικότητα μεταφοράς 2,5 εκατ. τόνων ετησίως.
Η τροφοδοσία του αγωγού πραγματοποιείται μέσω ειδικής δεξαμενής αποθήκευσης πετρελαίου κίνησης με χωρητικότητα 80.000 κυβικά μέτρα, στο διυλιστήριο της Θεσσαλονίκης. Το σύστημα περιλαμβάνει συνολικά 15 βανοστάσια κατά μήκος της διαδρομής, εκ των οποίων τρία εντός της Ελληνικής Επικράτειας, καθώς και ολοκληρωμένο σύστημα ελέγχου και εποπτείας, με δυνατότητες ανίχνευσης διαρροών και άμεσης διακοπής λειτουργίας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Τα δεδομένα συλλέγονται τόσο από τους δύο τερματικούς σταθμούς όσο και από τα ενδιάμεσα βανοστάσια.
Ο τερματικός σταθμός της Θεσσαλονίκης περιλαμβάνει αντλητικό συγκρότημα τριών αντλιών κύριας γραμμής σε παράλληλη διάταξη, φίλτρα προστασίας για την αποτροπή διέλευσης σωματιδίων, βάνες ρύθμισης και εκτόνωσης πίεσης, συστήματα ρύθμισης ροής και έκτακτης διακοπής, μετρητικό σύστημα ροής, καθώς και σταθμό παγίδας ξέστρου για τον καθαρισμό και την περιοδική εσωτερική επιθεώρηση του αγωγού. Η καταμέτρηση των μεταφερόμενων ποσοτήτων καυσίμων μπορεί να πραγματοποιείται είτε μέσω των μετρητικών συστημάτων ροής των δύο τερματικών σταθμών είτε μέσω των συστημάτων στάθμης των δεξαμενών αποθήκευσης.
Ενεργειακή έκτακτη ανάγκη στη Β. Μακεδονία
Η προοπτική επαναλειτουργίας του αγωγού έρχεται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη ενεργειακή συγκυρία για τη Βόρεια Μακεδονία καθώς οι αποκλεισμοί στα τελωνεία προς τη γείτονα, στο πλαίσιο των κινητοποιήσεων αγροτών και κτηνοτρόφων με αιχμή το υψηλό κόστος παραγωγής, έχουν δυσχεράνει τις εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων από την Ελλάδα. Υπολογίζεται ότι η γειτονική χώρα καλύπτει περίπου το 86% των αναγκών της σε πετρελαϊκά προϊόντα με εισαγωγές από την Ελλάδα.
Σε αυτό το πλαίσιο, και παρότι δεν συνδέεται άμεσα με τη λειτουργία του αγωγού - ο οποίος προορίζεται για τη μεταφορά πετρελαίου κίνησης και όχι μαζούτ που χρησιμοποιείται στην ηλεκτροπαραγωγή - είναι ενδεικτική της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας η απόφαση της κυβέρνησης της Βόρειας Μακεδονίας, στις 23 Δεκεμβρίου, να κηρύξει επταήμερη κατάσταση ενεργειακής έκτακτης ανάγκης.
Η απόφαση αυτή ελήφθη λόγω των δυσκολιών στην προμήθεια μαζούτ, το οποίο χρησιμοποιείται επικουρικά στην ηλεκτροπαραγωγή, αλλά και εξαιτίας των καθυστερήσεων στις εισαγωγές λιγνίτη από την Ελλάδα, λόγω του αποκλεισμού των τελωνείων. Στο πλαίσιο του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης, η κρατική εταιρεία ηλεκτρισμού AD ESM εξουσιοδοτήθηκε να αντλήσει ποσότητες από τα κρατικά στρατηγικά αποθέματα καυσίμων, χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα, υπό την προϋπόθεση της υποβολής αναλυτικών εκθέσεων κατανάλωσης προς την κυβέρνηση και το Υπουργείο Οικονομικών.
Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το γεγονός ότι στις 24 Δεκεμβρίου η Βουλγαρία προσφέρθηκε να συνδράμει τη Βόρεια Μακεδονία με χορήγηση έκτακτων ποσοτήτων μαζούτ, προσφορά η οποία δεν έγινε δεκτή από τα Σκόπια καθώς οι αρχές εκτίμησαν πως η κατάσταση παραμένει, προς το παρόν, διαχειρίσιμη με βάση τα διαθέσιμα εσωτερικά αποθέματα.
→ Διαβάστε επίσης: HELLENiQ ENERGY: Στον βορρά το επόμενο βήμα – Ο αγωγός προς Σκόπια και οι νέες αγορές στα Βαλκάνια
Διαρθρωτικές αδυναμίες
Το επεισόδιο αυτό αναδεικνύει τα προβληματικά διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του ενεργειακού μίγματος της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία εξακολουθεί να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον λιγνίτη για την ηλεκτροπαραγωγή μέσω γηρασμένων θερμικών μονάδων. Παρά την αυξητική τάση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το μερίδιό τους παραμένει περιορισμένο σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς στόχους, ενώ η υδροηλεκτρική παραγωγή διαδραματίζει συμπληρωματικό ρόλο, με έντονη εξάρτηση από τις καιρικές συνθήκες, καθιστώντας το σύστημα ευάλωτο σε περιόδους ξηρασίας.
Παράλληλα, η χώρα παραμένει καθαρός εισαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας σε περιόδους αιχμής, γεγονός που την εκθέτει σε διακυμάνσεις των περιφερειακών αγορών και σε εξωγενείς πιέσεις, ενώ η τιμή της μεγαβατώρας στην αγορά χονδρικής κινείται συχνά στα υψηλότερα επίπεδα σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
