Τι φταίει για το blackout στην Ιβηρική; Κανείς δεν ξέρει με σιγουριά. Οι ευρωπαίοι Διαχειριστές θα προσπαθήσουν να βγάλουν ένα κοινό πόρισμα για τα αίτια κι αυτό το πόρισμα εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμο προς το τέλος της χρονιάς.
Κι όμως, διάφοροι δηλώνουν σίγουροι για το τι έγινε στις 28/4/2025. Και όσο πιο άσχετοι είναι με το αντικείμενο, τόσο πιο σίγουροι αισθάνονται για την άποψή τους.
Μέχρι τώρα έχουμε ακούσει πολλές θεωρίες συνομωσίας και fake news και λίγα facts. Καταγράφω μερικά από αυτά.
Fake news: «To blackout προήλθε από την υπερπαραγωγή ΑΠΕ»
Fact: Κανένας επίσημος φορέας δεν ισχυρίστηκε ότι η γενεσιουργός αιτία του blackout ήταν η υπερπαραγωγή από ΑΠΕ. Αντιθέτως, είχαμε πτώση της συχνότητας (και όχι αύξηση) κάτι που παραπέμπει σε πλεόνασμα κατανάλωσης και όχι παραγωγής.
Άλλωστε λίγες μέρες πριν, οι ΑΠΕ κάλυπταν το 100% της ζήτησης της Ισπανίας χωρίς να παρουσιαστεί πρόβλημα. Κι όταν υπάρχει πλεόνασμα παραγωγής αυτό λύνεται με εξαγωγές και περικοπές (όπως συμβαίνει και στην Ελλάδα).
Fake news: «Το blackout προήλθε από τα φωτοβολταϊκά, με τα οποία είναι γεμάτη η Ισπανία, καθώς της δίνουν σχεδόν το 60% του ρεύματος που καταναλώνει»
Fact: Κανένα επίσημο πόρισμα ή αρχή δεν αποφάνθηκε κάτι τέτοιο. Ενώ είναι αλήθεια ότι αφότου παρατηρήθηκαν προβλήματα στο δίκτυο, ακολούθησε μια μαζική αποκοπή μονάδων πολλών γιγαβάτ (όχι μόνο φωτοβολταϊκών αλλά και αιολικών και συμβατικών) που οδήγησε τελικά στο blackout.
Αυτό το γεγονός όμως έπεται και δεν είναι η γενεσιουργός αιτία. Αυτό που δεν είναι ευρύτερα γνωστό, είναι ότι τα φωτοβολταϊκά δεν αποκόπηκαν μόνα τους αλλά ακολούθησαν τους κανόνες που ισχύουν σε τέτοιες περιπτώσεις.
Όταν η συχνότητα πέσει κάτω από μια ορισμένη τιμή, τα φωτοβολταϊκά είναι ρυθμισμένα να αποκόπτονται για λόγους προστασίας. Στην προκείμενη περίπτωση λοιπόν τα φωτοβολταϊκά κινήθηκαν by the book.
Κρίνουμε ότι οι ισχύοντες (σε ευρωπαϊκό επίπεδο) κανόνες είναι λάθος; Ας τους αλλάξουμε, αλλά ας αποφασίσουν γι’ αυτό οι αρμόδιοι Διαχειριστές και ας μη κατηγορούμε γι’ αυτό τα φωτοβολταϊκά.
Προφανώς και τα φωτοβολταϊκά δεν δίνουν το 60% του ρεύματος που καταναλώνει η Ισπανία. Το 2024, τα φωτοβολταϊκά παρήγαγαν το 16,7%, τα δε αιολικά το 22,9% της ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα αυτή. Το «σχεδόν 60%» αφορά την παραγωγή τη συγκεκριμένη στιγμή και φυσικά δεν είναι αντιπροσωπευτικό.
Fake news: «Όλα ξεκίνησαν από δύο επεισόδια απώλειας παραγωγής -πιθανότατα από φωτοβολταϊκά- στη νοτιοδυτική Ισπανία»
Fact: Ο διαχειριστής του εθνικού δικτύου της Ισπανίας Red Eléctrica de España (REE) εντόπισε όντως δύο επεισόδια απώλειας παραγωγής στη νοτιοδυτική Ισπανία πριν οδηγηθούμε σε blackout. Όμως, πέρα από εικασίες, δεν υπάρχει προς το παρόν καμία ένδειξη ότι αυτή ήταν η γενεσιουργός αιτία.
Στην περιοχή δεν υπάρχουν μόνο φωτοβολταϊκά, αλλά και πυρηνικοί σταθμοί, αιολικά, υδροηλεκτρικά και ηλιοθερμικοί σταθμοί. Η αρχική ανακοίνωση του REE έκανε λόγο για “πιθανό” επεισόδιο σε “ηλιακό σταθμό” στην περιοχή. Προσοχή, όχι “φωτοβολταϊκό” αλλά “ηλιακό”.
Ο ηλιοθερμικός σταθμός Gemasolar που βρίσκεται στην περιοχή, για παράδειγμα, έχει ισχύ 150 MW και, παρεμπιπτόντως, κάνει θερμική αποθήκευση της παραγόμενης ενέργειας, συμπεριφέρεται δηλαδή ως μονάδα βάσης. Ακόμη όμως και αν υποθέσουμε ότι ήταν αυτός ο σταθμός που προκάλεσε το επεισόδιο (προς το παρόν είναι απλώς εικασία), η αποκοπή 150 MW είναι κάτι που το ισπανικό δίκτυο μπορεί να αντιμετωπίσει χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Πέρσι είχαν απώλεια παραγωγής δύο πυρηνικοί σταθμοί και το δίκτυο άντεξε.
Fake news: «Σύμφωνα με τη διαχειρίστρια εταιρεία του πορτογαλικού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας (REN), μάλλον οφείλεται σε ένα σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο. Κατά το φαινόμενο (“επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση”), λόγω των ακραίων μεταβολών στη θερμοκρασία στο εσωτερικό της Ισπανίας προκλήθηκαν ανώμαλες ταλαντώσεις στις γραμμές πολύ υψηλής τάσης (400 KV)»
Fact: Ο Διαχειριστής της Πορτογαλίας ουδέποτε εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση αποδίδοντας το blackout σε «σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο», ζήτησε δε από τα ΜΜΕ να ανασκευάσουν.
Fake news: «Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατηγόρησε τη Ρωσία για κυβερνοεπίθεση που προκάλεσε το blackout»
Fact: Η πρόεδρος της Κομισιόν ουδέποτε εξέδωσε σχετική ανακοίνωση, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Προεδρίας.
Είναι σίγουρο ότι μέχρι την έκδοση του επίσημου πορίσματος, θα γίνουμε μάρτυρες και άλλων ευφάνταστων σεναρίων και fake news. Δυστυχώς, ακόμη και κατά τα άλλα αξιοπρεπείς άνθρωποι είναι επιρρεπείς σε «βολικές» εξηγήσεις και πολύ εύκολα πέφτουν θύματα των fake news.
Ο κ. Στέλιος Ψωμάς είναι ενεργειακός σύμβουλος του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
