Ο πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ είχε δηλώσει το 2009 ότι η σημαντικότερη εφεύρεση του τραπεζικού συστήματος είναι το ΑΤΜ. Σήμερα, η δήλωση αυτή μοιάζει ξεπερασμένη. Η καθημερινότητά μας στις οικονομικές συναλλαγές έχει εξελιχθεί ριζικά: οι πληρωμές είναι πλέον ταχύτερες, πιο εύχρηστες και τεχνολογικά ενσωματωμένες, χάρη στον επιτυχημένο συνδυασμό ψηφιακής και χρηματοοικονομικής καινοτομίας.
Ωστόσο, δεν είναι κάθε καινοτομία εξίσου ευεργετική ή ακίνδυνη. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα stablecoins – ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία που αποσκοπούν στη σταθερότητα της αξίας τους, καθώς συνδέονται με «παραδοσιακά» νομίσματα όπως το δολάριο ή το ευρώ. Στην πράξη, λειτουργούν ως γέφυρα ανάμεσα στο σύστημα των κρυπτονομισμάτων και το συμβατικό χρηματοπιστωτικό οικοσύστημα, επιτρέποντας τη γρήγορη και ευέλικτη διακίνηση αξίας.
Αρχικά χρησιμοποιούνταν κυρίως ως ενδιάμεσο μέσο ανταλλαγής στο πλαίσιο των crypto επενδύσεων. Πλέον, όμως, εξετάζεται η χρήση τους σε καθημερινές εμπορικές συναλλαγές — ακόμη και για την αγορά ενός καφέ.
Το ενδεχόμενο αυτό έχει σημάνει συναγερμό σε κυβερνήσεις και ρυθμιστικές αρχές, ειδικά στην Ευρώπη.
Η αμερικανική ώθηση και η ευρωπαϊκή πρόκληση
Στις ΗΠΑ, μια πρόσφατη προεδρική εκτελεστική εντολή ανέθεσε σε διυπηρεσιακή ομάδα την κατάρτιση κανονιστικού πλαισίου για τα κρυπτονομίσματα εντός εξαμήνου. Η θετική στάση του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στον χώρο των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων δημιουργεί εύλογες προσδοκίες ότι η επερχόμενη νομοθεσία θα ενισχύσει την παγκόσμια χρήση σταθερών κρυπτονομισμάτων που συνδέονται με το δολάριο.
Έτσι, η ευθύνη μεταφέρεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ευρώ, ως το δεύτερο σημαντικότερο διεθνές αποθεματικό νόμισμα, απειλείται έμμεσα από την εξάπλωση «δολαριοκεντρικών» stablecoins. Τα αντίστοιχα προϊόντα που συνδέονται με το ευρώ παραμένουν σε πειραματικό στάδιο, και η σταδιακή ενσωμάτωση των stablecoins συνδεδεμένων με το δολάριο στην καθημερινότητα ενδέχεται να υπονομεύσει τη νομισματική κυριαρχία της ευρωζώνης.
Οι στρατηγικές επιλογές της Ευρώπης
Μία προσέγγιση θα ήταν η διατήρηση της σημερινής πορείας. Η ΕΕ ήδη διαθέτει ένα λειτουργικό πλαίσιο ρύθμισης για τα κρυπτονομίσματα μέσω του Κανονισμού για τις Αγορές Κρυπτογραφικών Περιουσιακών Στοιχείων (MiCA). Σύμφωνα με την οικονομική θεωρία, η νομισματική κυριαρχία διατηρείται εφόσον το νόμισμα παραμένει μονάδα μέτρησης αξίας και η κεντρική τράπεζα διαθέτει επαρκή εργαλεία νομισματικής πολιτικής.
Η αδράνεια, όμως, ενέχει κινδύνους. Η πραγματική πρόκληση δεν είναι η επίσημη δολαριοποίηση, αλλά η σταδιακή απορρόφηση λειτουργιών του χρήματος από ιδιωτικά ψηφιακά νομίσματα, πέραν του ελέγχου της νομισματικής αρχής.
Ο μύθος της «σταθερότητας»
Παρά την ονομασία τους, τα stablecoins δεν είναι εγγενώς σταθερά. Η αξία τους βασίζεται σε υποκείμενα περιουσιακά στοιχεία, όπως βραχυπρόθεσμα κρατικά ομόλογα ή τραπεζικές καταθέσεις. Όμως, όπως έδειξε η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, καμία τέτοια εγγύηση δεν είναι απόλυτα αξιόπιστη σε συνθήκες έντονης αστάθειας.
Τα stablecoins αντλούν τη «σταθερότητά» τους από το καλάθι εγγυήσεων που τα στηρίζει — όχι από θεσμική εγγύηση. Αντιθέτως, το νόμισμα της κεντρικής τράπεζας (central bank money) είναι το μόνο απολύτως αξιόπιστο μέσο πληρωμής, επειδή έχει ως αντισυμβαλλόμενο την ίδια την κρατική αρχή.
Επιπλέον, τα stablecoins δεν είναι «χρήμα» με την πλήρη έννοια. Στο παραδοσιακό σύστημα, οι συναλλαγές εκκαθαρίζονται μέσω της κεντρικής τράπεζας, διασφαλίζοντας την ενιαία αξία του νομίσματος και την εμπιστοσύνη στο σύστημα. Τα stablecoins λειτουργούν εκτός αυτού του πλαισίου.
Ψηφιακό ευρώ ή διαχωρισμός συστημάτων;
Μια εναλλακτική στρατηγική είναι η προώθηση του ψηφιακού ευρώ – του υπό σχεδιασμό ψηφιακού νομίσματος κεντρικής τράπεζας (CBDC) που αναπτύσσει η ΕΚΤ. Το εργαλείο αυτό θα είναι διαθέσιμο σε μικρές ποσότητες στους πολίτες μέσω του τραπεζικού συστήματος. Ωστόσο, η εμπορική του επιτυχία είναι αβέβαιη και δεν αποτελεί από μόνο του απάντηση στην πρόκληση των stablecoins.
Πιο ρεαλιστική επιλογή ίσως είναι η ενίσχυση του MiCA με ρυθμίσεις που διαφυλάσσουν την ακεραιότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τα δίκτυα των stablecoins — που βασίζονται σε τεχνολογίες κατανεμημένης λογιστικής (DLT) — μπορούν να συνυπάρχουν με το παραδοσιακό σύστημα πληρωμών, αλλά δεν θα πρέπει να συγχωνευθούν λειτουργικά.
Το χρήμα ως δημόσιο αγαθό
Η Ευρώπη καλείται να κινηθεί αποφασιστικά. Το ζήτημα δεν είναι τεχνικό, αλλά θεσμικό. Για πάνω από 5.000 χρόνια, το χρήμα έχει πάρει πολλές μορφές — αλλά πάντοτε εξυπηρετεί δύο βασικούς σκοπούς: να μετρά την αξία και να εξοφλεί τις υποχρεώσεις. Τα stablecoins, όσο εξελιγμένα και αν είναι τεχνολογικά, δεν είναι ισοδύναμα με το δημόσιο χρήμα μιας ανεξάρτητης νομισματικής αρχής.
Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, δεν πρέπει να ρυθμίζονται σαν να είναι.
Με πληροφορίες από Financial Times
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
