Η υπερβολική εξάρτηση της Κίνας από τις εξαγωγές αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο ενός νέου κύκλου εμπορικών διαπραγματεύσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που ξεκινούν την ερχόμενη εβδομάδα στη Στοκχόλμη. Ωστόσο, ακόμη κι αν επιτευχθεί εμπορική συμφωνία, είναι αβέβαιο αν θα συμβάλει ουσιαστικά στον επαναπροσανατολισμό της κινεζικής οικονομίας.

Ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, δήλωσε ότι ελπίζει οι συνομιλίες να περιλάβουν τόσο το θέμα της εξαγωγικής εξάρτησης όσο και τις αγορές ρωσικού και ιρανικού πετρελαίου από την Κίνα — αγορές που υπονομεύουν τις αμερικανικές κυρώσεις σε βάρος των δύο χωρών.

Η αισιοδοξία για πρόοδο ενισχύθηκε έπειτα από τις πρόσφατες διμερείς συμφωνίες του Προέδρου Τραμπ με την Ιαπωνία, την Ινδονησία και τις Φιλιππίνες.

Δυτικές πιέσεις για περιορισμό της υπερπαραγωγής

Οι ΗΠΑ ζητούν από το Πεκίνο δύο βασικά πράγματα:

• τη μείωση της πλεονάζουσας παραγωγής σε τομείς όπως ο χάλυβας και τα ηλεκτρικά οχήματα
• την ενίσχυση της εσωτερικής κατανάλωσης, ώστε η ανάπτυξη να βασίζεται λιγότερο στις εξαγωγές και περισσότερο στη ζήτηση των νοικοκυριών

«Πρέπει επιτέλους να συζητήσουμε τον ελέφαντα στο δωμάτιο: τη μεγάλη αναδιάρθρωση που χρειάζεται η Κίνα», δήλωσε ο Μπέσεντ στο CNBC. Όπως τόνισε, το μερίδιο της Κίνας στις παγκόσμιες εξαγωγές μεταποιημένων προϊόντων αγγίζει το 30% — ένα ποσοστό που «δεν μπορεί να αυξηθεί άλλο και πιθανόν πρέπει να μειωθεί».

Η ίδια η Κίνα αναγνωρίζει το πρόβλημα

Οι προβληματισμοί αυτοί δεν είναι καινούριοι. Η Κίνα προσπαθεί εδώ και χρόνια να τους αντιμετωπίσει, κυρίως για εσωτερικούς λόγους και όχι για να μειώσει τα εμπορικά της πλεονάσματα με τη Δύση. Καμία υπερδύναμη άλλωστε δεν θα δεχόταν να υπαγορεύονται οι οικονομικές της πολιτικές από τις ΗΠΑ.

Η πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, είχε επισημάνει ότι οι κρατικές επιδοτήσεις ευθύνονται για την παγκόσμια πλημμύρα «τεχνητά φθηνών κινεζικών προϊόντων». Αντίστοιχα, η Ευρωπαϊκή Ένωση επικαλέστηκε τις επιδοτήσεις αυτές για να επιβάλει δασμούς στα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα.

Η ανάγκη για μετατροπή της Κίνας σε καταναλωτική οικονομία θεωρείται κρίσιμη: η ιδιωτική κατανάλωση αντιστοιχεί σε λιγότερο από 40% του ΑΕΠ, έναντι περίπου 70% στις ΗΠΑ και 54% στην Ιαπωνία.

Οι στρεβλώσεις της υπερπαραγωγής

Η κινεζική ηγεσία έχει εδώ και δύο δεκαετίες επισημάνει την ανάγκη να απομακρυνθεί από το μοντέλο εξαγωγών και υπερκατασκευών.

Ωστόσο, ο σκληρός ανταγωνισμός και οι πόλεμοι τιμών οδηγούν σε υποβάθμιση της ποιότητας και ασφάλειας, ενώ πολλές επιχειρήσεις επεκτείνονται στο εξωτερικό με κρατική στήριξη, προκαλώντας αντιδράσεις στις διεθνείς αγορές.

Η υπερπροσφορά έχει οδηγήσει την Κίνα σε αποπληθωριστικές πιέσεις:

• λιγότερα έσοδα για τις επιχειρήσεις
• περιορισμός επενδύσεων
• μειώσεις θέσεων εργασίας
• πλήγμα στην κατανάλωση

Η απάντηση της κυβέρνησης είναι επιδότηση αντικατάστασης αυτοκινήτων και συσκευών, όμως, όπως σημειώνουν οι οικονομολόγοι, το πρόβλημα είναι δομικό και απαιτεί βαθύτερες μεταρρυθμίσεις.

Απαιτείται κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας 

Οι ιδιωτικές και ξένες επιχειρήσεις — οι κύριες πηγές απασχόλησης — επηρεάζονται αρνητικά από την αστάθεια στην πολιτική και τις συνέπειες του εμπορικού πολέμου.

Ταυτόχρονα, η γήρανση και συρρίκνωση του πληθυσμού προσθέτουν ακόμη ένα εμπόδιο.

Ειδικοί υπογραμμίζουν την ανάγκη για ενίσχυση του κοινωνικού κράτους με συγκεκριμένα μέτρα:

• ασφάλιση υγείας
• συντάξεις
• κοινωνικές παροχές

ώστε οι πολίτες να νιώθουν ασφαλείς και να καταναλώνουν περισσότερο.

Ο οικονομολόγος Γιαν Σε προειδοποίησε:

«Αν δεν ενισχυθούν τα κοινωνικά επιδόματα, ο αποπληθωρισμός θα γίνει μακροχρόνιο πρόβλημα.

Μια εναλλακτική πρόταση προβλέπει αλλαγή των κινήτρων για τους τοπικούς αξιωματούχους: να επιβραβεύονται όχι για την επίτευξη στόχων ΑΕΠ, αλλά για την αύξηση της κατανάλωσης ή του εισοδήματος των νοικοκυριών.

Στόχος η τεχνολογική αυτοδυναμία

Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο την τεχνολογική αυτοδυναμία της Κίνας, ιδίως μετά τους περιορισμούς πρόσβασης σε προηγμένες τεχνολογίες από τις ΗΠΑ.

Η υψηλής τεχνολογίας μεταποίηση αναπτύσσεται ραγδαία, αλλά κινδυνεύει να επαναλάβει την υπερπροσφορά που παρατηρήθηκε σε φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες.

Αν και αρκετοί κλάδοι, όπως οι κατασκευαστές ηλεκτρικών οχημάτων, δεσμεύονται να περιορίσουν την υπερπαραγωγή, πολλές τοπικές αρχές εξακολουθούν να στηρίζουν προβληματικές επιχειρήσεις, φοβούμενες απώλειες σε έσοδα και θέσεις εργασίας.

Η κυβέρνηση ζητά πλέον καλύτερο συντονισμό μεταξύ των επαρχιών — ειδικά στους στρατηγικούς τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη — ώστε να μην επενδύουν όλοι στους ίδιους κλάδους.

Ωστόσο, οι περισσότερες κρατικές παρεμβάσεις εξακολουθούν να ευνοούν τομείς με ήδη μεγάλη παραγωγή.

«Μια ουσιαστική αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης απαιτεί τολμηρότερες μεταρρυθμίσεις», προειδοποίησε πρόσφατα η Παγκόσμια Τράπεζα.

Με πληροφορίες από Associated Press

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!