Προ των πυλών βρίσκεται, όπως προειδοποιούν αναλυτές, ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης σε περίπτωση που μια παρατεταμένη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή έρθει να προστεθεί στα διαδοχικά κύματα αστάθειας και αβεβαιότητας που προξενεί η δασμολογική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ.
Με τους δασμούς που επιβάλλονται και αίρονται «από μέρα σε μέρα», με βάση τις εκτιμήσεις του Αμερικανού προέδρου, να έχουν ήδη προκαλέσει σοβαρές στρεβλώσεις στο παγκόσμιο εμπόριο, μια ενδεχόμενη πολεμική σύγκρουση με ενεργειακές επιπτώσεις θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ο καταλύτης που θα οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση.
Αναταραχή
Η αντίδραση των αγορών στην επίθεση του Ισραήλ κατά πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν τα ξημερώματα της Παρασκευής ήταν άμεση. Οι τιμές του πετρελαίου εκτοξεύθηκαν, καθώς οι αγορές προεξόφλησαν ότι η ενέργεια αυτή δεν θα περιοριστεί σε ένα μεμονωμένο πλήγμα. Τα συμβόλαια του αργού πετρελαίου ενισχύθηκαν έως και 13%, ενώ το Brent ξεπέρασε τα 75 δολάρια το βαρέλι, φτάνοντας στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων πέντε μηνών.
Ταυτόχρονα, οι επενδυτές εγκατέλειψαν τις μετοχές και στράφηκαν σε «ασφαλή καταφύγια», όπως τα κρατικά ομόλογα και ο χρυσός. Οι ασιατικές και ευρωπαϊκές αγορές άνοιξαν με απώλειες, ενώ στις ΗΠΑ οι δείκτες S&P 500 και Nasdaq υποχώρησαν σχεδόν κατά μία ποσοστιαία μονάδα στο άνοιγμα της συνεδρίασης.
Στην Ευρώπη, ο κλάδος ταξιδιών και αναψυχής υπέστη ισχυρό πλήγμα, ενώ οι μετοχές ενεργειακών και αμυντικών εταιρειών παρουσίασαν άνοδο. Οι μετοχές της Rheinmetall και της BAE Systems σημείωσαν άλμα 2%-3%. Αναλυτές της Deutsche Bank σημείωσαν ότι «οι επιπτώσεις της επίθεσης έχουν διαχυθεί στις παγκόσμιες αγορές», με τους επενδυτές να αποφεύγουν το ρίσκο σε πολλαπλές κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων.
Κλείσιμο εναέριων χώρων – Αναστάτωση στις αερομεταφορές
Το Ισραήλ, το Ιράν, το Ιράκ και η Ιορδανία έκλεισαν τους εναέριους χώρους τους, με αποτέλεσμα την ακύρωση δεκάδων πτήσεων προς και από την περιοχή. Το κλίμα ανησυχίας επιτείνει το ιστορικό ακούσιων καταρρίψεων επιβατικών αεροσκαφών — έξι περιπτώσεις από το 2001, σύμφωνα με την Osprey Flight Solutions.
Η επαναδρομολόγηση των πτήσεων έχει υψηλό κόστος, τόσο σε χρόνο όσο και σε καύσιμα. Οι ισραηλινές αεροπορικές εταιρείες μετέφεραν αεροσκάφη τους εκτός Τελ Αβίβ, κυρίως προς την Κύπρο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς επιβάτες.
Το εθνικό νόμισμα του Ισραήλ, το σεκέλ, υποχώρησε σχεδόν κατά 2% έναντι του δολαρίου, την ώρα που η κυβέρνηση κήρυξε ειδική κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Στα social media κυκλοφόρησαν εικόνες πανικού: κατάμεστα σούπερ μάρκετ και άδεια ράφια. Η αλυσίδα Carrefour στην Ιερουσαλήμ κατέγραψε αύξηση 300% στην επισκεψιμότητα.
Ο κίνδυνος για τις αγορές ενέργειας
Ένας ευρύτερος πόλεμος Ισραήλ-Ιράν ενδέχεται να επιφέρει καθολική διατάραξη στις αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου, με συνέπειες σε παγκόσμιο επίπεδο. Το Ιράν είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στη Μέση Ανατολή και, παρότι υπό καθεστώς κυρώσεων, συνεχίζει να εξάγει σημαντικές ποσότητες κυρίως στην Κίνα και την Ινδία.
Ο αναλυτής Amarpreet Singh της Barclays προειδοποίησε ότι το ενδεχόμενο η σύγκρουση να επεκταθεί και σε άλλες χώρες που αποτελούν σημαντικούς παραγωγούς ενέργειας, ή σε κρίσιμα σημεία ναυσιπλοΐας, θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στο Στενό του Ορμούζ, μια κρίσιμη θαλάσσια δίοδο από την οποία διέρχεται σχεδόν το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου. Αν η διέλευση διακοπεί - όπως έχει απειλήσει το Ιράν - οι τιμές θα εκτοξευθούν ακόμα υψηλότερα.
Μια ανάλυση του διεθνούς οικονομικού μέσου ενημέρωσης FXStreet το 2019 υπολόγιζε ότι κάθε 10% αύξηση στην τιμή του πετρελαίου οδηγεί σε άνοδο 0,4% του πληθωρισμού εντός ενός έτους.
Επιπλέον, εάν η σύγκρουση εμπλέξει τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο ή τους Χούθι στην Υεμένη, μπορεί να επιφέρει παράλυση της ναυσιπλοΐας και του τουρισμού. Ήδη, από το 2023, οι Χούθι επιτίθενται σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, αναγκάζοντας τις μεγάλες ναυτιλιακές να ανακατευθύνουν τα δρομολόγια γύρω από την Αφρική, με σημαντική επιβάρυνση στο κόστος.
Ο Peter Sand της Xeneta υπογράμμισε ότι τέτοιες κινήσεις θα εκτινάξουν τους ναύλους και ότι ενδέχεται να επιβληθεί «χρέωση ασφαλείας» στις νέες θαλάσσιες διαδρομές.
Όπως άλλωστε τονίζει η Deutche Welle, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελλάδα έχουν ήδη συστήσει στα εμπορικά τους πλοία να καταγράφουν αναλυτικά κάθε διέλευση από το Στενό του Ορμούζ.
Παράλληλα, ενδεχόμενη διακοπή της παροχής LNG από το κοίτασμα Ταμάρ στο Ισραήλ ή από χώρες του Κόλπου θα επιβαρύνει σημαντικά τις ευρωπαϊκές και ασιατικές αγορές ενέργειας.
Βαθιές πληγές σε Ισραήλ και Ιράν
Η οικονομία του Ισραήλ βρίσκεται ήδη σε πίεση λόγω της σαρωτικής στρατιωτικής του επιχείρησης στη Γάζα, που έχει αφήσει πίσω της δεκάδες χιλιάδες νεκρούς. Ένας νέος, γενικευμένος πόλεμος με το Ιράν, θα μπορούσε να εκτοξεύσει το κόστος της κρίσης στα 120 δισεκατομμύρια δολάρια ή στο 20% του ΑΕΠ της χώρας, σύμφωνα με τον Ισραηλινό οικονομολόγο Yacov Sheinin.
Το Ιράν αντιμετωπίζει χρόνια οικονομική κρίση, με κυρώσεις που περιορίζουν τις εξαγωγές πετρελαίου, ασθενές νόμισμα και πληθωρισμό άνω του 40%. Νέα εμπόδια στις εξαγωγές πετρελαίου θα είχαν παγκόσμιο αντίκτυπο, καθώς θα ενίσχυαν περαιτέρω τον πληθωρισμό.
Με πληροφορίες από Deutsche Welle
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
