Σε δημοσκόπηση του INSA που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Bild am Sonntag και δημοσιεύεται σήμερα, η Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD) καταγράφει 26%, το υψηλότερο ποσοστό της στις έρευνες του ινστιτούτου μέχρι σήμερα, και καταλαμβάνει την πρώτη θέση.
Στο προχθεσινό Πολιτικό Βαρόμετρο του ZDF, το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU) και η AfD μοιράστηκαν την πρωτιά, με ποσοστό 26%. Προηγήθηκε έρευνα του YouGov, που έδινε στο ακροδεξιό κόμμα την πρώτη θέση με 27%.
Στην πραγματική κάλπη, την περασμένη Κυριακή, στις τοπικές εκλογές της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, το κόμμα της άκρας δεξιάς τριπλασίασε τη δύναμή του. Απέδειξε έτσι ότι δεν αποτελεί πλέον φαινόμενο «περιορισμένο» στα «πρώην κομμουνιστικά» κρατίδια. Το ίδιο γίνεται όλο και περισσότερο καταγγελτικό. Νέο σημείο αιχμής: η οικονομία, που αντιμετωπίζει πλέον πρόβλημα — που φαίνεται πως ήρθε για να μείνει.
Προειδοποιήσεις Σολτς
Από το βήμα της Bundestag, ο καγκελάριος προετοίμασε την Τετάρτη τους πολίτες της Γερμανίας για «φθινόπωρο αναπόφευκτων εκτεταμένων μεταρρυθμίσεων σε θεμελιώδη ζητήματα».
Χωρίς να μπει σε λεπτομέρειες, δήλωσε ότι, ούτε λίγο ούτε πολύ, «πρόκειται για το μέλλον της χώρας — πώς ζούμε, πώς ζούμε μαζί, πώς εργαζόμαστε, πώς λειτουργεί η οικονομία μας, αν οι αξίες μας θα συνεχίσουν να αντέχουν».
Μίλησε για ανάγκη αναδιάρθρωσης του συνταξιοδοτικού συστήματος, «θαρραλέα» μεταρρύθμιση των συντάξεων και «αναθεώρηση του συμβολαίου μεταξύ των γενεών».
Παράλληλα, διαβεβαίωσε – πάλι χωρίς να μπει σε λεπτομέρειες – ότι αφενός «η παλαιότερη γενιά πρέπει να μπορεί να απολαμβάνει με ασφάλεια την επάξια συνταξιοδότησή της με οικονομική ασφάλεια για το έργο που έχει προσφέρει» κι αφετέρου ότι «οι νέοι δεν πρέπει να επιβαρυνθούν με άδικο τρόπο μόνο και μόνο επειδή είναι μειοψηφία», λόγω του δημογραφικού προβλήματος.
Σοβαρές οικονομικές ανησυχίες
Είχαν προηγηθεί τα ... μαντάτα από το Ομοσπονδιακό Ελεγκτικό Συνέδριο: απευθυνόμενο στον σοσιαλδημοκράτη υπουργό Οικονομικών Λαρς Κλινγκμπάιλ, του επισήμανε ότι «σε διαρθρωτικό επίπεδο η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ζει πάνω από τις δυνατότητές της, καθώς οι κρατικές δαπάνες δεν καλύπτονται πλέον από αντίστοιχη ανάπτυξη της οικονομικής αποδοτικότητας του κράτους»· ότι σχεδόν το ένα τρίτο του προϋπολογισμού του 2026 θα χρηματοδοτηθεί από νέο δανεισμό, κάτι που δεν είναι βιώσιμο· ενώ τον κατηγόρησε ότι «εμπλέκει την χώρα σε ένα σπιράλ χρέους».
Άλλοι άσχημοι οιωνοί για την κυβέρνηση Μερτς: τα τρία εκατομμύρια ανέργων, για πρώτη φορά την τελευταία δεκαετία· και η ύφεση της οικονομίας για δεύτερη συνεχή χρονιά.
Την Πέμπτη μολαταύτα η κυβέρνηση ψήφισε τον πρώτο της προϋπολογισμό, ουσιαστικά για την χρονιά που τελειώνει, με μισό τρισεκατομμύριο δαπάνες και 143,2 δισεκατομμύρια νέο δανεισμό.
Σκληρή κριτική στον προϋπολογισμό
Οι αντιδράσεις έντονες, ακόμη και από ΜΜΕ που παραδοσιακά στηρίζουν τους χριστιανοδημοκράτες καγκελάριους: «Όλα αυτά αποτυπώνουν παρανόηση για την κοινωνική οικονομία της αγοράς. Είναι μέτρα ακατάλληλα για την αντιμετώπιση του δημογραφικού», έκρινε η Frankfurter Allgemeine Zeitung.
Η οικονομική Handelsblatt ανέδειξε ότι η Γερμανία αναλαμβάνει το δεύτερο μεγαλύτερο χρέος στην ιστορία της και προειδοποίησε ότι η ακροδεξιά θα συνεχίσει να ενισχύεται, ενώ επέκρινε το ότι το πολιτικό κέντρο επιλέγει να υποβαθμίζει την άνοδο της AfD και τις επιτυχίες της, ιδιαίτερα στις πρόσφατες τοπικές εκλογές της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας.
Από την ισχύ στην αδυναμία
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, το γερμανικό μοντέλο καπιταλισμού θεωρείτο ανώτερο αυτού των Αγγλοσαξόνων.
Καλός σχεδιασμός, εκπαιδευμένο προσωπικό, σταθερές και μακροπρόθεσμες συμφωνίες επιχειρήσεων και τραπεζών, πιο συναινετικό σύστημα εργασιακών σχέσεων, υποδειγματικές διαδικασίες επαγγελματικής εκπαίδευσης και κάτι παραπάνω από υγιή δημοσιονομικά στοιχεία.
Σήμερα όμως η μια κακή οικονομική είδηση διαδέχεται την άλλη.
Επιχειρήσεις που κλείνουν ή περικόπτουν τις θέσεις εργασίας τους, οικονομική στασιμότητα, πίεση στις εξαγωγές από τους αμερικανικούς δασμούς, δυσμενή δημογραφικά στοιχεία.
Η Γερμανία έπεσε πρόσφατα κάτω από τις 10 πιο καινοτόμες οικονομίες στον κόσμο. Και, σύμφωνα με την Bitkom, μόνο οι κυβερνοεπιθέσεις της κόστισαν το 2024 περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ο επικεφαλής της Bitkom, Ραλφ Βίντεργκερστ, εκτίμησε αυτό που όλοι υποψιάζονται: για το 25% αυτών των επιθέσεων ευθύνονται η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν και η Βόρεια Κορέα.
Ατζέντα 2030;
Τη 19η Φεβρουαρίου 2024, ο πρώην υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ (FDP) απέρριπτε στο Νταβός την εκτίμηση ότι η χώρα του είναι «ο ασθενής της Ευρώπης».
Η Γερμανία, έλεγε, είναι απλώς... κουρασμένη μετά τα χρόνια της κρίσης και τώρα χρειάζεται απλώς «ένα καλό φλυτζάνι καφέ», ή αλλιώς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, για να ξυπνήσει.
Ενάμιση χρόνο και μια κυβέρνηση αργότερα, οι αλλαγές αυτές ακόμη βρίσκονται υπό συζήτηση. Χειρότερα, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ερευνών της Handelsblatt (HRI), θα πρέπει ήδη να γίνεται λόγος για «χαμένη δεκαετία για την γερμανική οικονομία»: Το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί για τρίτη συνεχή χρονιά το 2025, στο 0,1%, κάτι που δεν έχει προηγούμενο στην οικονομική ιστορία της ενωμένης Γερμανίας, ενώ και το 2026 προβλέπεται υποτονική ανάπτυξη (0,7%).
Ακόμη και με το πακέτο τόνωσης της δραστηριότητας, φαίνεται ότι η κυβέρνηση δεν θα καταφέρει να επαναφέρει την οικονομία σε βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία και ούτε οι προγραμματισμένες αμυντικές δαπάνες ή η επισκευή των ερειπωμένων υποδομών θα επεκτείνουν την παραγωγική ικανότητα.
Η τάση ανάπτυξης είναι πιθανό να παραμείνει λίγο πάνω από το μηδέν μέχρι τουλάχιστον το τέλος αυτής της δεκαετίας, εκτιμά το HRI.
Το δίδαγμα της Ατζέντας 2010
«Η γερμανική οικονομία προσανατολίζεται στις εξαγωγές και ήταν ο μεγάλος νικητής της παγκοσμιοποίησης. Χάρη, κυρίως, στις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε η Ατζέντα 2010, η Γερμανία από ασθενής της Ευρώπης έγινε ο παγκόσμιος πρωταθλητής εξαγωγών και η μηχανή ανάπτυξης της γηραιάς ηπείρου», αναλύει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Handelsblatt Μπαρτ Ρούρουπ.
Θυμίζει ότι το CDU μιλούσε ήδη από πέρυσι για Ατζέντα 2030, για μεταρρύθμιση του κοινωνικού κράτους με γνώμονα τον σημαντικό περιορισμό της πολιτικής επιδομάτων, ενδεχομένως και κατάργηση του ημερησίου ορίου ωρών εργασίας.
Ο πρώην καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ (SPD) μνημονεύεται ακόμη, κι από ορκισμένους πολιτικούς αντιπάλους του, ως ο μεταρρυθμιστής που έσωσε το κοινωνικό κράτος κι οδήγησε στο οικονομικό θαύμα των προηγούμενων ετών.
Αυτό όμως που σπάνια αναφέρεται είναι ότι ο ίδιος αμέσως μετά έχασε πανηγυρικά τις πρόωρες εκλογές και οδήγησε το SPD σε ιστορικά χαμηλά.
Η οικονομία και τα άκρα
Ο - γενικά ανείπωτος - φόβος για πολλούς είναι το ενδεχόμενο η οικονομική αποτυχία να εγείρει ξανά κίνδυνο για την δημοκρατία, η ιστορία να επαναληφθεί.
Δεν είναι μόνο οι πενιχρές επιδόσεις της γερμανικής οικονομίας, οι χειρότερες μεταξύ των χωρών της Ομάδας των Επτά (G7). Υπάρχουν λόγοι που η Γερμανία δεν καταφέρνει να ανακάμψει από το σοκ του πολέμου της Ουκρανίας όπως άλλες χώρες: το υψηλό ενεργειακό κόστος μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό ενοργοβόρων βιομηχανιών στην Γερμανία, αποδεικνύεται μέχρι τώρα ανυπέρβλητο εμπόδιο, με τον ανταγωνισμό από την Κίνα και τις ΗΠΑ να αυξάνεται διαρκώς.
Η χώρα μοιάζει ανίκανη να αναγνωρίσει ότι ίσως έχει περάσει η ημερομηνία λήξης του μοντέλου που της έφερε την επιτυχία — αν όχι να το εγκαταλείψει. Διότι την ώρα που η Γερμανία προσπαθεί ακόμη να συνέλθει από το απότομο ξύπνημα που της προκάλεσε η απομάκρυνση από την Μόσχα, οι ΗΠΑ και η Κίνα επενδύουν σε τεχνητή νοημοσύνη, ηλεκτρικά αυτοκίνητα και άλλες τεχνολογίες αιχμής.
Ο Βόλφγκανγκ Μίνχαου, πρώην στέλεχος των Financial Times, γράφει στο βιβλίο του με τον μονολεκτικό τίτλο «Kaputt»: «Το δυστύχημα είναι ότι ακόμη και τώρα κανείς δεν μιλάει για αλλαγή προσανατολισμού στην παραγωγή, για στροφή στις υπηρεσίες και περιορισμό της μεταποίησης, για διαφοροποίηση αγορών. Στην Γερμανία, δεν αντιλαμβάνονται ότι το πρόβλημα δεν είναι πλέον πώς παράγεται ένα προϊόν, αλλά ποιο προϊόν παράγεται».
Θίγει μεταξύ άλλων το ότι η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία επιμένει στο προϊόν που ξέρει καλύτερα και, αντί να εστιάζει στην καινοτομία, πιέζει την Ευρωπαϊκή Ένωση να επιλέξει αναβολή της κατάργησης των κινητήρων εσωτερικής καύσης — την ώρα που ακόμη και στην μικρή ελληνική αγορά δραστηριοποιούνται ήδη πάνω από 20 κινεζικές εταιρίες που προσφέρουν φθηνό ηλεκτρικό αυτοκίνητο.
Αντίστοιχο είναι το έλλειμμα και στην ψηφιακή μετάβαση, υποστηρίζει ο συγγραφέας. Ειδικά για αυτό, ο Guardian περιέγραφε πρόσφατα την Γερμανία με την έκφραση «αναλογική χώρα σε ψηφιακό κόσμο».
Η «εκδίκηση» του Νότου;
Η γαλλική εφημερίδα Le Monde επισήμανε πριν από λίγες ημέρες την αλλαγή στάσης γερμανικών ΜΜΕ έναντι της Ελλάδας, προφανώς παρακινημένη από τα ολοένα πιο συχνά άρθρα για τα «μαθήματα που μπορεί να πάρει η Γερμανία από τους Έλληνες».
Ταυτόχρονα, η παραδοχή του γερμανού καγκελάριου από το βήμα της Bundestag για την ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έγινε δεκτή με κάποια - εύλογη - χαιρεκακία από τον ευρωπαϊκό Νότο, που βλέπει την Γερμανία να κλονίζεται ως σύμβολο οικονομικής και πολιτικής σταθερότητας στην Ευρώπη.
Το ζήτημα ωστόσο δεν είναι πλέον ο βορράς και ο νότος, αλλά το ότι το «ιερό» γερμανικό πολιτικό κέντρο αδυνατεί να ερμηνεύσει τα σημάδια των καιρών, ανάμεσά τους και την γιγάντωση των άκρων.
Η AfD δεν έπεσε από τον ουρανό. Το κόμμα που ιδρύθηκε το 2013 από μερικούς καθηγητές Οικονομίας που ζητούσαν Grexit, ανέκαμψε μια φορά το 2015 με την προσφυγική κρίση, άλλη μια με την πανδημία και την ενεργειακή κρίση, εκπροσωπεί σήμερα προνομιακά κυρίως τη μέση ανατολικογερμανική οικογένεια που δεν βλέπει ούτε οικονομική, ούτε κοινωνική προοπτική και καταλογίζει τις ευθύνες στο δυτικό «σύστημα».
Ανατολή – Δύση: οι αόρατες γραμμές
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανέδειξε διαφορές που προϋπήρχαν και σπρώχνονταν για χρόνια κάτω από το χαλί: στα ανατολικά, ο κόσμος είναι λιγότερο «ανοιχτός», λιγότερο «πράσινος», λιγότερο «κοσμοπολίτης», λιγότερο «προοδευτικός», λιγότερο φιλοευρωπαίος και ατλαντιστής.
Με την επανένωση σχεδόν 35 χρόνια μετά να μοιάζει περισσότερο με… εξαγορά (από τη Δυτική Γερμανία) και λιγότερο με συγχώνευση, με την πολιτική να μοιάζει να αγνοεί τα πραγματικά προβλήματα, ήταν αναμενόμενο ότι ο κόσμος αυτός δεν θα έμενε πολύ ακόμη χωρίς φωνή — έστω φάλτσα.
Οι επαγγελματικοί κλάδοι που διαμαρτύρονται, σε συνδυασμό με την τυπική «γερμανική φοβία», την ανασφάλεια για την απώλεια ευημερίας και την αυξανόμενη αμφισβήτηση των δημοκρατικών θεσμών, που καταγράφονται πλέον ξεκάθαρα στις έρευνες, επιτείνουν δυσανάλογα την εικόνα αναταραχής και δυσαρέσκειας.
Η ανάγνωση της AfD
Αν έχει ένα ταλέντο η Εναλλακτική για την Γερμανία, είναι η ικανότητά της να «διαβάζει» οιωνούς.
Αναλυτές παρατηρούν ότι τελευταία η ρητορική των στελεχών της απομακρύνεται σταδιακά από το μεταναστευτικό, όπου η σημερινή κυβέρνηση ασκεί εξαιρετικά σκληρή, περιοριστική πολιτική, βρίσκει νέο πεδίο στην καθημερινότητα των πολιτών: οικονομία, ανεργία, ακρίβεια.
Κι ας ωρύονται οικονομολόγοι και επιχειρηματίες ότι η AfD καταστρέφει την οικονομία και την Γερμανία ως προορισμό επενδύσεων. Κι ας προσποιούνται CDU και SPD ότι δεν βλέπουν το πρόβλημα. Και ας διακυβεύεται, μαζί με την Γερμανία, ολόκληρη η Ευρώπη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
