Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αρχίσει να γίνεται πραγματικά επώδυνος για τους Ρώσους, οι οποίοι αναγκάζονται να μειώνουν τις αγορές τους, ενώ υφίστανται και τις συνέπειες από τις ουκρανικές επιθέσεις στην καθημερινότητά τους, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg.
Καθώς ο πόλεμος μπαίνει στον τέταρτο χειμώνα, οι Ρώσοι αναγκάζονται να αντιμετωπίσουν τον αυξανόμενο αντίκτυπό του σχεδόν σε κάθε πτυχή της καθημερινής τους ζωής.
Δεκάδες περιοχές στη κεντρική και νότια Ρωσία αισθάνονται πλέον την πίεσή του, καθώς drones και μερικές φορές πύραυλοι χτυπούν ενεργειακούς χώρους και κατοικίες. Οι σειρήνες για βομβαρδισμούς ηχούν σχεδόν κάθε βράδυ, υπενθυμίζοντας ότι η σύγκρουση επεκτείνεται.
Αισθητό το οικονομικό βάρος
Πέρα από τις γραμμές του μετώπου, η υπόλοιπη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής της Μόσχας, άρχισε να νιώθει το οικονομικό βάρος του πολέμου. Από τα νοικοκυριά που μειώνουν τις δαπάνες τους για τρόφιμα έως τις εταιρείες χάλυβα, εξόρυξης και ενέργειας που δυσκολεύονται, η οικονομική μηχανή της χώρας εμφανίζει πολλαπλά ρήγματα και η αρχική ανθεκτικότητά της, λόγω της μεγάλης δημοσιονομικής τόνωσης και των εσόδων-ρεκόρ από πωλήσεις ενέργειας ,δοκιμάζεται.
Το επίπεδο της δυστυχίας στη Ρωσία δεν συγκρίνεται με εκείνο της Ουκρανίας και σε κάθε περίπτωση δεν είναι πιθανό να ωθήσει τον Πούτιν να τερματίσει τον πόλεμο, ωστόσο υπογραμμίζει το ολοένα υψηλότερο κόστος από την απόφασή του για εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Οι συνέπειες εμφανίζονται ακριβώς τη στιγμή που οι ΗΠΑ ασκούν πίεση για τον περιορισμό των εσόδων της Ρωσίας από πετρέλαιο και φυσικό αέριο στο πλαίσιο της πολιτικής του Ντόναλντ Τραμπ, που στόχο έχει τον τερματισμό του πολέμου.
Η σπουδή για μια συμφωνία αυξάνεται, με τις συνομιλίες να μεταφέρονται στη Μόσχα, ενώ είναι γνωστό ότι γίνονται παρασκηνιακά διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ρωσίας για ένα πακέτο που θα εξασφάλιζε στο Κρεμλίνο τη χαλάρωση των κυρώσεων που επιθυμεί.
Δεν είναι ακόμη στην άκρη του γκρεμού
«Με βάση τους συνολικούς οικονομικούς δείκτες, θα ήταν προς το συμφέρον της Ρωσίας να σταματήσει τον πόλεμο τώρα» είπε ο Alexander Gabuev, διευθυντής με έδρα το Βερολίνο του Carnegie Russia Eurasia Center. «Ωστόσο, για να θέλει κανείς να τερματίσει τον πόλεμο, πρέπει να δει την άκρη του γκρεμού. Η Ρωσία δεν είναι εκεί ακόμα», πρόσθεσε. Αυτό σημαίνει ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν για τον πληθυσμό της Ρωσίας πριν αρχίσει να ελπίζει ότι θα βελτιωθούν.
«Οι τιμές αυξάνονται τώρα πιο γρήγορα από τους μισθούς», είπε η Έλενα, 27 ετών, στέλεχος εταιρείας διοργάνωσης εκδηλώσεων από τη Μόσχα. Έχει αλλάξει τις αγοραστικές της συνήθειες, αγοράζοντας λιγότερα ρούχα και περισσότερα εγχώριας παραγωγής προϊόντα, καθώς οι εισαγωγές έχουν γίνει πολύ ακριβές.
Αυτό αποτελεί έντονη αντίθεση με τις πρώτες μέρες του πολέμου, όταν το ΑΕΠ αυξανόταν χάρη σε επενδύσεις σχετικές με τον στρατό, οι οποίες οδήγησαν σε αύξηση των μισθών κατά σχεδόν 20% το 2024, ενισχύοντας τη ζήτηση των καταναλωτών αλλά συμβάλλοντας επίσης στον πληθωρισμό.
Στο 6,8% ο πληθωρισμός
Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας αύξησε τα επιτόκια στο επίπεδο-ρεκόρ 21% τον Οκτώβριο του 2024 για να περιορίσει τον πληθωρισμό και να επιβραδύνει μια υπερθερμασμένη οικονομία, αλλά παρά το ότι το κόστος δανεισμού έχει πλέον μειωθεί, η οικονομία εμφανίζει ολοένα και περισσότερο τις καθυστερημένες επιπτώσεις της νομισματικής σύσφιξης.
Στη διαδικασία αυτή, έχουν αποκαλυφθεί βαθύτερες ανισορροπίες σε μια χώρα που έχει αναμορφωθεί για πόλεμο. Ο πληθωρισμός μειώθηκε περίπου στο 6,8% στις αρχές Νοεμβρίου, αλλά ο βασικός λόγος είναι η εξασθένηση της κατανάλωσης, σύμφωνα με το Κέντρο Μακροοικονομικής Ανάλυσης και Βραχυπρόθεσμης Πρόβλεψης, του οποίου προΐσταται ο αδερφός του υπουργού Άμυνας της Ρωσίας, όπως αναφέρεται στην πιο πρόσφατη έκθεσή του.
Περικοπές στις δαπάνες για τρόφιμα
Σημαντικό είναι ότι οι Ρώσοι περικόπτουν τα έξοδα για τρόφιμα, κατά το SberIndex, την πλατφόρμα ανοιχτών δεδομένων της τράπεζας Sberbank που παρακολουθεί εισοδήματα, δαπάνες και επιχειρηματική δραστηριότητα σε πραγματικό χρόνο.
«Ο μέσος λογαριασμός για εβδομαδιαίες αγορές τροφίμων έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια», δήλωσε ο Ντένις, 40 ετών, διευθυντής από το Ταμπόβ, στη κεντρική Ρωσία. Αναγκασμένη να επανεξετάσει τις δαπάνες της, η οικογένειά του τώρα αγοράζει λιγότερα φρούτα και λαχανικά.
Οι πωλήσεις γάλακτος, χοιρινού και ρυζιού μειώθηκαν κατά 8-10% τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο, σύμφωνα με ανάλυση της εφημερίδας Kommersant. Η X5 Group, η μεγαλύτερη αλυσίδα σούπερ μάρκετ της Ρωσίας, κατέγραψε αύξηση στα έσοδα το τρίτο τρίμηνο κυρίως λόγω του πληθωρισμού, αλλά τα κέρδη της μειώθηκαν κατά σχεδόν 20%, αντανακλώντας τη μειωμένη ζήτηση και υψηλότερα κόστη.
Μείωση στη μόδα, ηελκτρονικά και αυτοκίνητα
Ο λιανικός τομέας της Ρωσίας υφίσταται επίσης σημαντική αναταραχή. Οι εμπορικές επιχειρήσεις μόδας αποτελούσαν το 45% όλων των καταστημάτων που έκλεισαν το τρίτο τρίμηνο, με σχεδόν κάθε δεύτερο κατάστημα να κλείνει, αναφέρουν τα τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Σύμφωνα με την κρατική εφημερίδα Rossiyskaya Gazeta, η αγορά ηλεκτρονικών ειδών βιώνει τη μεγαλύτερη πτώση της ζήτησης των τελευταίων 30 ετών καθώς οι αγοραστές αναβάλλουν σημαντικές αγορές.
Οι πωλήσεις αυτοκινήτων μειώθηκαν σχεδόν κατά το ένα τέταρτο στους πρώτους εννέα μήνες του έτους, επηρεασμένες από το υψηλό κόστος δανεισμού και τις αυξήσεις της φορολογίας που επιβλήθηκε για την ανακύκλωση, αυξάνοντας τις τιμές ειδικά για τα εισαγόμενα και ηλεκτρικά οχήματα, καθώς η κυβέρνηση επιδιώκει να ενισχύσει τα έσοδα του προϋπολογισμού και να στηρίξει τις εγχώριες αυτοκινητοβιομηχανίες.
Πλήγμα στην αγορά ενέργειας
Και υπάρχει επίσης ο άμεσος αντίκτυπος των ουκρανικών στρατιωτικών ενεργειών. Τα ουκρανικά drones πλέον χτυπούν διυλιστήρια και λιμάνια από τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι την ακτή της Βαλτικής, μερικές φορές φτάνοντας έως και 2.000 μίλια βαθιά στη Ρωσία σε στόχους στη Σιβηρία.
Αυτές οι επιθέσεις έχουν επιδεινώσει μια κρίση στην εγχώρια αγορά καυσίμων, οδηγώντας σε άνοδο των τιμών από τα τέλη Αυγούστου. Ενώ οι τιμές της βενζίνης μειώθηκαν ελαφρά τον Νοέμβριο, παραμένουν υψηλές και η έλλειψη εξακολουθεί να γίνεται αισθητή σε ορισμένες περιοχές.
Πολλοί αναλυτές εξακολουθούν να αναμένουν μέτρια ανάπτυξη φέτος και του χρόνου, αλλά το Κέντρο Στρατηγικής Έρευνας, ένα think tank με έδρα τη Μόσχα, απεφάνθη στις 18 Νοεμβρίου ότι «δεν υπάρχει πλέον σχεδόν καμία πιθανότητα να αποφευχθεί μια ύφεση», με την παραγωγή να έχει μειωθεί σε περισσότερους από τους μισούς ρωσικούς κλάδους.
Η βιομηχανία σιδήρου διέρχεται κρίση, με τη συνολική κατανάλωση να μειώνεται κατά 14% φέτος, σύμφωνα με την κορυφαία εταιρεία χάλυβα Severstal PJSC. Η ζήτηση για χάλυβα στον κατασκευαστικό τομέα μειώθηκε κατά 10%, ενώ στον τομέα των μηχανημάτων έπεσε κατά 32%.
Η εξόρυξη άνθρακα αντιμετωπίζει την χειρότερη κατάσταση της τελευταίας δεκαετίας, με τις μεγάλες εταιρείες να μειώνουν την παραγωγή.
Τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών
Ο τραπεζικός τομέας έχει τα δικά του θέματα: Το ποσοστό κόκκινων επιχειρηματικών δανείων αυξήθηκε στο 10,4% στο δεύτερο τρίμηνο σε 9,1 τρισεκατομμύρια ρούβλια (112 δισεκατομμύρια δολάρια), ενώ στο λιανικό εμπόριο αυξήθηκε στο 12%, ανέφερε η Τράπεζα της Ρωσίας σε μια έκθεση τον Σεπτέμβριο.
Η οικονομική ανάπτυξη επιβράδυνε στο 0,6% στο τρίτο τρίμηνο, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα έφτασε το 1,9% του ΑΕΠ τον Οκτώβριο και το Υπουργείο Οικονομικών αναμένει ότι θα αυξηθεί στο 2,6% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του έτους.
Όλα τα σημαντικά έσοδα από πετρέλαιο και φυσικό αέριο μειώθηκαν πάνω από το ένα πέμπτο τον Ιανουάριο-Οκτώβριο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, φτάνοντας τα 7,5 τρισεκατομμύρια ρούβλια, σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg βασισμένους σε δεδομένα του Υπουργείου Οικονομικών.
Οι χαμηλότερες τιμές αργού, οι κυρώσεις και ένα ισχυρότερο νόμισμα σήμαιναν ότι οι παραγωγοί της χώρας έλαβαν λιγότερα ρούβλια για κάθε βαρέλι πετρελαίου που πουλήθηκε. Αυτό συνέβη πριν οι ΗΠΑ, εκνευρισμένες από την άρνηση του Πούτιν να συμμετάσχει στις ειρηνευτικές προσπάθειες, επιβάλλουν κυρώσεις στους κορυφαίους ρωσικούς παραγωγούς πετρελαίου, Rosneft και Lukoi.
Αν και οι πιέσεις είναι απίθανο να αποσπάσουν τον Πούτιν από τους πολεμικούς του στόχους, ο Ρώσος πρόεδρος έχει προσπαθήσει ενεργά να εξασφαλίσει ότι οι ΗΠΑ δεν θα αυξήσουν την πίεση στην ρωσική οικονομία.
Οι διαβουλεύσεις με ΗΠΑ
Τον Οκτώβριο, όταν ο Τραμπ σκεφτόταν να στείλει πυραύλους Tomahawk μεγαλύτερης εμβέλειας στο Κίεβο και εξέφραζε δημόσια τη δυσαρέσκειά του με τον Ρώσο ηγέτη, ο Πούτιν επικοινώνησε για να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο περισσότερων ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων. Πράγματι, ενθαρρύνθηκε και έλαβε συμβουλές σε αυτή την κλήση από τον ίδιο τον απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ.
Ελλείψει συμφωνίας, οι ρωσικές εξαγωγές καυσίμων στο πρώτο μισό του Νοεμβρίου μειώθηκαν στο χαμηλότερο επίπεδο από την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία. Παράλληλα, ακόμη και το εμπορικό μπουμ της Ρωσίας με την Κίνα έχει σταματήσει. «Η ανοσία της ρωσικής οικονομίας έχει εξασθενήσει σοβαρά», είπε ο Όλεγκ Μπούκλεμισεφ, επικεφαλής του Κέντρου Έρευνας Οικονομικής Πολιτικής στο Κρατικό Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας. «Μια συστημική κρίση μπορεί να μην συμβεί το 2026, αλλά η σταθερή επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών θα συνεχιστεί», πρ΄σοθεσε.
Καθώς το έλλειμμα διευρύνεται, η κυβέρνηση αυξάνει το χρέος. Ο φόρος προστιθέμενης αξίας πρόκειται να αυξηθεί τον επόμενο χρόνο και να εφαρμόζεται σε ευρύτερη βάση, επηρεάζοντας μικρές επιχειρήσεις και τελικά τους καταναλωτές. Αυτό αναμένεται να αυξήσει κατά 1,2 τρισεκατομμύρια ρούβλια τα έσοδα στα κρατικά ταμεία. Έρχεται φόρος τεχνολογίας σε ηλεκτρονικά εξαρτήματα και συσκευές, όπως και αύξηση του φόρου κατά την αγορά αυτοκινήτου.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
