Η περιφέρεια συνιστά θεμέλιο της εθνικής συνοχής, εκτιμούν στην κυβέρνηση, υπογραμμίζοντας ότι μόνο μέσα από ζωντανές, βιώσιμες και ανταγωνιστικές τοπικές κοινωνίες μπορεί η χώρα να προχωρήσει με ισορροπία και ανθεκτικότητα, όπως επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές που μίλησαν στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Όπως προσθέτουν, η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο και βρίσκεται σε τροχιά εθνικής και περιφερειακής σύγκλισης, όπως αποτυπώθηκε και στον προϋπολογισμό του 2026. Την ίδια στιγμή, παραμένουν ανισότητες, αποκλίσεις και υστερήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν, τόσο σε διαπεριφερειακό όσο και σε ενδοπεριφερειακό επίπεδο, ακόμη και στα όρια μίας περιφερειακής ενότητας.

Η βασική αρχή της περιφερειακής πολιτικής

Η εθνική προσπάθεια για περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη της κυβέρνησης στηρίζεται σε μια βασική αρχή: η ανάπτυξη πρέπει να κατανέμεται δίκαια, αναλογικά και ομοιογενώς σε ολόκληρη τη χώρα, προς όφελος κάθε τόπου ξεχωριστά αλλά και της χώρας συνολικά.

Παράλληλα, οι πολιτικές αυτές αποσκοπούν στη στήριξη του δικαιώματος κάθε πολίτη, εφόσον το επιθυμεί, να παραμείνει και να δημιουργήσει στον τόπο όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε.

Οδικός χάρτης και κυβερνητικές πρωτοβουλίες

Έναν πλήρη οδικό χάρτη, με έργα που υλοποιούνται σε όλη τη χώρα και σειρά πρωτοβουλιών για την άρση των περιφερειακών ανισοτήτων, παρουσίασε η κυβέρνηση στο Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής, το οποίο συνεδρίασε υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η κυβέρνηση ενσωματώνει την περιφερειακή οπτική σε δέκα εθνικές οριζόντιες πολιτικές, ενώ έχει ήδη προχωρήσει σε 12 σημειακές παρεμβάσεις για την ενίσχυση της περιφέρειας.

Ενδεικτικές παρεμβάσεις υπέρ της περιφέρειας

Μεταξύ των παρεμβάσεων περιλαμβάνονται:

• Εκπόνηση 50 Τοπικών Σχεδίων Ανάπτυξης, ένα για κάθε περιφερειακή ενότητα της χώρας.
• Πρόγραμμα ανακαίνισης παλαιών κατοικιών, με ειδική μέριμνα για ορεινές και νησιωτικές περιοχές.
• Ανακαίνιση δημοτικών και κρατικών κτηρίων για μίσθωση σε δημοσίους υπαλλήλους, με έμφαση σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές.
• Επιστροφή δύο ενοικίων ετησίως σε ιατρονοσηλευτικό και εκπαιδευτικό προσωπικό, σε όλη τη χώρα πλην Αττικής και Θεσσαλονίκης.
• Σύσταση στην Προεδρία της Κυβέρνησης:
  • νέας Ειδικής Γραμματείας για τις ορεινές περιοχές, με αποστολή την υλοποίηση ολοκληρωμένης στρατηγικής αναζωογόνησης και βιώσιμης ανάπτυξης,
  • και Κυβερνητικής Επιτροπής για τη νησιωτικότητα, με στόχο τον καλύτερο συντονισμό πολιτικών και χρηματοδοτικών εργαλείων για τη νησιωτική Ελλάδα.
• Εφαρμογή ρήτρας ορεινότητας, νησιωτικότητας και απολιγνιτοποίησης στις πολιτικές των υπουργείων που επηρεάζουν τους τοπικούς πληθυσμούς και την οικονομία.
• Δημιουργία νέας ψηφιακής πλατφόρμας, που θα λειτουργεί ως κόμβος ενημέρωσης και διασύνδεσης πολιτών, κεντρικών υπηρεσιών, τοπικών αρχών και οικονομικών φορέων, παρέχοντας πληροφορίες για υποδομές, ευκαιρίες εργασίας, προγράμματα απασχόλησης, στέγαση και κίνητρα εγκατάστασης.
• Πρόγραμμα Δημογραφικής Ανάπτυξης για περιοχές της Βόρειας Ελλάδας (Φλώρινα, Καστοριά, Κιλκίς, Πέλλα, Σέρρες, Δράμα, Βόρειος Έβρος), με τροποποιήσεις στο πλαίσιο χορήγησης του κινήτρου εγκατάστασης των 10.000 ευρώ.
• Μείωση 50% του ΕΝΦΙΑ και κατάργησή του από το 2027 σε 12.720 κοινότητες έως 1.500 κατοίκους και σε συγκεκριμένους οικισμούς έως 1.700 κατοίκους, καθώς και σε περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, της Κεντρικής Μακεδονίας, της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και της Ηπείρου που εφάπτονται των συνόρων (38 εκατ. ευρώ το 2026, 75 εκατ. ευρώ το 2027).
• Μειωμένος νησιωτικός ΦΠΑ (30%) σε νησιά του Αιγαίου, με ετήσιο κόστος 25 εκατ. ευρώ.
• Μείωση κατά 50% του ελάχιστου εισοδήματος για ελεύθερους επαγγελματίες σε μικρούς οικισμούς εκτός Αττικής, καθώς και εξαιρέσεις για νέες μητέρες (10 εκατ. ευρώ ετησίως).
• Ολοκληρωμένη πολιτική 12 πυλώνων για τις ορεινές περιοχές, που καλύπτει από τη στέγαση και την εργασία έως την ενέργεια, τον τουρισμό και τον πολιτισμό, με αξιοποίηση πόρων του ΕΣΠΑ 2021–2027 ύψους 431 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 400 εκατ. ευρώ κατευθύνονται σε ορεινές περιοχές.

Εθνική Στρατηγική για την Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη

Βασικός πυλώνας της Εθνικής Στρατηγικής, που θα οριστικοποιηθεί εντός του 2026, είναι η επίλυση άμεσων ζητημάτων που αφορούν την ελληνική περιφέρεια και η διαμόρφωση εντός του 2026 ενός εθνικού προγράμματος για ολόκληρη τη χώρα για τα επόμενα χρόνια, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες.

Στόχος είναι η χώρα να κατευθύνει στοχευμένα εθνικούς και ενωσιακούς πόρους με τον βέλτιστο και αποδοτικότερο τρόπο στην ελληνική περιφέρεια. Την ευθύνη διαμόρφωσης και παρακολούθησης της υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη έχουν στην Προεδρία της Κυβέρνησης ο αντιπρόεδρος Κ. Χατζηδάκης και ο υφυπουργός Θ. Κοντογεώργης, σε συνεργασία με όλα τα συναρμόδια υπουργεία.

Α. Εθνική και ευρωπαϊκή συγκυρία

Ο εθνικός σχεδιασμός για την περιφερειακή ανάπτυξη συνδέεται στενά με τον τρέχοντα ευρωπαϊκό σχεδιασμό. Καθώς η Ευρώπη αναζητά καλύτερη συνέργεια ανάμεσα στην ανταγωνιστικότητα, την άμυνα, την ανθεκτικότητα και τη συνοχή, και στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, η Ελλάδα επιμένει στον εθνικό της στόχο: να βρίσκεται σταθερά στον πυρήνα των προηγμένων ευρωπαϊκών χωρών, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι κανένα μέρος της χώρας δεν μένει πίσω.

Η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο και βρίσκεται σε τροχιά εθνικής και περιφερειακής σύγκλισης, όπως αποτυπώθηκε και στον προϋπολογισμό του 2026. Υπάρχουν, ωστόσο, ανισότητες, αποκλίσεις και υστερήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν, τόσο σε διαπεριφερειακό όσο και σε ενδοπεριφερειακό επίπεδο, ακόμη και στα όρια μιας περιφερειακής ενότητας.

Η περιφερειακή πολιτική δεν αποτελεί μόνο θεωρητική προσέγγιση ή ένα απλό τεχνικό εργαλείο, αλλά συνιστά στρατηγική επιλογή για την ποιότητα της ανάπτυξης, την κοινωνική δικαιοσύνη και το μέλλον της χώρας.

Στο πλαίσιο αυτό διαμορφώνεται το σχέδιο για την Ελλάδα του 2035: ένα συνεκτικό σχέδιο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων για ολόκληρη τη χώρα, με πόρους που θα διασφαλιστούν τόσο μέσα από τις διαπραγματεύσεις για τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, όσο και από ένα ισχυρό εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης δημοσίων επενδύσεων.

Κεντρικός στόχος παραμένει η διπλή σύγκλιση: αφενός η σύγκλιση με τον πυρήνα των ανεπτυγμένων χωρών και αφετέρου η δίκαιη κατανομή της ανάπτυξης σε όλα τα μέρη της χώρας. Για τον λόγο αυτό, κορυφαία θέση στον κυβερνητικό σχεδιασμό κατέχει η Εθνική Στρατηγική για την Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη.

Β. Το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2035

Με βάση την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η πρώτη κατανομή του νέου προϋπολογισμού προβλέπει για τη χώρα μας πόρους ύψους 49 δισ. ευρώ. Η διαπραγμάτευση, ωστόσο, αναμένεται να είναι μακρά και επίπονη, με την ανάγκη να ληφθούν υπόψη συγκεκριμένα δεδομένα.

• Κάθε κράτος-μέλος καλείται να καταρτίσει ενιαίο εθνικό πρόγραμμα. Για πρώτη φορά, κάθε εθνικό πρόγραμμα θα αποτελεί προϊόν συνεργασίας κυβέρνησης και τοπικής αυτοδιοίκησης. Το Ελληνικό Εθνικό Πρόγραμμα θα συνενώνει τις προτεραιότητες του κεντρικού κράτους και των τοπικών Αρχών και θα λειτουργεί με ορόσημα, στα πρότυπα του Ταμείου Ανάκαμψης.
• Η Ελλάδα, ως προεδρεύουσα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το β’ εξάμηνο του 2027, ενδέχεται να κληθεί να επιτύχει τη συμφωνία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τον νέο προϋπολογισμό.

Γ. Βασικοί άξονες και νέα αρχιτεκτονική της Εθνικής Στρατηγικής για την Τοπική και Περιφερειακή Ανάπτυξη

i) Η υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής

Η κυβέρνηση υλοποιεί συστηματικά την Εθνική Στρατηγική για την Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη, η οποία ξεκίνησε πριν από έναν χρόνο στην Ορεστιάδα, με το Τοπικό Σχέδιο Ανάπτυξης του Έβρου. Ήδη, πριν από τις σχετικές συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για κοινές προτεραιότητες κεντρικού κράτους και τοπικών Αρχών στο πλαίσιο του νέου ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, είχε εκκινήσει ένας νέος τρόπος σκέψης και δράσης.

Πρόκειται για μια προσέγγιση που βασίζεται σε λεπτομερή σχεδιασμό, ουσιαστική διαβούλευση, κοινό προγραμματισμό και συντονισμό κεντρικών και τοπικών φορέων, καθώς και όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων, με στόχο οι διαθέσιμοι πόροι να αποκτήσουν πραγματικό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα.

Εκπονούνται συνολικά 50 Τοπικά Σχέδια Ανάπτυξης – ένα για κάθε περιφερειακή ενότητα της χώρας – με σχεδιασμό που αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2026. Περισσότεροι από 1.000 φορείς έχουν κληθεί να συμμετάσχουν οργανωμένα σε ομάδες εργασίας σε όλες τις περιφερειακές ενότητες.

Στόχος είναι να διατυπωθεί, σταδιακά, ένα τοπικό, ρεαλιστικό όραμα, το οποίο να προέρχεται και να υποστηρίζεται από την τοπική κοινωνία. Όλα τα Τοπικά Σχέδια αναρτώνται στο erga.gov.gr, με σκοπό την πλήρη διαφάνεια και τη δυνατότητα παρακολούθησης της προόδου από τους πολίτες. Το πλαίσιο αυτό λειτουργεί ως κοινή δέσμευση μεταξύ κυβέρνησης και τοπικής αυτοδιοίκησης.

Ο σχεδιασμός και ο επιτελικός συντονισμός όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων για την περίοδο 2026–2035 πραγματοποιούνται σε άμεση σύνδεση με την Εθνική Στρατηγική για την Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό, συστήνονται Επιτροπές Παρακολούθησης, με τη συμμετοχή και της Προεδρίας της Κυβέρνησης, για το σύνολο των χρηματοδοτικών εργαλείων.

Στόχοι του συντονισμού

Ο συντονισμός αυτός αποσκοπεί:

• στην αποδοτικότερη αξιοποίηση των πόρων και τη διασφάλιση της συμπληρωματικότητας,
• στη δημιουργία συνεργειών και την αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων, σύμφωνα με τις εθνικές προτεραιότητες και τα Τοπικά Σχέδια Ανάπτυξης,
• στον επιτελικό σχεδιασμό και συντονισμό των εντάξεων νέων έργων,
• στην εφαρμογή ελάχιστων ποσοστώσεων ως προς στόχους και προτεραιότητες κατά την εξειδίκευση των προγραμμάτων,
• και στην ανακατεύθυνση πόρων του νέου ΕΠΑ μετά την αρχική κατανομή, σε συνάρτηση με την Εθνική Στρατηγική.

Ήδη στην ελληνική περιφέρεια:

• υλοποιούνται περισσότερα από 8.000 μικρά και μεγάλα έργα,
• ενώ κατά τα έτη 2026 και 2027 αναμένεται να παραδοθούν περίπου 330 εμβληματικά έργα.

Ειδικότερα:

• 8 δισ. ευρώ έργων υλοποιούνται από το ΕΠΑ 2021–2025 στην Περιφέρεια,
• 5,6 δισ. ευρώ έργων υλοποιούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ),
• 6,5 δισ. ευρώ αποτελούν απευθείας χρηματοδοτήσεις από το ΕΣΠΑ 2021–2027 προς τις Περιφέρειες (πλην Αττικής), εκ των οποίων ήδη υλοποιούνται 4,5 δισ. ευρώ,
• 7,75 δισ. ευρώ αφορούν έργα της κεντρικής κυβέρνησης μέσω του ΕΣΠΑ που υλοποιούνται στην Περιφέρεια,
• 1,25 δισ. ευρώ είναι εγκεκριμένες επιχορηγήσεις επιχειρήσεων μέσω του ΤΑΑ,
• 4,75 δισ. ευρώ αφορούν δανειοδότηση επενδυτικών σχεδίων μέσω του ΤΑΑ στην Περιφέρεια.

Παράλληλα, έχουν ήδη προγραμματιστεί 2,7 δισ. ευρώ σε απευθείας χρηματοδοτήσεις για τις Περιφέρειες μέσω του ΕΠΑ 2026–2030 (πλην Αττικής).

Στους παραπάνω πόρους προστίθενται οι πόροι που θα συμφωνηθούν στο νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, συμπεριλαμβανομένων κονδυλίων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων και το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, τα οποία θα διατεθούν από το 2026 έως το 2032 για σημαντικές υποδομές στην περιφέρεια, καθώς και οι πόροι της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ).

ii) Δέκα εθνικές οριζόντιες πολιτικές για την Περιφέρεια

Η κυβέρνηση έχει προσδιορίσει δέκα εθνικές οριζόντιες πολιτικές που βρίσκονται σε εξέλιξη και αφορούν την Περιφέρεια, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται:

1. Συνεργασία με την αυτοδιοίκηση, με νέο Κώδικα Αυτοδιοίκησης και ενίσχυση της διαχειριστικής επάρκειας των ΟΤΑ.
2. Στρατηγική για ορεινές και νησιωτικές περιοχές, με 12 πυλώνες και νέους θεσμούς συντονισμού.
3. Υποδομές μεταφορών και ενέργειας, με 330 εμβληματικά έργα έως το 2027.
4. Πρωτογενής τομέας, με έμφαση στην επισιτιστική ασφάλεια, την κλιματική προσαρμογή και την εξωστρέφεια.
5. Διαχείριση υδάτων και αντιπλημμυρικός σχεδιασμός, σε σύνδεση με την κλιματική κρίση.
6. Περιβάλλον, δάση και απορρίμματα, με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό υποδομών.
7. Χωροταξικός σχεδιασμός, με ειδικά και τοπικά πολεοδομικά σχέδια.
8. Προσέλκυση επενδύσεων, καινοτομία και βιώσιμες μορφές τουρισμού.
9. Δημογραφική πολιτική, με περιφερειακά σχέδια και κίνητρα εγκατάστασης.
10. Περιφερειακός σχεδιασμός στην εκπαίδευση, με σύνδεση πανεπιστημίων και κατάρτισης με την τοπική οικονομία.

Με τη στρατηγική αυτή, τέθηκαν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης, ενώ αποφασίστηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο του Ιανουαρίου, σε συνεργασία με όλα τα υπουργεία και τους εποπτευόμενους φορείς, να παραδοθεί οδικός χάρτης ανά περιφερειακή ενότητα και ανά πολιτική για τους επόμενους 18 μήνες, με όλα τα κρίσιμα ορόσημα.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!