Σε νέο, σαφές και αυστηρό πλαίσιο για την απενεργοποίηση Αριθμών Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων που εμπλέκονται σε σοβαρές φορολογικές παραβάσεις και απάτες προχωρά το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, κατόπιν της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία έκρινε αντισυνταγματικό το υφιστάμενο καθεστώς.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο —το οποίο αναμένεται να κατατεθεί σύντομα στη Βουλή— θα καθορίζει συγκεκριμένες και αυστηρές προϋποθέσεις για την αναστολή ή απενεργοποίηση ΑΦΜ. Το μέτρο θα αφορά περιπτώσεις όπως η φοροδιαφυγή, το λαθρεμπόριο, η μη υποβολή ή υποβολή ψευδών φορολογικών δηλώσεων, καθώς και η αλλοίωση δεδομένων. Κεντρικός στόχος της ρύθμισης είναι η αποτροπή φαινομένων καταχρηστικής εφαρμογής, που οδηγούν σε αδικίες και ουσιαστική απαγόρευση άσκησης οικονομικής δραστηριότητας σε φορολογουμένους.
Παράλληλα, εξετάζεται η πρόβλεψη για παροχή χρηματικών εγγυήσεων προκειμένου να επιτρέπεται η «επιστροφή» ΑΦΜ σε περιπτώσεις πτώχευσης ή καταδίκης για φορολογικά αδικήματα.
Δεν θα θιγεί η ουσία του νόμου
Αρμόδιες πηγές διευκρινίζουν ότι δεν πρόκειται να θιγεί η ουσία του υφιστάμενου νόμου, καθώς το μπλοκάρισμα του ΑΦΜ –που συνεπάγεται πλήρες πάγωμα κάθε οικονομικής δραστηριότητας– αφορά κυρίως περιπτώσεις σοβαρών απατών στον τομέα του ΦΠΑ, όπως το καρουζέλ και οι εξαφανισμένοι έμποροι.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ για την περίοδο 2019–2024, έχουν απενεργοποιηθεί συνολικά 796 ΑΦΜ που συνδέονται με ενδοκοινοτικές απάτες στον ΦΠΑ και δραστηριότητα εξαφανισμένων εμπόρων.
Η απόφαση του ΣτΕ
Το Συμβούλιο της Επικρατείας, με πρόσφατη απόφασή του, έκρινε ότι οι διατάξεις του ν. 4174/2013 που παρέχουν στον Διοικητή της ΑΑΔΕ τη δυνατότητα να ορίζει περιπτώσεις αναστολής ή απενεργοποίησης ΑΦΜ παραβιάζουν το Σύνταγμα. Το Ανώτατο Δικαστήριο επισήμανε ότι η αναστολή ή απενεργοποίηση ΑΦΜ συνιστά σοβαρή παρέμβαση στην οικονομική δραστηριότητα του φορολογουμένου, φυσικού ή νομικού προσώπου, και ισοδυναμεί με απαγόρευση άσκησης επαγγέλματος.
Με βάση τις πρόσφατες τροποποιήσεις στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, η ΑΑΔΕ δύναται να αναστέλλει ή να απενεργοποιεί ΑΦΜ στις εξής περιπτώσεις:
- Πτώχευση του φορολογούμενου.
- Κατάσταση αφερεγγυότητας.
- Διακοπή άσκησης οικονομικής δραστηριότητας βάσει αντικειμενικών στοιχείων.
- Υποψία φοροδιαφυγής, λαθρεμπορίου ή νοθείας προϊόντων με ειδικό φόρο κατανάλωσης.
- Παρέμβαση ή παραποίηση στη λειτουργία των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών.
- Υποβολή ψευδών ή ανακριβών στοιχείων για την απόκτηση ΑΦΜ.
- Πολλαπλή εγγραφή στο φορολογικό μητρώο.
Η διάρκεια της αναστολής κυμαίνεται από 3 έως 5 έτη, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης. Σε περίπτωση ποινικής δίωξης για κακούργημα λαθρεμπορίας, η αναστολή ισχύει μέχρι την παραπομπή στο ακροατήριο και, σε περίπτωση καταδίκης, έως την έκτιση της ποινής.
Ο φορολογούμενος διατηρεί πάντως το δικαίωμα να αποδείξει ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την απενεργοποίηση του ΑΦΜ του.
→ Διαβάστε επίσης: ΥΠΟΙΚ: Σχεδιάζει κίνητρα για συνεπείς οφειλέτες – Προς μείωση παρακρατήσεων και «ξεπάγωμα» λογαριασμών
Χρηματικές εγγυήσεις
Για την ενεργοποίηση εκ νέου ΑΦΜ σε περιπτώσεις φορολογουμένων με καταδίκες για φοροδιαφυγή ή λαθρεμπόριο, προβλέπεται η δυνατότητα καταβολής χρηματικής εγγύησης, το ύψος της οποίας κυμαίνεται από 3.000 έως 1.000.000 ευρώ. Η διάρκεια ισχύος της εγγύησης δεν μπορεί να είναι μικρότερη των 2 ετών και μεγαλύτερη των 6 ετών.