Η ελληνική οικονομία, ύστερα από μια δεκαετία βαθιάς ύφεσης και μακράς στασιμότητας, βρίσκεται πλέον σε φάση ανάκαμψης, επιδεικνύοντας αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα απέναντι σε ένα διεθνές περιβάλλον γεμάτο αβεβαιότητες. Ωστόσο, σύμφωνα με τη νέα ανάλυση της Eurobank Research, η μεσομακροπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική της χώρας περιορίζεται από δύο κρίσιμες παραμέτρους: την παραγωγικότητα της εργασίας και το δημογραφικό πρόβλημα.
Ανθεκτικότητα σε ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον
Η μελέτη τονίζει ότι, παρά τις αλλεπάλληλες διεθνείς αναταράξεις —την ενεργειακή αβεβαιότητα, τις γεωπολιτικές εντάσεις, τους πολέμους και την ενίσχυση των πολιτικών προστατευτισμού— η ελληνική οικονομία καταφέρνει να διατηρεί ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, υπερβαίνοντας μάλιστα τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.
Η ανθεκτικότητα αυτή, όπως αναφέρεται, οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων:
- στην αποτελεσματική αξιοποίηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ),
- στους θετικούς ρυθμούς χρηματοδότησης από τα εγχώρια τραπεζικά ιδρύματα,
- στα μεγάλα δημόσια έργα υποδομών που βρίσκονται σε εξέλιξη,
- στη μεταπανδημική έκρηξη του τουρισμού,
- στις μεταρρυθμίσεις της περιόδου των προγραμμάτων προσαρμογής,
- καθώς και στην εμπέδωση κλίματος δημοσιονομικής πειθαρχίας και σταθερότητας.
Το ΑΕΠ ακόμη κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα
Παρά τα θετικά αποτελέσματα, η ελληνική οικονομία δεν έχει ακόμη καλύψει το χαμένο έδαφος. Το πραγματικό ΑΕΠ του 2024 παραμένει κατά 15,1% χαμηλότερο από το επίπεδο του 2008.
Σε όρους αγοραστικής δύναμης, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανέρχεται στο 70% του μέσου όρου της Ε.Ε. και μόλις στο 67,3% της Ευρωζώνης. Παράλληλα, ο πληθωρισμός παραμένει επίμονος, κυρίως λόγω των αυξήσεων στις υπηρεσίες, ενώ το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εξακολουθεί να είναι υψηλό. Όλα αυτά αντανακλούν δομικές αδυναμίες που περιορίζουν τη δυναμική της οικονομίας.
Τι τροφοδοτεί την ανάπτυξη
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurobank, την περίοδο 2017–2024 η μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ (1,8%) οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην αύξηση της απασχόλησης, δηλαδή στη μείωση της ανεργίας.
Αντιθέτως, η παραγωγικότητα της εργασίας παρέμεινε ουσιαστικά στάσιμη, ενώ ο πληθυσμός συνέχισε να μειώνεται. Αυτοί οι δύο παράγοντες —παραγωγικότητα και δημογραφικό— ευθύνονται για περισσότερο από το 80% της απόκλισης του ελληνικού ΑΕΠ από τα προ κρίσης επίπεδα.
«Το προϊόν που παράγει ο μέσος εργαζόμενος στην Ελλάδα παραμένει αισθητά χαμηλότερο σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα, κυρίως λόγω της μείωσης του φυσικού κεφαλαίου ανά απασχολούμενο και της μακροχρόνιας ανεργίας των προηγούμενων ετών», επισημαίνει η έκθεση.
Υψηλή ανεργία, χαμηλή συμμετοχή
Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, η ανεργία στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (10,1% έναντι 6,5% το 2024), ενώ το ποσοστό συμμετοχής του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό παραμένει χαμηλότερο (52,7% έναντι 57,9%).
Η Eurobank επισημαίνει ότι η περαιτέρω μείωση της ανεργίας και η αύξηση της συμμετοχής μπορούν να λειτουργήσουν ως αντίβαρο στις αρνητικές δημογραφικές εξελίξεις βραχυπρόθεσμα. Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, η αναπτυξιακή προοπτική θα εξαρτηθεί αποκλειστικά από την παραγωγικότητα και τη δημογραφική ανανέωση.
Ανάγκη εμβάθυνσης μεταρρυθμίσεων
Η έκθεση της Eurobank υπογραμμίζει ότι η ενίσχυση της παραγωγικότητας αποτελεί την κατεξοχήν προϋπόθεση για τη διατήρηση βιώσιμων ρυθμών ανάπτυξης. Για τον σκοπό αυτό, απαιτείται συνέχιση και εμβάθυνση μεταρρυθμίσεων σε κρίσιμους τομείς:
- Απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών και μείωση της γραφειοκρατίας,
- Επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης,
- Κίνητρα για επενδύσεις και υιοθέτηση καινοτομιών,
- Αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και σύνδεσή του με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας,
- Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής,
- Μείωση του ενεργειακού κόστους για τις επιχειρήσεις.
«Η εφαρμογή τέτοιων πολιτικών δεν ενισχύει μόνο τα εισοδήματα και τον δυνητικό ρυθμό μεγέθυνσης», αναφέρει η Eurobank, «αλλά συμβάλλει και στη θωράκιση της ελληνικής οικονομίας απέναντι σε μελλοντικές διεθνείς κρίσεις».
Από την ανάκαμψη στη σύγκλιση
Η Ελλάδα έχει ανακτήσει ένα σημαντικό μέρος της σταθερότητας και της εμπιστοσύνης που είχε χαθεί την προηγούμενη δεκαετία. Παρ’ όλα αυτά, χωρίς ουσιαστική αύξηση της παραγωγικότητας και αντιστροφή των δημογραφικών τάσεων, η σημερινή αναπτυξιακή δυναμική δεν θα μπορέσει να διατηρηθεί.
Η επόμενη δεκαετία θα αποτελέσει, όπως σημειώνει η Eurobank, κρίσιμη καμπή: θα δείξει αν η χώρα μπορεί να περάσει από την απλή ανάκαμψη στη διατηρήσιμη σύγκλιση με τις ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης — μια πρόκληση που θα καθορίσει το μέλλον της ελληνικής οικονομίας για τα επόμενα χρόνια.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
