Η επανεκλογή Τραμπ συνοδεύτηκε από την προαναγγελθείσα στροφή προς τον προστατευτισμό, που θα δημιουργούσε περιβάλλον επαναλειτουργίας της μεταποιητικής βάσης της μεγαλύτερης οικονομίας. Η στροφή αυτή έφερε στο ίδιο τραπέζι των διαπραγματεύσεων εκτός από την Κίνα και την Ενωμένη Ευρώπη, τoυς βασικούς οικονομικούς εταίρους των ΗΠΑ, με τους οποίους οι σχέσεις πρέπει να διέπονται από αμοιβαίο σεβασμό αλλά και συνεννόηση. Παρά την εμπορική συμφωνία του Αυγούστου η Ε.Ε. υιοθετεί και αυτή ανάλογα μέτρα, όπως την αύξηση των δασμών στο χάλυβα και την μείωση των ποσοστώσεων.
Η σημασία του χάλυβα
Tο συγκεκριμένο προϊόν αποτελεί βασικό παράγοντα διατήρησης της οικονομικής ανάπτυξης αφού αφορά πλήθος τομέων της οικονομικής δραστηριότητας όπως οι κατασκευές,η ναυπηγική βιομηχανία, η αυτοκινητοβιομηχανία,τα δίκτυα υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και ιδίως τις κατασκευές μεγάλων ενεργειακών έργων. Τα βασικά χαρακτηριστικά της σημασίας του είναι η αντοχή του στο χρόνο με χαμηλά έξοδα συντήρησης και ταυτόχρονα η δυνατότητα ανακύκλωσης με σχεδόν μηδενικά υπολείμματα, που υποβοηθεί την «πράσινη μετάβαση» που για πολλές χώρες και ενώσεις κρατών αποτελεί στοίχημα του μέλλοντος. Πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν την επάρκεια του χάλυβα ως βασικό στοιχείο ανεξαρτησίας μιας χώρας που τροφοδοτεί μία μακροχρόνια οικονομική ανάπτυξη, αφού η επεξεργασία του δημιουργεί πολλές άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζεται η ομαλή ροή πρώτων υλών προς τα προαναφερθέντα οικονομικά – βιομηχανικά πεδία. Οι δασμοί στο στρατηγικό αυτό μέταλλο θα αυξήσουν την τιμή του με αποτέλεσμα πληθωριστικές πιέσεις στο σύνολο της οικονομίας, αφαιρώντας «όπλα» από την ΕΚΤ και καθιστώντας το ευρώ πολύ ακριβό και τις εξαγωγές λιγότερο ανταγωνιστικές.
Ταυτόχρονα αναδύεται ένα νέο σημείο τριβής μεταξύ ΕΕ και Κίνας, το οποίο όμως δεν περιορίζεται στο χάλυβα αλλά επεκτείνεται και στα υπόλοιπα προϊόντα.
Υπερπαραγωγή και υπερπροσφορά
Στην Κίνα εξαιτίας των πολύ χαλαρών όρων δανειοδότησης που πολλές φορές εμπλέκουν και εταιρείες πέραν των τραπεζών, έχουν αναπτυχθεί πολλά εργοστάσια τα οποία παράγουν ακριβώς τα ίδια ή παρόμοια προϊόντα, που μέχρι πριν από μερικούς μήνες εισάγονταν ελεύθερα σε όλες τις αγορές και ειδικά στις ΗΠΑ. Το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας εφέτος θα υπερβεί το ιστορικό υψηλό του 1,2 τρις. δολαρίων προκαλώντας τρόμο στις άλλες χώρες γιατί αυτό σημαίνει περαιτέρω μείωση των δικών τους εξαγωγών. Η εφαρμογή των δασμών από τις ΗΠΑ ώθησε μεγάλο αριθμό κινεζικών επιχειρήσεων να αναζητήσουν εναλλακτικούς προορισμούς για τα προϊόντα τους, τα οποία εξαιτίας του υπερπλεονάσματος παραγωγής διατίθενται έναντι μειωμένων τιμών.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας αλλά κυρίως οι ευρωπαϊκές, να εισάγουν πολύ φθηνά προϊόντα, τα οποία δεν μπορούν να παραχθούν ανταγωνιστικά στο εσωτερικό τους. Αυτή η αναδιάταξη των κινεζικών εξαγωγών θα μπορούσε υπό συνθήκες υψηλού ενεργειακού κόστους να αποτελέσει μια ανακούφιση και παράγοντα αποσόβησης πληθωριστικών πιέσεων, όμως υπό τις παρούσες συνθήκες επιτείνει την ευρωπαϊκή αποβιομηχάνιση. Σε περίπτωση που η ΕΕ υιοθετήσει υπέρμετρα και μη μελετημένα μέτρα έναντι της Κίνας και άλλων χωρών, ελλοχεύει ο κίνδυνος εμπορικού εκτροχιασμού και νέας κρίσης.
Η νέα κρίση
Η οικονομική σκέψη από δεκαετίες είναι βασισμένη στις ισχυρές εξαγωγές. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν η Κίνα έγινε μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (WTO), η γιγαντιαία και κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία είχε ως στόχο την διείσδυση των προϊόντων της στις διεθνείς αγορές. Έτσι δημιουργήθηκε ένα σκιώδες τραπεζικό σύστημα, με δανειοδοτήσεις, που δεν περιορίζονται στις τραπεζικές αλλά περιλαμβάνουν δανεισμό μεταξύ εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων διαφορετικών τομέων με πολύ ελαστικούς όρους για τις εγγυήσεις και με πολύ χαμηλά επιτόκια. Στην ουσία έχει δημιουργηθεί μια άτυπη και γιγαντιαία αλυσίδα δανειστών που πολλαπλασιάζουν την κυκλοφορία του χρήματος, το οποίο μέχρι το τέλος της «ακριβαίνει». Αυτή η «τραπεζική» αγορά που κατά πολλούς ξεπερνά τα 15 τρις δολάρια, σε περίπτωση ύφεσης και κλεισίματος εργοστασίων κινδυνεύει να ανατρέψει πλήρως τα δημόσια οικονομικά της Κίνας, αφού για την πλειοψηφία αυτών των δανείων έχουν παρασχεθεί άμεσες και έμμεσες κρατικές εγγυήσεις. Με την διαμορφούμενη κατάσταση ο εκτροχιασμός των εξαγωγών μπορεί να προέλθει από την αναβίωση των δασμών, που θα πυροδοτήσουν ντόμινο αρνητικών εξελίξεων.
Συμπέρασμα
Είναι προς το συμφέρον όλων η αμερικανική οικονομία να επανέλθει σύντομα στο μονοπάτι της βιώσιμης ανάπτυξης βασισμένης στη μεταποίηση. Είναι ακόμα νωπή η μνήμη της χρεοκοπίας της Lehman Brothers και τους χάους σε όλες τις αγορές. Ταυτόχρονα όμως πρέπει η Ε.Ε. να υιοθετήσει πολιτικές προστασίας του συνόλου των επιχειρήσεων και ειδικά των ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ, της ραχοκοκαλιάς της οικονομίας και κατ'επέκταση της κοινωνίας. Την στιγμή που μεγάλες και ιστορικές αυτοκινητοβιομηχανίες της Γερμανίας αναστέλλουν την παραγωγή τους, οι μικρομεσαίες οικογενειακές επιχειρήσεις λειτουργούν απρόσκοπτα και συνεχίζουν να στηρίζουν την απασχόληση της Ε.Ε. Ας ελπίσουμε να εισακουστούν οι προτροπές πολλών παραγωγικών φορέων, των επιμελητηρίων και της ακαδημαϊκής κοινότητας οι οποίοι πιέζουν προς τον περαιτέρω εκσυγχρονισμό των δομών της ευρωπαϊκής οικονομίας και την προστασία αυτής της ομάδας επιχειρήσεων. Με τα δημοσιονομικά στοιχεία όλων των ευρωπαϊκών οικονομιών σε πολύ χειρότερη θέση από τα επίπεδα προ πανδημίας η κατάσταση δείχνει να κινείται επί τα χείρω με πολλαπλούς κινδύνους για την κοινωνία και την πολιτική ισορροπία.
Ο Φάνης Ματσόπουλος είναι Υπεύθυνος Συμβουλευτικής Υποστήριξης Επιχειρήσεων και μέλος Διοικητικής Επιτροπής ΕΒΕΑ
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
