Η ρητή δήλωση του πρωθυπουργού στην πρόσφατη ραδιοφωνική του συνέντευξη, πως «είναι ώρα η Τουρκία να πάρει πίσω το casus belli», το οποίο ισχύει επί 30 χρόνια, δρομολόγησε τη νέα φάση των ελληνοτουρκικών σχέσεων:
Αφού ο Κυριάκος Μητσοτάκης διαπίστωσε ιδίοις όμμασι ότι ούτε η Ρώμη ούτε το Βερολίνο, δηλαδή δυο από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, είναι διατεθειμένες να ακυρώσουν την πώληση στρατιωτικού υλικού στην Αγκυρα, πέρασε στην επόμενη φάση, δηλαδή την εξασφάλιση σημαντικών εγγυήσεων ότι η Τουρκία δεν θα χρησιμοποιήσει αυτά τα συστήματα εναντίον μιας ευρωπαϊκής χώρας όπως η Ελλάδα.
Πόσο, όμως, είναι ρεαλιστική η εμπιστοσύνη στη σημερινή τουρκική ηγεσία, ότι θα τηρήσει τις όποιες συμφωνίες; Παλαιότερα η Αθήνα έλεγε ότι προωθεί τις ελληνοτουρκικές σχέσεις με καλή διάθεση «αλλά και με μηδενική αφέλεια». Όλοι οι Έλληνες ελπίζουμε ότι αυτή η παράμετρος παραμένει ενεργή…
Πολύ περισσότερο από την πώληση στρατιωτικού υλικού, η συμμετοχή της Τουρκίας στα ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα, και ειδικότερα στο φιλόδοξο σχέδιο SAFE (Security Action for Europe), φέρνει στο προσκήνιο μια ιδιαίτερα κρίσιμη στρατηγική πρόκληση για τη χώρα μας. Σε μια περίοδο όπου οι γεωπολιτικές ισορροπίες μεταβάλλονται ραγδαία, η Αθήνα καλείται να σταθμίσει με ιδιαίτερη προσοχή τόσο τα εθνικά της συμφέροντα όσο και τον ευρύτερο ρόλο της στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας.
Το πρόγραμμα SAFE, που είναι συνολικού ύψους 150 δισ. ευρώ, αποτελεί το νέο εργαλείο της Ενωμένης Ευρώπης για την ενίσχυση της αμυντικής της ικανότητας. Η απόφαση της Ενωσης να επιτρέψει τη συμμετοχή και τρίτων χωρών – ανάμεσα σε αυτές και της Τουρκίας – χωρίς να εμποδίζεται από τις σοβαρές ελληνικές ενστάσεις, έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό στο Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η στάση αυτή, που υιοθετήθηκε με ειδική πλειοψηφία και όχι ομοφωνία, άφησε την Ελλάδα και την Κύπρο χωρίς δικαίωμα ουσιαστικής παρέμβασης στο τελικό αποτέλεσμα
Η ένταξη της Τουρκίας σε παρόμοια προγράμματα, δίχως δεσμευτικούς όρους και εγγυήσεις, δημιουργεί ένα σοβαρό προηγούμενο: μια χώρα που εξακολουθεί να διατηρεί το casus belli εναντίον της Ελλάδας, να αντιμετωπίζεται από τις Βρυξέλλες ως «πολύτιμος στρατηγικός εταίρος» και όχι ως παράγοντας αποσταθεροποίησης.
Οπως επεσήμανε ο Έλληνας Υπουργός Άμυνας, Νίκος Δένδιας, «δεν μπορούμε να υπερασπιστούμε την Ευρώπη εάν ο εχθρός βρίσκεται εντός των τειχών».
Ζήτημα αξιοπιστίας της ΕΕ
Η ελληνική κυβέρνηση, αντιλαμβανόμενη τον κίνδυνο να καταστεί η Τουρκία ισότιμος παίκτης στην ευρωπαϊκή αμυντική δομή, χωρίς προηγουμένως να έχει επιλύσει τις διαχρονικές διαφορές της με την Αθήνα, προχωρά σε μια πιο επιθετική διπλωματική στρατηγική. Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα θέσει στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το αίτημα για άρση του casus belli ως ελάχιστο δείγμα καλής θέλησης και πολιτικής συνέπειας από την πλευρά της Άγκυρας, αν θεωρήσουμε ότι η έκφραση «καλή θέλησης» είναι κάτι που δεσμεύει την Τουρκία…
Η πρωτοβουλία Μητσοτάκη θέτει το ζήτημα όχι απλώς ως διμερές πρόβλημα, αλλά ως κρίσιμο ευρωπαϊκό ζήτημα νομιμότητας και αξιοπιστίας: Πώς είναι δυνατόν μια χώρα που απειλεί με πόλεμο ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. (θα προσέθετε κανείς και ότι κατέχει περίπου το 1/3 άλλης ευρωπαϊκής χώρας, της Κύπρου, με τη δύναμη των όπλων) να χρηματοδοτείται για την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα;
Ισως μια σειρά δεσμευτικών εγγυήσεων εκ μέρους της Άγκυρας να είναι αυτές που ανέφερε πρόσφατα σε εκδήλωση του «κύκλου Ιδεών» ο Ευάγγελος Βενιζέλος: ζητήματα όπως η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και ο αμυντικός προσανατολισμός των εξοπλισμών δεν μπορούν να μην αποτελούν προϋποθέσεις «εκ των ων ουκ άνευ» για συμμετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Από την πλευρά της, η Αγκυρα επιχειρεί να «ξεπλύνει» την διαχρονικά αναθεωρητική της στάση μέσω επενδύσεων και συμμετοχών ευρωπαϊκής βιτρίνας, όπως πχ είναι η εξαγορά της ιταλικής Piaggio από την Baykar, επιδιώκοντας εμμέσως πλην σαφώς την είσοδο σε ευρωπαϊκά projects, όχι απευθείας αλλά μέσω κοινοπραξιών και υπεργολαβιών.
Διαβάστε επίσης: Κ. Μητσοτάκης: Η ΝΔ θα εισηγηθεί την αναθεώρηση του άρθρου για τη μονιμότητα στο Δημόσιο
Κινήσεις σε δύο επίπεδα της Αθήνας
Με αυτά τα δεδομένα υπόψη, η Αθήνα σχεδιάζει να κινηθεί σε δύο παράλληλα επίπεδα. Πρώτον, να ενισχύσει τις φωνές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο της πρόωρης και άνευ ρητών δεσμεύσεων «ευρωπαϊκής αποκατάστασης» της Τουρκίας.
Και δεύτερον, να αξιοποιήσει όλα τα θεσμικά και πολιτικά εργαλεία για να απαιτήσει ρήτρες συμμόρφωσης και πολιτικής συνέπειας, ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Η Ελλάδα ήδη από την εποχή του Κωνσταντίνου Καραμανλή κι εντεύθεν, δεν αντιτίθεται στην ύπαρξη διαύλων με την Τουρκία. Αντιτίθεται όμως στην επιβράβευση της προκλητικότητας.
Στην κρίσιμη αυτή συγκυρία, η χώρα μας καλείται να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, όχι απλώς ως κράτος- μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά ως δύναμη με στρατηγική, επιχειρήματα και, το σημαντικότερο, με εθνική αξιοπρέπεια.
Διαβάστε επίσης: Κ. Μητσοτάκης: Στο Βερολίνο με βαριά ατζέντα - Στο επίκεντρο Τουρκία και Eurofighter
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
