Τη δύσκολη προσπάθεια επαναφοράς σε θετικό πρόσημο των σχέσεων της Ελλάδας με την ηγεσία της ανατολικής Λιβύης από τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ επιχείρησε χθες ο υπουργός Εξωτερικών. Το ταξίδι του Γιώργου Γεραπετρίτη στη Βεγγάζη είχε τις δικές του ιδιαιτερότητες που δυσχέραιναν την προσπάθεια του επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας, λόγω της επί μακρόν αβελτηρίας της Αθήνας, που οδήγησε τον Χαλίφα Χαφτάρ στην «αγκαλιά» της Άγκυρας.
Η συνάντηση διάρκειας περίπου μίας ώρας κάλυψε τα τρία κρίσιμα θέματα των σχέσεών μας με την περιοχή, όπως είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, η αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης και ενίσχυση των διμερών σχέσεων.
Η επίσκεψη Γεραπετρίτη σηματοδοτεί τη στρατηγική επιλογή της Ελλάδας να ενισχύσει την παρουσία της στην Ανατολική Λιβύη, σε αντίστιξη με τη διπλωματική κινητικότητα της γείτονος Τουρκίας, που έχει ήδη συνάψει μνημόνιο με την κυβέρνηση της Τρίπολης κι έχει προσεγγίσει τον Χαλίφα Χαφτάρ. Αποτέλεσμα είναι το ότι η Βουλή της Ανατολικής Λιβύης σχεδιάζει πλέον να επικυρώσει τη συμφωνία με την Τουρκία για τις θαλάσσιες ζώνες, κάτι που πλήττει τον ελληνικό σχεδιασμό στην Μεσόγειο. Ο κ. Γεραπετρίτης χαρακτήρισε το τουρκολιβυκό μνημόνιο «άκυρο, ανυπόστατο και αντίθετο στο διεθνές δίκαιο», υπογραμμίζοντας τη διαρκή προσπάθεια της Αθήνας να την ανατρέψει.
→ Διαβάστε επίσης: Γεραπετρίτης - Χαφτάρ: Μεταναστευτικό και θαλάσσιες ζώνες στην ατζέντα του τετ α τετ
Με την παρουσία του Έλληνα υπουργού στη Βεγγάζη, η χώρα μας επιχειρεί να ενισχύσει τη διπλωματική και συμβολική της επιρροή σε αυτό το κρίσιμο κομμάτι λιβυκού εδάφους. Έχει ήδη συζητηθεί η επαναλειτουργία της ελληνικής πρεσβείας στην Τρίπολη και του γενικού προξενείου στη Βεγγάζη, με στόχο να τονωθούν οι σχέσεις με αμφότερες τις αντίπαλες πλευρές του λιβυκού εμφυλίου.
Πέραν αυτού, ζητήματα ασφάλειας, μεταναστευτικών ροών και πιθανού νέου διαύλου από την Ανατολική Λιβύη προς την Κρήτη έθεσαν την Ελλάδα σε πρώτη γραμμή συνεργασίας με τις λιβυκές αρχές. Η Αθήνα υποστηρίζει ότι συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αποτροπή ενός νέου μεταναστευτικού κύματος από τη Λιβύη προς την Ευρώπη και η συνδρομή του Χαλίφα Χαφτάρ κρίνεται ως αποφασιστική.
Η επιλογή της Ελλάδας να κινηθεί σε βάθος στην Ανατολική Λιβύη και να προσεγγίσει τον, μέχρι πρότινος μη συνεργάσιμο, στρατάρχη Χαφτάρ υπογραμμίζει την αποφασιστικότητά της να προασπίσει τα εθνικά συμφέροντα. Η διπλή επίσκεψη σε Βεγγάζη (6 Ιουλίου) και Τρίπολη (15 Ιουλίου) στέλνει σαφές μήνυμα ενεργής παρουσίας.
Παρ’ όλα αυτά, η επερχόμενη επικύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου από τη Βουλή της Ανατολικής Λιβύης, που δεν φαίνεται να ματαιώθηκε από τη χθεσινή επίσκεψη Γεραπετρίτη, θα αποτελέσει μείζον πλήγμα στην ελληνική επιχειρηματολογία για την υπεράσπιση του διεθνούς δικαίου από κοινού με το καθεστώς Χαφτάρ. Η ελληνική στρατηγική για διμερείς διαπραγματεύσεις με τη Λιβύη αποσκοπεί στην εξισορρόπηση της τουρκολιβυκής συμφωνίας και, πιθανώς, την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με τη Λιβύη, φυσικά με σεβασμό στους διεθνείς κανόνες.
Ένα άλλο πεδίο διπλωματικής αναμέτρησης είναι ο ανταγωνισμός στις έρευνες υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, ο οποίος καθιστά τη Λιβύη κομβικό σύμμαχο στην προσπάθειά μας να δημιουργήσουμε ένα ενεργειακό άξονα Αιγύπτου- Κύπρου- Ελλάδας, έναντι της τουρκολιβυκής συνεργασίας. Επίσης, η στρατηγική επιλογή της Ελλάδας να λειτουργήσει ως «γεφυροποιός δύναμη» ενισχύει τη διπλωματική της παρουσία, κυρίως σε περιόδους αστάθειας στη χώρα, και προβάλλει την Αθήνα ως κεντρική δύναμη σταθερότητας στον μεσογειακό χώρο.
Συμπερασματικά, παρά το ότι δεν είχαμε εντυπωσιακά νέα, ωστόσο η επίσκεψη Γεραπετρίτη στην Ανατολική Λιβύη εντάσσεται σε ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, που αποσκοπεί στην αναστροφή της τουρκολιβυκής συμφωνίας, στη θωράκιση των θαλασσίων ζωνών, στην αποτροπή νέων μεταναστευτικών ροών και στην ενίσχυση της γεωπολιτικής θέσης της χώρας μας. Η επιλογή να προσεγγιστούν παράγοντες όπως ο Χαφτάρ, στέλνει μήνυμα αποφασιστικής στάσης, που ενισχύει την αξιοπιστία της Ελλάδας στις διεθνείς της διαπραγματεύσεις και καθιστά την Αθήνα σημαντικό πυλώνα σταθερότητας στη Μεσόγειο. Όλα αυτά, βέβαια, υπό την προϋπόθεση των θετικών αποτελεσμάτων, τα οποία είναι τα μόνα κριτήρια στην πολιτική και την διπλωματία.-