Η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα από το βουλευτικό αξίωμα, όπως ανακοινώθηκε χθες, είναι μία καθαρά πολιτική κίνηση με πολλαπλές προθέσεις και με αντίστοιχες συνέπειες. Τα μηνύματα που εκπέμπονται προς το σύνολο του πολιτικού συστήματος είναι προς το παρόν συγκεχυμένα αλλά ασφαλώς σαφή: Ο Αλέξης Τσίπρας αποχωρεί από το Κοινοβούλιο για να σηκώσει το βάρος μιας νέας πρωτοβουλίας εκτός του πλαισίου της σημερινής πολυκερματισμένης Αριστεράς, αλλά και για να απελευθερωθεί από τα περιοριστικά δεσμά ενός κόμματος που έχει πια απωλέσει την ηγεμονική του θέση στο πολιτικό τοπίο.

Μέσα στον επόμενο μήνα τοποθετείται η παρουσίαση του βιβλίου του, που θα αποτελέσει το εφαλτήριο για να μετρηθεί η απήχηση του πρώην πρωθυπουργού στο σημερινό εκλογικό σώμα και θα ακολουθήσει, πιθανότατα την άνοιξη, η δημιουργία του νέου πολιτικού φορέα, είτε ως κόμμα στο οποίο θα ενταχθούν επιλεγμένα στελέχη της ευρύτερης Κεντροαριστεράς, είτε ως «ομπρέλα» που θα στεγάσει τα κομμάτια του θρυμματισμένου αριστερού τοπίου.

Οι συνέπειες για τον ΣΥΡΙΖΑ

Πρώτο και πιο άμεσο θύμα αυτής της κίνησης είναι ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ και το ήδη κλονισμένο οικοδόμημά του. Το κόμμα έχει αλλάξει ηγεσία μετά από σειρά επώδυνων εσωτερικών κρίσεων που το κατακρήμνισαν πολιτικά και δημοσκοπικά, και παραμένει σε πολύ χαμηλές πτήσεις. Η φυγή του φυσικού του ηγέτη και σημαντικού πολιτικού κεφαλαίου θα επιτείνει την εσωκομματική ρευστότητα και την αδυναμία της Κουμουνδούρου να διεκδικήσει κάτι καλύτερο στις μετρήσεις του προσεχούς διαστήματος.

Επίσης, η χθεσινή παραίτηση λειτουργεί ως σήμα προς στελέχη και μέλη: υπάρχει η δυνατότητα για μετακινήσεις, νέες συμμαχίες και διεργασίες επανασχεδιασμού της συρρικνωμένης Αριστεράς. Ειδικά αν ο Τσίπρας προχωρήσει σε νέο φορέα που θα επιχειρήσει να προσελκύσει τα «μεσαία» στρώματα και τους απογοητευμένους ψηφοφόρους, ο ΣΥΡΙΖΑ κινδυνεύει περαιτέρω να μετατραπεί σε κόμμα–σκιά του παλαιού του εαυτού.

Νέοι συσχετισμοί στην Αριστερά

Για τον χώρο της Αριστεράς ευρύτερα, η πρωτοβουλία Τσίπρα που ξεκίνησε χθες και θα ολοκληρωθεί με το νέο κόμμα, αναδιαμορφώνει το πεδίο. Αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις ότι το νέο εγχείρημα θα καθοριστεί ως «ανανεωτική» ή «κεντροαριστερή» πρωτοβουλία, που οι πληροφορίες προβάλλουν ως το πιθανότερο σενάριο, τότε ανοίγει ο δρόμος για την ανακατανομή της ψήφου της προοδευτικής παράταξης: τμήμα των παραδοσιακών ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ και μερικοί απογοητευμένοι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ θα μπορούσαν να βρουν στο νέο σχήμα έναν «ρεαλιστικό» εναλλακτικό πόλο.

Αυτό θα δημιουργούσε δύο αποτελέσματα μείζονος σημασίας: πρώτον, την περαιτέρω διάσπαση της αριστερής ψήφου, κάτι που θα ευνοήσει τη Νέα Δημοκρατία, και δεύτερον, την επανατοποθέτηση του πολιτικού κέντρου, όπου η μάχη για τον «μεσαίο» ψηφοφόρο θα οξυνθεί.

Η κρίσιμη θέση του ΠΑΣΟΚ

Το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σε κρίσιμη, εύθραυστη θέση. Από τη μια πλευρά, η δημιουργία ενός νέου κόμματος υπό τον Τσίπρα με κεντροαριστερό προσανατολισμό μπορεί να αφαιρέσει από το ΠΑΣΟΚ τμήμα των ψηφοφόρων που το βλέπουν ως «μη ριζοσπαστική» λύση, ιδίως αν ο πρώην πρωθυπουργός κατορθώσει να πείσει με προτάσεις που συνδυάζουν κοινωνική δικαιοσύνη και ρεαλισμό.

Αυτό θα σημάνει νέο κύκλο εσωστρέφειας, ακόμα πιο άμεση αμφισβήτηση της προοπτικής που δίνει στο κόμμα η ηγεσία Ανδρουλάκη, ίσως και ανοικτή ρήξη στο δρόμο προς τις κάλπες.

Από την άλλη, υπάρχει μεγάλο ρίσκο για τον ίδιο τον Τσίπρα κι αντίστοιχη ευκαιρία για τον Ανδρουλάκη: η μετακίνηση του πρώην πρωθυπουργού σε χώρο «κοντά στο ΠΑΣΟΚ» μπορεί να γίνει αντιληπτή ως προσπάθεια «οικειοποίησης κεντρώων ψηφοφόρων», με αποτέλεσμα να επιτρέψει στη Χαριλάου Τρικούπη να παρουσιάσει πιο καθαρή, σταθερή πολιτική πρόταση προς το μετριοπαθές Κέντρο, δηλαδή να ακουστεί πιο πειστικά.

Ευκαιρίες και κίνδυνοι για τη Νέα Δημοκρατία

Στην πράξη, ένα νέο κόμμα μπορεί να λειτουργήσει είτε ως «απορροφητήρας» δυσαρεστημένων ψηφοφόρων, είτε ως παράγοντας περαιτέρω κατακερματισμού, με δεδομένο ότι η τελική επίδραση θα κριθεί από την ικανότητα του νέου φορέα να συγκροτήσει συνεκτικό πρόγραμμα, πειστικό λόγο και αξιόμαχους τοπικούς μηχανισμούς.

Για την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, η έξοδος Τσίπρα από τη Βουλή μπορεί να επιφέρει τόσο ευκαιρίες όσο και κινδύνους. Βραχυπρόθεσμα, η κυβέρνηση μπορεί να εκμεταλλευτεί μια ακόμα διάσπαση της Αριστεράς για να διατηρήσει ή και να διευρύνει εκλογικά το προβάδισμά της, ειδικά αν ο νέος σχηματισμός τραβήξει ψήφους κυρίως από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Όμως μακροπρόθεσμα, η εμφάνιση ενός φιλόδοξου κεντροαριστερού φορέα που θα διεκδικήσει την ηγεμονία σε αυτό το χώρο, μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για την κυβέρνηση, υπό την προϋπόθεση ότι θα καταφέρει να δημιουργήσει ένα συνεκτικό, μετριοπαθές αφήγημα, οπότε θα περιστρέψει το πολιτικό παιχνίδι γύρω από το Κέντρο.

Τότε η Νέα Δημοκρατία θα χρειαστεί να επαναπροσδιορίσει τη στρατηγική της απέναντι σε έναν νέο ανταγωνιστή με υψηλή αναγνωρισιμότητα. Η αντίδραση του Μαξίμου που ήδη δείχνει να υποτιμά προσωρινά την επιστροφή Τσίπρα στην πρώτη γραμμή της πολιτικής, ενδέχεται να αποδειχθεί βραχυπρόθεσμα βολική αλλά μακροπρόθεσμα επιπόλαιη, αν ο πρώην πρωθυπουργός καταφέρει να πείσει ότι αποτελεί την εναλλακτική πρόταση απέναντι στο σημερινό σύστημα εξουσίας, κάτι που ως τώρα δεν έχει καταφέρει κανένα άλλο κόμμα της αντιπολίτευσης.

Οι κρίσιμες παράμετροι

Υπάρχουν επίσης τρεις κρίσιμες παράμετροι που θα καθορίσουν την τελική πολιτική ισχύ της κίνησης Τσίπρα. Πρώτον, η ιδεολογική φυσιογνωμία: ένα νέο κόμμα που θα επιχειρήσει να βρίσκεται «μια ανάσα» από το ΠΑΣΟΚ χωρίς σαφή διαφοροποίηση κινδυνεύει να εγκλωβιστεί στη διανομή με τη Χαριλάου Τρικούπη των δυνάμεων του Κέντρου που δεν έχει αλώσει ο Μητσοτάκης.

Δεύτερον, η οργανωτική ικανότητα: χωρίς ισχυρή κομματική δομή σε περιφέρεια και πόλεις, οποιοδήποτε νέο εγχείρημα θα παραμείνει μακριά από την κοινωνία και συνεπώς ευάλωτο.

Και τρίτον, η αξιοπιστία: αν ο Τσίπρας κατορθώσει να προσεταιριστεί στελέχη με εμπειρία διακυβέρνησης και κοινοβουλευτικά ερείσματα, τότε η πολιτική του πρόταση θα αποκτήσει αξιοπιστία. Αλλιώς θα παραμείνει εγχείρημα εντυπώσεων.

→ Διαβάστε επίσης: Ελληνοτουρκικά: «Πίρι Ρέις» και Φιντάν σηκώνουν ξανά φουρτούνα στο Αιγαίο

Ρευστότητα, ανταγωνισμός και διλήμματα

Συμπερασματικά, η χθεσινή παραίτηση Τσίπρα και η επικείμενη ίδρυση νέου κόμματος αναδιαμορφώνουν άμεσα το πολιτικό σκηνικό: φέρνουν ρευστότητα στην Αριστερά, ανοίγουν νέο γύρο ανταγωνισμού στο Κέντρο και δημιουργούν διλήμματα για την κυβέρνηση.

Το τελικό ερώτημα δεν είναι μόνο αν ο Τσίπρας θα ιδρύσει κόμμα, αλλά κι αν αυτό το κόμμα θα μπορέσει να οικοδομήσει έναν βιώσιμο χώρο ανάμεσα στη ΣΥΡΙΖΑ που συρρικνώθηκε και στο ΠΑΣΟΚ που διεκδικεί τον ρόλο της «νόμιμης» Κεντροαριστεράς. Αν συμβεί αυτό, η πολιτική γεωγραφία της χώρας θα αλλάξει σημαντικά και γρήγορα.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!