Η σημερινή επίσκεψη του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Αθήνα δεν περιορίζεται στον συμβολικό χαρακτήρα, αλλά προσλαμβάνει και ουσιαστική διάσταση: πρόκειται για ένα ταξίδι με άμεσες ενεργειακές και γεωπολιτικές επιπτώσεις για την Ελλάδα, για την Ουκρανία και για την Ευρώπη γενικότερα. Οι συζητήσεις που αναμένονται στους τομείς της ενέργειας, της στρατιωτικής συνεργασίας, των υποδομών κ.λπ., αντικατοπτρίζουν τη νέα πραγματικότητα, στην οποία η ενεργειακή ασφάλεια και η γεωπολιτική εφάπτονται, αν δεν συμπίπτουν πλήρως.
Τα πέντε μέτωπα που κάνουν την επίσκεψη Ζελένσκι κομβική για τις ελληνικές επιδιώξεις είναι τα εξής:
1. Το ενεργειακό πλαίσιο
Πρώτο, το ενεργειακό πλαίσιο. Η Ελλάδα έχει τοποθετηθεί τον τελευταίο χρόνο στρατηγικά ως κόμβος εισόδου υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και γενικότερα ως κόμβος μεταφοράς ενέργειας προς τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτού του Κάθετου Άξονα, η Αθήνα προχώρησε πρόσφατα σε μακροχρόνιες συμφωνίες για εισαγωγή αμερικανικού LNG και επένδυσε σε νέες υποδομές, με στόχο να γίνει «πύλη» για αμερικανικά και άλλα φορτία προς τη γηραιά ήπειρο. Η λειτουργική συνδεσιμότητα προς τα βόρεια, υπό τη μορφή αγωγών και διαμετακομιστικών οδών, καθιστά εφικτή την τροφοδοσία χωρών όπως η Ουκρανία μέσα στον χειμώνα.
2. Η πρακτικές ανάγκες της Ουκρανίας
Δεύτερο, η πρακτική ανάγκη της Ουκρανίας. Με την ένταση των ρωσικών επιθέσεων στο ενεργειακό της δίκτυο και τη σοβαρή μείωση στην εγχώρια παραγωγή, το Κίεβο έχει επιστρέψει σε εισαγωγές μέσω διαδρομών που διασχίζουν τα Βαλκάνια, δρομολόγια που συνδέονται, άμεσα ή έμμεσα, με ελληνικές υποδομές. Η πρόσφατη επανέναρξη εισαγωγών μέσω της διαβαλκανικής οδού δείχνει ότι η Ουκρανία αναζητά αξιόπιστες εναλλακτικές πηγές ώστε να ξεπεράσει την ενεργειακή κρίση του χειμώνα. Στο πλαίσιο αυτό, η Αθήνα μπορεί να προσφέρει είτε άμεσα φορτία είτε μεταβατική βοήθεια (αποθηκευμένες ποσότητες, μετατροπή τροφοδοσιών κ.λπ.), αυξάνοντας το ειδικό βάρος της χώρας μας μεταξύ των δυνάμεων που βοηθούν τον λαό της Ουκρανίας.
3. Ο ρόλος Δύσης και Ε.Ε.
Τρίτον, ο ρόλος Δύσης και Ε.Ε. Η επίσκεψη Ζελένσκι γίνεται εν μέσω αμερικανικής και ευρωπαϊκής εκστρατείας για μείωση της ευρωπαϊκής εξάρτησης από ρωσικό αέριο, κινητικότητα που περιλαμβάνει, ανάμεσα σε άλλα, και την επιτάχυνση των εισαγωγών LNG από τις ΗΠΑ. Η ενεργός στήριξη της Ουάσιγκτον (με δηλώσεις αξιωματούχων και διευκολύνσεις) και η ευρωπαϊκή πολιτική για την ενεργειακή αυτονομία κάνουν την Ελλάδα έναν πολιτικά «ασφαλή» κόμβο για τη μεταφορά αμερικανικού αερίου σε τρίτες χώρες της ηπείρου. Η επίσκεψη Ζελένσκι ενσωματώνει αυτόν τον άξονα: Ελλάδα – Δύση – Ουκρανία.
4. Γεωπολιτικές συνέπειες
Τέταρτον, οι γεωπολιτικές συνέπειες. Η στήριξη της ενεργειακής τροφοδοσίας της Ουκρανίας μέσω ελληνικών διαύλων στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα αποτροπής: η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη εκφράζεται τόσο πολιτικά όσο και λειτουργικά. Ταυτόχρονα, ενισχύει το διεθνές προφίλ της Ελλάδας ως περιφερειακού παίκτη που μπορεί να γεφυρώσει την ενεργειακή τροφοδοσία στην Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια. Αυτό αυξάνει τη στρατηγική αξία της χώρας απέναντι σε συμμάχους (ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ένωση, Ισραήλ κ.λπ.), αλλά ταυτόχρονα την εκθέτει σε πιέσεις από εκείνους που βλέπουν τις κινήσεις αυτές ως ανατροπή ευνοϊκών γι’ αυτούς ισορροπιών.
5. Ο στρατιωτικός και διπλωματικός άξονας
Πέμπτον, ο στρατιωτικός και διπλωματικός άξονας. Η συνάντηση αναμένεται να συμπεριλάβει και θέματα αμυντικής συνεργασίας, όπως παραδόσεις υλικού, εκπαίδευση, κοινές δηλώσεις πολιτικής στήριξης, που θα δώσουν στην Ουκρανία επιπλέον ορίζοντα συμβολικής και πρακτικής στήριξης. Η Ελλάδα, με στρατιωτικές συμφωνίες και διμερείς σχέσεις, μπορεί να παίξει ρόλο συντονιστή στην ευρύτερη συμμαχική βοήθεια προς το Κίεβο, πάντα εντός του πλαισίου που καθορίζουν η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ.
Κίνδυνοι και προκλήσεις
Υπάρχουν, όμως, και κίνδυνοι. Η Ελλάδα πρέπει να διαχειριστεί ταυτόχρονα την ανάγκη για ενεργειακή στήριξη της Ουκρανίας, την προστασία των δικών της ενεργειακών προμηθειών και τις ευρύτερες σχέσεις με τρίτους παράγοντες. Η ταχύτητα με την οποία θα κλειστούν τεχνικές και νομικές λεπτομέρειες (π.χ. δεσμευμένες χωρητικότητες LNG, λογιστικές διαδρομές, χρηματοδοτήσεις κ.λπ.) θα κρίνει πόσο άμεσα το Κίεβο θα επωφεληθεί και άρα πόσο εναργώς θα προκύψει ο αυξημένος ρόλος της Ελλάδας. Παράλληλα, η αξιοπιστία των ελληνικών υποδομών (αποθηκευτική ικανότητα, διασυνδέσεις, λειτουργική διαχείριση) πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του χειμώνα.
→ Διαβάστε επίσης: Πώς Αθήνα και Λευκωσία μετέτρεψαν μια ενεργειακή κρίση σε γεωπολιτικό πλεονέκτημα
Όπως και να έχουν τα πράγματα, η επίσκεψη Ζελένσκι στην Αθήνα έχει τη δυναμική να επεκτείνει την ενεργειακή διάσταση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, με πρακτικά οφέλη για την Ουκρανία και πολιτικά οφέλη για την Ελλάδα, αλλά προϋποθέτει γρήγορες, τεχνικά άρτιες συμφωνίες και σαφή διπλωματική κάλυψη.
Αν οι διαπραγματεύσεις καταλήξουν σε δεσμευτικά εργαλεία (συμβόλαια LNG, δέσμευση χωρητικοτήτων, υποστηρικτικά μέτρα Ε.Ε. και ΗΠΑ), τότε η Αθήνα μπορεί να μετασχηματίσει μια ανθρωπιστική-πολιτική υποστήριξη σε μόνιμο ρόλο «ενεργειακού εταίρου» για την Ουκρανία, με όλες τις ασφαλιστικές, πολιτικές και τεχνικές προκλήσεις που αυτό συνεπάγεται. Αν όχι, η ενεργειακή στρατηγική της ελληνικής διπλωματίας θα είναι στον αέρα.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
