Η χθεσινή επίσκεψη του Ουκρανού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ήταν η πανηγυρική έναρξη μιας νέας, σημαντικής σελίδας στην ενεργειακή και γεωστρατηγική πολιτική της Ελλάδας. Αυτά που συμφωνήθηκαν και ανακοινώθηκαν, περιέχουν τρεις σαφείς διαστάσεις: άμεση ενεργειακή ανταπόκριση για τον επερχόμενο ουκρανικό χειμώνα, μακροπρόθεσμη εμβάθυνση της ελληνικής θέσης ως κόμβου LNG προς την Ανατολική Ευρώπη και ευρύτερες γεωπολιτικές ωφέλειες για την Αθήνα στο πλαίσιο της ευρωατλαντικής αρχιτεκτονικής.
Η συμφωνία ΔΕΠΑ – Naftogaz και ο «κάθετος διάδρομος»
Πρακτικά, η συμφωνία μεταξύ ΔΕΠΑ και Naftogaz για προμήθεια αμερικανικού LNG, με διαδρομές που διατρέχουν τον «κάθετο διάδρομο» μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Μολδαβίας, σημαίνει ότι η Ελλάδα αναλαμβάνει ρόλο ενδιάμεσου παρόχου ενεργειακής ασφάλειας για την Ουκρανία, ήδη από αυτόν τον χειμώνα. Η σημασία είναι πολυδιάστατη, καθώς πρόκειται για συγκεκριμένες παροχές που θα ακυρώσουν μερικές από τις πιο οξείες ενεργειακές ελλείψεις του Κιέβου και θα λειτουργήσουν ως αποστολή σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή.
Οικονομικά οφέλη και νέες ευκαιρίες για την Ελλάδα
Από επιχειρηματική και οικονομική σκοπιά, το όφελος για την Ελλάδα είναι διπλό. Πρώτον, οι ελληνικές υποδομές, από το τερματικό της Ρεβυθούσας μέχρι τις χερσαίες διασυνδέσεις, αποκτούν μεγαλύτερη αξιοποίηση και νέες πηγές εσόδων. Δεύτερον, ανοίγει το πεδίο για ελληνικές εταιρείες στον τομέα της ενέργειας και των υποδομών να εμπλακούν σε μακροχρόνια έργα ανακατασκευής και λειτουργίας, καθώς και σε συμβόλαια μεταφοράς — κάτι που προδιαγράφει και προστιθέμενη αξία στην εγχώρια οικονομία.
Η παρουσία της νέας Αμερικανίδας πρέσβεως, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, στο Μέγαρο Μαξίμου την ώρα των υπογραφών των συμφωνιών, δεν στοιχειοθέτησε απλώς τη ξεκάθαρη στήριξη των ΗΠΑ, αλλά αποτέλεσε σαφή ένδειξη ότι η Ουάσιγκτον βλέπει την ελληνική πρωτοβουλία ως κομμάτι της ευρύτερης στρατηγικής της να διαφοροποιήσει τις ευρωπαϊκές ροές ενέργειας από τη ρωσική εξάρτηση. Η αμερικανική εμπλοκή διευκολύνει πολιτικά και χρηματοδοτικά τα νέα δίκτυα και δίνει επιπλέον βαρύτητα στις ελληνικές διπλωματικές προσπάθειες.
Τα προβλήματα και τα «αγκάθια» του κάθετου διαδρόμου
Φυσικά, το εγχείρημα δεν είναι χωρίς προβλήματα. Η ενεργειακή διαδρομή «κάθετος διάδρομος» εξαρτάται από το εσωτερικό πολιτικό και τεχνικό περιβάλλον των ενδιάμεσων κρατών (Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία), και έχει ήδη προκαλέσει διαβουλεύσεις και αιτήματα εξαιρέσεων, με πιο χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Ουγγαρίας, που αναζητεί ειδικές ρυθμίσεις λόγω της στενής της εξάρτησης από ρωσικούς πόρους.
Παράλληλα, κάποιες χώρες ζητούν σαφείς εγγυήσεις για τέλη μεταφοράς, ασφάλεια δικτύων και νομικές ρυθμίσεις πριν δεσμευτούν πλήρως. Αυτά τα «αγκάθια» μπορούν να επιβραδύνουν την πλήρη ενεργοποίηση του διαδρόμου, αλλά δεν ακυρώνουν την κατεύθυνση.
Η γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας
Ακόμη πιο σημαντικό όμως είναι το γεωπολιτικό όφελος: η νέα ενεργειακή γραμμή ενισχύει την Ελλάδα ως παράγοντα σταθερότητας, όχι μόνο ενεργειακά, αλλά και διπλωματικά. Το γεγονός ότι η χώρα προσφέρει πρακτική λύση βοήθειας προς την Ουκρανία ενισχύει το κύρος της στις Βρυξέλλες και στην Ουάσιγκτον, αναβαθμίζει τις διμερείς σχέσεις με το Κίεβο και δίνει στην Αθήνα πρόσθετο διαπραγματευτικό κεφάλαιο απέναντι σε περιφερειακές προκλήσεις με την Τουρκία.
Η απουσία της Άγκυρας από αυτό το σχήμα, αλλά και η προσπάθεια της Αθήνας να συσπειρώσει παράκτιες χώρες στο πλαίσιο της πενταμερούς που ετοιμάζεται στο παρασκήνιο και οι οποίες θα συζητήσουν, πέραν των άλλων, και την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, δείχνει καθαρά την αλλαγή των συσχετισμών στην περιοχή, υπέρ των ελληνικών συμφερόντων.
→ Διαβάστε επίσης: Ο Ζελένσκι στην Αθήνα: Τα πέντε μέτωπα στα οποία αναζητά οφέλη η Ελλάδα
Διπλή πολιτική νίκη
Συνολικά, η Αθήνα πέτυχε μια διπλή πολιτική νίκη: Από την πλευρά της ενεργειακής λειτουργίας (LNG προς Ανατολική Ευρώπη) απέκτησε όρους πραγματικής εφαρμογής της πολιτικής η οποία αυξάνει το ειδικό της βάρος. Από την πλευρά της εξωτερικής πολιτικής, αναβαθμίστηκε ως κόμβος που υπηρετεί την ευρωατλαντική στρατηγική με απτά μέσα.
Τα οφέλη — οικονομικά, διπλωματικά και ασφαλείας — είναι προφανή και σημαντικά. Η πρόκληση για την ελληνική κυβέρνηση είναι να διαχειριστεί τα τεχνικά, νομικά και πολιτικά ζητήματα που ανακύπτουν στις διασυνοριακές διαδρομές, ώστε το «πλεονέκτημα» να μετατραπεί σε σταθερή, μακροπρόθεσμη θέση ισχύος στην περιοχή.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
