Είναι γεγονός πως το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα βρίσκεται σε μία κρίσιμη καμπή. Με έναν πληθυσμό που γερνάει με ταχύτατους ρυθμούς και έναν αναλογικά μειωμένο αριθμό ενεργών εργαζομένων, η πίεση που ασκείται ώστε να καταστεί βιώσιμο το υπάρχον συνταξιοδοτικό σύστημα, καθίσταται ασφυκτική. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, μέχρι το 2050, ένας στους τρεις Έλληνες θα είναι άνω των 65 ετών, εντείνοντας τις πιέσεις, τόσο στην εφαρμοζόμενη δημοσιονομική πολιτική, όσο και στην ιδιωτική αποταμίευση.  

Το υφιστάμενο, λοιπόν, συνταξιοδοτικό σύστημα, δύσκολα θα κατορθώσει να ανταποκριθεί στις όλο και αυξανόμενες ανάγκες του μέλλοντος, χωρίς τη συμβολή ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων. Η έγκαιρη, λοιπόν, στρατηγική προετοιμασία μπορεί να κάνει τη διαφορά, για όσους, όμως, επιλέξουν να κινηθούν έξυπνα και… άμεσα.

Πώς φτάσαμε ως εδώ

Το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα πέρασε από διαδοχικές μεταρρυθμίσεις μέσα στην τελευταία δεκαπενταετία, με αποκορύφωμα τις «δομικές» αλλαγές τα έτη 2010 και 2015. Η οικονομική κρίση, οι δημοσιονομικές πιέσεις και η ανάγκη για προσαρμογή στους ευρωπαϊκούς κανόνες, ανάγκασαν την πολιτεία να προβεί σε σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας, περιορισμό των ισχυόντων ευνοϊκών καθεστώτων και μείωση των καταβαλλόμενων ποσών συντάξεων μέσω του επανυπολογισμού.  

Η βασική κατεύθυνση είναι ξεκάθαρη: σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας προς τα 67 έτη για πλήρη σύνταξη και σύνδεση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής. 

Υπάρχουν ακόμη «παράθυρα» ευκαιρίας;

Παρά τις αυστηρές γενικές ρυθμίσεις, υπάρχουν κατηγορίες ασφαλισμένων που μπορούν να επωφεληθούν από μεταβατικές διατάξεις και να βγουν στη σύνταξη με ευνοϊκότερα όρια. 

• Γυναίκες ασφαλισμένες στον Ιδιωτικό Τομέα που έχουν πραγματοποιήσει 5.500 ΗΑ και συγχρόνως έχουν ανήλικο τέκνο έως 31/12/2012.
• Άντρες και γυναίκες ασφαλισμένοι στο Δημόσιο Τομέα που έχουν συμπληρώσει 25ετία ασφάλισης έως το 2012, λαμβάνοντας υπόψη και το χρόνο που ενδέχεται να έχουν πραγματοποιήσει στον ιδιωτικό τομέα και έχουν συγχρόνως ανήλικο τέκνο έως την εν προκειμένω ημερομηνία.
• Εργαζόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα του Δημοσίου και του Ιδιωτικού Τομέα, που μπορούν να συνταξιοδοτηθούν από το 60ο έτος σε περίπτωση που πληρούν τις χρονικές προϋποθέσεις. Ειδικά για τις γυναίκες σε κάποιες περιπτώσεις παρέχεται η δυνατότητα συνταξιοδότησης ακόμη και από το 53ο έτος.
• Άτομα με αναπηρία που διατηρούν σε πολλές περιπτώσεις μειωμένα όρια ηλικίας και ελάχιστα χρόνια ασφάλισης.

Προσοχή! Η θεμελίωση δικαιώματος παίζει καθοριστικό ρόλο.

Ο όρος «θεμελίωση» δεν σημαίνει απλώς συμπλήρωση των απαιτούμενων χρόνων εργασίας – σημαίνει ότι έχουν συμπληρωθεί τόσο τα χρόνια ασφάλισης όσο και η ηλικία που απαιτείτο με βάση την εκάστοτε νομοθεσία. Όποιος έχει θεμελιώσει δικαίωμα, έχει τη δυνατότητα να το διατηρήσει και να το ασκήσει ακόμα και χρόνια αργότερα. Αντίθετα, η μη θεμελίωση, συνεπάγεται με άμεση υπαγωγή στους υφιστάμενους γενικούς κανόνες: πλήρη σύνταξη στα 67 με 15 έτη ασφάλισης ή στα 62 με 40 έτη ασφάλισης.

Στο σημείο αυτό, είναι ανάγκη να επισημανθεί, πως πολλές φορές η θεμελίωση συγχέεται με την κατοχύρωση. Ο πρώτος όρος παρέχει τη δυνατότητα άμεσης συνταξιοδότησης, σε αντίθεση με το δεύτερο, που σημαίνει ότι ναι μεν έχει συμπληρωθεί ο απαραίτητος χρόνος ασφάλισης,  όχι, όμως και η απαιτούμενη ηλικία. Συνεπώς, το όριο ηλικίας είναι ευάλωτο στις αλλαγές νομοθεσίας. 

Τι πρέπει να προσέξετε αν θέλετε να επωφεληθείτε

1. Έλεγχος του ασφαλιστικού ιστορικού. Προτού προβείτε σε οποιαδήποτε απόφαση, ελέγξτε ενδελεχώς το ασφαλιστικό σας ιστορικό ή ζητήστε μία αναλυτική κατάσταση ενσήμων ώστε να δείτε που βρίσκεστε και αν υπάρχει η δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών χρόνων.
2. Χρήση πλασματικών χρόνων. Η αναγνώριση πλασματικών χρόνων μπορεί να αποβεί σωτήρια για τη συμπλήρωση του χρόνου ασφάλισης που απαιτείται ώστε να εξασφαλιστεί η γρηγορότερη έξοδος. Μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να απαιτείται οικονομικό αντίτιμο, αλλά το συνολικό όφελος μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερο. Άλλωστε, ας μη ξεχνάμε πως παρέχεται η δυνατότητα παρακράτησης από το μικτό ποσό της σύνταξης.
3. Αξιολόγηση συμφερότερης επιλογής εξόδου. Μερικές φορές, είναι πιθανό να συμφέρει η μειωμένη σύνταξη αντί για την πλήρη, ειδικά αν το συνολικό όφελος σε βάθος χρόνου είναι μεγαλύτερο.

Το νέο τοπίο: ρευστό και απαιτητικό

Το βασικό χαρακτηριστικό του νέου συνταξιοδοτικού τοπίου είναι η αστάθεια, καθώς οι κυβερνήσεις καλούνται να διενεργούν συχνά αλλαγές ανάλογα με τις δημοσιονομικές πιέσεις. Ειδικά από το 2030 και εξής, αναμένεται νέος γύρος αυξήσεων στα όρια ηλικίας λόγω της προσαρμογής στο αυξημένο προσδόκιμο ζωής.  

Αξίζει να σημειωθεί, δε, ότι το ποσοστό αναπλήρωσης, το τμήμα, δηλαδή του μέσου μισθού που μετατρέπεται σε σύνταξη, ενδέχεται να μειωθεί αισθητά. Σήμερα, μια πλήρης σύνταξη καλύπτει το 50% του εν λόγω μισθού, κάτι που δεν είναι βέβαιο ότι θα εξακολουθήσει να ισχύει και στο μέλλον.

Η λύση, λοιπόν, βρίσκεται στη σωστή πληροφόρηση και στον έγκαιρο σχεδιασμό, που μπορούν να εξασφαλίσουν μία συνταξιοδότηση με ευνοϊκότερους όρους. Με σωστό έλεγχο του ασφαλιστικού φακέλου και πλήρη αξιοποίηση των μεταβατικών διατάξεων, μια αξιοπρεπής και βέβαιη σύνταξη είναι ένας εφικτός στόχος.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει, η δύναμη κρύβεται στη γνώση και στην προνοητικότητα…

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!