Η συνάρτηση των απαλλοτριώσεων με την ψηφιακή εποχή αποτελεί ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και επίκαιρο θέμα. Οι απαλλοτριώσεις –κυρίως δημόσιες απαλλοτριώσεις ακινήτων για λόγους κοινής ωφέλειας– μπορούν να εξελιχθούν και να γίνουν πιο διαφανείς, αποδοτικές και δίκαιες μέσω της αξιοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας.
Η σημερινή κατάσταση των απαλλοτριώσεων, με την παραδοσιακή διαδικασία, χαρακτηρίζεται από έντονη γραφειοκρατία και καθυστερήσεις, από ελλιπή ενημέρωση των πολιτών, από δυσκολίες στην αποτίμηση της αξίας των ακινήτων, καθώς και από περιορισμένη διαφάνεια και έλεγχο. Όλα αυτά τα προβλήματα υπονομεύουν την κοινωνική αποδοχή και δημιουργούν καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων.
Τα εργαλεία της ψηφιακής εποχής
Η ψηφιακή εποχή προσφέρει καινοτόμα εργαλεία για κάθε στάδιο της διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Τέτοια εργαλεία είναι, καταρχάς, τα Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστήματα (GIS), τα οποία μπορούν να προσφέρουν ακριβή χαρτογράφηση των ακινήτων, καθώς και οπτικοποίηση των απαλλοτριωμένων περιοχών. Επίσης, η ενοποίηση με το Κτηματολόγιο μπορεί να προσφέρει ταχεία ταυτοποίηση των ιδιοκτητών και ψηφιακή πρόσβαση σε τίτλους, όρια και πληροφορίες ιδιοκτησίας.
Τέλος, οι ψηφιακές πλατφόρμες, καθώς και η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI), μπορούν να συμβάλλουν θετικά στην ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων, ενστάσεων και εγγράφων, καθώς και στην παρακολούθηση της πορείας της διαδικασίας μιας απαλλοτρίωσης. Ταυτόχρονα, προσφέρουν διαφάνεια τόσο για τους τεχνικούς που τις χειρίζονται όσο και για τους πολίτες.
Τα οφέλη και οι προκλήσεις
Τα οφέλη από την ψηφιακή ενοποίηση περιλαμβάνουν τη μείωση του χρόνου και του κόστους μιας απαλλοτρίωσης, καθώς και την παροχή πληροφοριών που είναι δημόσια προσβάσιμες, με ψηφιακό αποτύπωμα των ενεργειών.
Παρά τα οφέλη, πρέπει να ληφθούν υπόψη και σοβαρές προκλήσεις, όπως η διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων (GDPR), ο ψηφιακός αναλφαβητισμός σε ορισμένες τοπικές κοινωνίες, η ανάγκη συνεργασίας για τη διαλειτουργικότητα μεταξύ φορέων, καθώς και ορισμένες νομικές και θεσμικές προσαρμογές.
Όλα τα παραπάνω έχουν εφαρμοστεί σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως παράδειγμα, μπορεί να αναφερθεί η Εσθονία, η οποία λειτουργεί πλήρως ψηφιακά, με διαλειτουργικές πλατφόρμες για κάθε διοικητική πράξη της απαλλοτρίωσης.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των απαλλοτριώσεων δεν αποτελεί απλώς τεχνολογική καινοτομία, αλλά εργαλείο κοινωνικής δικαιοσύνης και διαφάνειας. Πρέπει να τον διαχειριστούμε έτσι ώστε να λαμβάνονται υπόψη ο χώρος, η δημόσια ωφέλεια και τα ατομικά δικαιώματα. Αν δεν διαμορφωθεί σαφές, δημοκρατικό και ψηφιακά ώριμο πλαίσιο απαλλοτριώσεων, υπάρχει ο κίνδυνος η τεχνολογία να λειτουργήσει όχι ως απελευθερωτική δύναμη, αλλά ως μέσο επιβολής.
Στην εποχή της ψηφιακής μεταρρύθμισης, στην οποία έχει εισέλθει η χώρα μας, και λαμβάνοντας υπόψη διάφορες κοινοτικές οδηγίες, είναι αναγκαίο να ληφθούν άμεσες πολιτικές αποφάσεις για τη δημιουργία μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας για τις απαλλοτριώσεις, ώστε αυτές να μην αποτελούν τον αποδιοπομπαίο τράγο στις καθυστερήσεις των μεγάλων δημόσιων έργων.
Ο κ. Μιχαήλ Παλιανόπουλος είναι Τοπογράφος Μηχανικός Α.Π.Θ., Υποδιευθυντής Οδοποιίας & Απαλλοτριώσεων ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
