Τρικυμία στις σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας προκαλεί, για μία ακόμα φορά, το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κύπρου με την Ελλάδα και το Ισραήλ μέσω του Great Sea Interconnector (GSI).
Αφορμή αυτή τη φορά στάθηκε δημοσίευμα της εφημερίδας «Φιλελεύθερος» της Κύπρου, που την Κυριακή κατηγόρησε τον ΑΔΜΗΕ ότι «κήρυξε τον πόλεμο» στη Λευκωσία για το καλώδιο, υποστηρίζοντας πως διεκδικεί να του αναγνωριστεί δικαίωμα ανάκτησης ποσού 251 εκατ. ευρώ για δαπάνες που έχει ήδη πραγματοποιήσει, πριν ολοκληρωθεί το έργο.
Ακολούθησε, μάλιστα, αιφνιδιαστική παρέμβαση σε σκληρή γλώσσα του ίδιου του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος προέβη σε πρωτοφανείς δηλώσεις υποστηρίζοντας πως «η κυπριακή Κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ»...
Ο ΑΔΜΗΕ από την πλευρά του διέψευσε κατηγορηματικά το δημοσίευμα και διευκρίνισε ότι δεν ζητά την άμεση καταβολή των 251 εκατ., αλλά την αναγνώριση αυτών των δαπανών από τη ΡΑΕΚ, όπως έχει ήδη κάνει η ΡΑΑΕΥ στην Ελλάδα. Το ποσό αυτό αποτελεί μέρος του συνολικού προϋπολογισμού του έργου, ύψους περίπου 1,9 δισ. ευρώ, και θα ανακτηθεί σταδιακά, σε ορίζοντας 35 ετών όπως έχει συμφωνηθεί διμερώς.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συγκάλεσε έκτακτη σύσκεψη χθες το απόγευμα στο Μέγαρο Μαξίμου για το θέμα, με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ενέργειας και την Διοίκηση του ΑΔΜΗΕ, ώστε να προληφθεί ένα σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο με την Λευκωσία.
Αργά το βράδυ χθες και μετά την σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου νέο δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου» δείχνει σημεία εκτόνωσης του κλίματος, καθώς αναφέρει - σε εντελώς διαφορετικό κλίμα απο τα προηγούμενα δημοσιεύματα και τις σχετικές δηλώσεις του Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη - πως «η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας φέρεται να δέχθηκε με ικανοποίηση την σαφή διευκρίνιση από πλευράς ΑΔΜΗΕ σήμερα ότι αναγνωρίζει το Πλαίσιο Συμφωνίας Κύπρου-Ελλάδος και τις πρόνοιές του για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ».
Στο ίδιο μάλιστα δημοσιεύμα, που ήρθε μετά την σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου και την εμπλοκή του ίδιου του Έλληνα πρωθυπουργού στο θέμα, ώστε να εκτονωθεί η κατάσταση, ο «Φιλελεύθερος» (που ήταν αυτός που είχε ανάψει νωρίτερα τις «φωτιές» ανάμεσα στις δύο χώρες) αναφέρει πως «η Λευκωσία παραπέμπει στην πρόσφατη κοινή δήλωση του Προέδρου Χριστοδουλίδη και του Πρωθυπουργού Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη στις 23 περασμένου Σεπτεμβρίου, με την οποία επανέλαβαν την προσήλωση των δύο κυβερνήσεων προς την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου στρατηγικής σημασίας».
Και για να γίνει ακόμη πιο ξεκάθαρο ο «Φιλελεύθερος» συνεχίζει πως «για την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας οι σχέσεις Ελλάδας-Κύπρου είναι υπεράνω των όποιων τεχνικών ζητημάτων άπτονται του συγκεκριμένου ή άλλου έργου. Για τη Λευκωσία δεν τίθεται θέμα διασάλευσης των σχέσεων με την Αθήνα σε καμία περίπτωση».
Αυτό που διακυβεύεται είναι ποια από τις δύο πλευρές θα αναλάβει την πολιτική ευθύνη αλλά και το οικονομικό κόστος σε περίπτωση που το σχέδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης ναυαγήσει.
Τι ζητά ο ΑΔΜΗΕ
Πηγές του ΑΔΜΗΕ σημείωναν την Κυριακή στην «Η» ότι αυτό που ζητά ο Διαχειριστής είναι, στην ουσία, το νόμιμο δικαίωμα να καταγραφούν και να εγκριθούν από τη ΡΑΕΚ οι δαπάνες που έχουν πραγματοποιηθεί έως σήμερα για το έργο του Great Sea Interconnector, οι οποίες υπολογίζονται σε 251 εκατ. ευρώ – έναντι μόλις 82 εκατ. που αναγνώρισε με την απόφαση της 31ης Ιουλίου 2025 η ΡΑΕΚ.
Δηλαδή, ο ΑΔΜΗΕ, υπερασπιζόμενος τα ελληνικά συμφέροντα, θεωρεί άδικη τη στάση της ΡΑΕΚ και προειδοποιεί ότι η απόφαση της 31ης Ιουλίου 2025 παραβλέπει στοιχεία που έχουν κατατεθεί και έχουν ήδη αναγνωριστεί από την ελληνική ρυθμιστική αρχή.
Η επίμαχη επιστολή του Διαχειριστή, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, δεν αποτελεί ένσταση κατά του περιεχομένου της διακρατικής συμφωνίας Ελλάδας – Κύπρου του 2024, αλλά μια τυπική διαδικασία αναθεώρησης για να διασφαλιστεί ότι οι δαπάνες θα αναγνωρίζονται ορθά στο ρυθμιστικό πλαίσιο, όπως ορίζει η σύμβαση.
Με αυτό τον τρόπο, ο ΑΔΜΗΕ επιδιώκει να διασφαλίσει τη λογιστική συνέχεια του έργου, χωρίς να αιτείται προκαταβολικές πληρωμές ούτε αλλαγή των δεσμεύσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το πλαίσιο της συμφωνίας παραμένει σε ισχύ, με την Κύπρο να καλείται μέσα στο 2025 να καταβάλει μόνο την πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο των 5 ισόποσων δόσεων συνολικού ύψους 125 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2025 - 2029, όπως έχει συμφωνηθεί.
Η ουσία της διαμάχης
Σε κάθε περίπτωση, το ύψος των δαπανών αποτελεί μόνο την κορυφή του παγόβουνου της εν εξελίξει διελκυστίνδας μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας, καθώς αυτό που διακυβεύεται είναι ποια από τις δύο πλευρές θα αναλάβει την πολιτική ευθύνη αλλά και το οικονομικό κόστος σε περίπτωση που το σχέδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης ναυαγήσει.
Η Λευκωσία έχει κάθε λόγο να επιχειρεί να περιορίσει το ποσό που αναγνωρίζεται ως επενδυτικές δαπάνες του ΑΔΜΗΕ, καθώς με βάση τη διακρατική συμφωνία (CBCA) Ελλάδας - Κύπρου, εφόσον το έργο σταματήσει για λόγους που δεν σχετίζονται με τον ΑΔΜΗΕ, οι ζημιές επιμερίζονται ισότιμα (50% σε κάθε πλευρά).
Με τις αναγνωρισμένες από την ΡΑΕΚ δαπάνες να περιορίζονται σε 82 εκατ. ευρώ, έναντι 251 εκατ. ευρώ που διεκδικεί να του αναγνωριστούν ο ΑΔΜΗΕ, το ποσό που ενδέχεται να κληθεί να καταβάλει η Κύπρος μειώνεται σημαντικά. Με τον ΑΔΜΗΕ να αντιτείνει ότι η απόφαση για τα 82 εκατ. ευρώ αγνοεί τεκμηριωμένα στοιχεία που είχαν ήδη εγκριθεί από την ΡΑΑΕΥ.
Ο πραγματικός φόβος της κυπριακής πλευράς, σύμφωνα με πηγές, είναι ότι η προσφυγή και μόνο του ΑΔΜΗΕ μπορεί να δώσει στην Αθήνα πλεονέκτημα σε μια... μελλοντική σύγκρουση για τη μοιρασιά της ζημιάς.
Η εκταμίευση των 25 εκατ.
Ανησυχία για τις πραγματικές διαθέσεις της κυπριακής πλευράς άλλωστε προκαλεί το γεγονός ότι η Λευκωσία δεν έχει προχωρήσει ακόμα στην καταβολή των πρώτων 25 εκατ. ευρώ που προβλέπονται από τη διμερή συμφωνία - ποσό που θεωρείται καθοριστικό, ώστε το έργο να παραμένει ελκυστικό για τους επενδυτές. Ελλείψει κατοχυρωμένων εσόδων, ο ΑΔΜΗΕ έχει αναστείλει, σύμφωνα με πληροφορίες, νέες πληρωμές προς τη γαλλική εταιρεία NEXANS η οποία έχει αναλάβει την κατασκευή του καλωδίου.
Και σε αυτή την περίπτωση διεξάγεται ένα μπρα ντε φερ μεταξύ των δύο πλευρών, με τη Λευκωσία να κατηγορεί τον ΑΔΜΗΕ για καθυστερήσεις στις έρευνες βυθού, στάδιο απαραίτητο για την πόντιση του καλωδίου που όμως προσκρούει στις απειλές της Αγκυρας. Ο Διαχειριστής από την πλευρά του επισημαίνει ότι το 60% των ερευνών έχει ήδη ολοκληρωθεί και πως το υπόλοιπο μπορεί να προχωρήσει εγκαίρως, αποδίδοντας την κυπριακή στάση σε τοπικά συμφέροντα και πολιτικές πιέσεις.
Η ανακοίνωση του Διαχειριστή
Σε ανακοίνωσή του την Κυριακή ο ΑΔΜΗΕ ανέφερε ότι «αναγνωρίζει και διεκδικεί τη συμφωνημένη πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025, και τίποτα περισσότερο όσον αφορά τις επενδυτικές δαπάνες του έργου (capex), και διαψεύδει την αυθαίρετη και αδιασταύρωτη πληροφορία του δημοσιεύματος περί άμεσης διεκδίκησης των 251 εκατ. ευρώ, το οποίο αποτελεί μέρος των 1,9 δισ. ευρώ του έργου, και το οποίο θα ανακτηθεί στο βάθος χρόνου των 35 ετών απόσβεσης που έχει προσδιοριστεί ρυθμιστικά».
Όπως τονίζεται, «ο λόγος που ο ΑΔΜΗΕ, με βάση το προβλεπόμενο συμβατικό δικαίωμά του, αιτήθηκε αναθεώρηση της απόφασης της ΡΑΕΚ της 31ης Ιουλίου 2025, είναι ότι η ΡΑΕΚ με αυτή την απόφαση δεν αναγνώρισε τα έξοδα που έχει κάνει ο Διαχειριστής έως σήμερα, παρά τα στοιχεία που έχει λάβει και παρά το γεγονός ότι η Ελληνική Ρυθμιστική Αρχή τα αναγνωρίζει. Συγκεκριμένα, η ΡΑΕΚ αναγνώρισε μόνο ποσό ύψους 82 εκατ. ευρώ, έναντι περίπου 251 εκατ. ευρώ, τα οποία αποτελούν βεβαιωμένες έως σήμερα επενδυτικές δαπάνες».
«Ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει το προς ανάκτηση ποσό των 25 εκατ. ευρώ για το 2025 ως έναντι του πραγματικού εσόδου του έργου, το οποίο ρυθμιστικά θα πρέπει να υπολογιστεί στη βάση του συνόλου των επενδυτικών δαπανών, όπως πράττει η ΡΑΑΕΥ, διεκδικεί για τον λόγο αυτόν την αναγνώριση από τη ΡΑΕΚ του συνόλου των πραγματικών δαπανών του έως σήμερα. Με την ένσταση προσκομίζονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη», κατέληγε η ανακοίνωση.
Πολιτικές αντιδράσεις
Το δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου» προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στη Λευκωσία, με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, να δηλώνει σε οξείς τόνους ότι «η κυπριακή κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν».
Παράλληλα στην Αθήνα σήμανε συναγερμός, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να συγκαλεί έκτακτη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου, με τη συμμετοχή της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθώς και της διοίκησης του ΑΔΜΗΕ, ώστε να γίνει πλήρης ενημέρωση για την κατάσταση και τις τελευταίες εξελίξεις.
Πηγές προσκείμενες στο Μέγαρο Μαξίμου ανέφεραν την Κυριακή ότι κατά τη διάρκεια της σύσκεψης ο πρωθυπουργός ενημερώθηκε από την ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την διοίκηση του ΑΔΜΗΕ «για ζητήματα που αφορούν την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου», με την επίσημη θέση της ελληνικής κυβέρνησης να αναμένεται να ξεδιπλωθεί σήμερα κατά την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών.
Τι έλεγε ο «Φιλελεύθερος»
Στο επίμαχο δημοσίευμα, ο κυπριακός Φιλελεύθερος έγραφε ότι ο φορέας υλοποίησης του έργου (ΑΔΜΗΕ) υπέβαλε ένσταση στη ΡΑΕΚ εναντίον της απόφασης της ρυθμιστικής αρχής, ημερομηνίας 31 Ιουλίου 2025, να του εγκρίνει ανάκτηση εξόδων 82 εκατ. ευρώ, με δικαίωμα είσπραξης μόνο 25 εκατ. για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2025. Το δημοσίευμα επικαλούταν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες ο ΑΔΜΗΕ διεκδικεί να του αναγνωριστεί δικαίωμα ανάκτησης ποσού 251 εκατ. ευρώ για δαπάνες που έκανε μέχρι τώρα, πριν ολοκληρωθεί το έργο.
Πάντα σύμφωνα με τον «Φιλελεύθερο», με την ένσταση ο ΑΔΜΗΕ ζητά την ακύρωση της απόφασης του Ιουλίου – για τη λήψη της οποίας είχε πιέσει έντονα για μακρά περίοδο – και την αντικατάστασή της από άλλη, μέσω της οποίας θα εγκριθεί η ανάκτηση όλων των εξόδων του για το καλώδιο, καθώς θα γίνονται και θα δικαιολογούνται μέσω της ΡΑΕΚ με τιμολόγια.
Επί της ουσίας – έλεγε ο «Φιλελεύθερος» – ο ΑΔΜΗΕ επιχειρεί να ανατρέψει το Πλαίσιο Συμφωνίας που είχε υπογραφεί από τις κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδας τον Ιούλιο του 2024, το οποίο προβλέπει πως η Κύπρος δεν θα πληρώνει στο στάδιο της κατασκευής του έργου όλα τα έξοδα που προκύπτουν (κάτι που θα κάνει η Ελλάδα), αλλά μόνο 25 εκατ. τον χρόνο για την περίοδο 2025–2029.
Όλες οι υπόλοιπες δαπάνες θα πληρωθούν σταδιακά από τους καταναλωτές (με αναλογία 63–37% μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας), μετά τη λειτουργία της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Το κυριότερο, όμως – προσέθετε το κυπριακό έντυπο – είναι ότι ο φορέας υλοποίησης αμφισβητεί και επιχειρεί να ανατρέψει το ρυθμιστικό πλαίσιο που ενέκριναν ΡΑΕΚ και ΡΑΑΕΥ, αφού πρώτα ενσωμάτωσαν σε αυτό το Πλαίσιο Συμφωνίας των κυβερνήσεων για τα 125 εκατ. μέχρι και το 2029 από πλευράς Κύπρου.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
