Ως το απαραίτητο σοκ για να κινητοποιηθεί η ΕΕ προς την κατεύθυνση της ενιαίας αγοράς — όπως επιδιώκει εδώ και καιρό — χαρακτηρίζουν αναλυτές τους δασμούς που επέβαλε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.
Ενδεικτική του κατακερματισμού που επικρατεί σήμερα στο μπλοκ είναι η περίπτωση της εταιρείας Umicore, η οποία για να μεταφέρει ηλεκτρονικά απόβλητα και άλλα είδη απορριμμάτων από διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο εργοστάσιο ανακύκλωσης που διαθέτει στο Βέλγιο, χρειάζεται τουλάχιστον έναν μήνα. Μια κατάσταση που επηρεάζει επιχειρήσεις κάθε είδους.
Γραφειοκρατικός λαβύρινθος
Όπως τονίζει το Reuters, οι δυσκολίες της Umicore είναι ιδιαιτέρως σημαντικές, δεδομένου ότι η εταιρεία ανακυκλώνει 17 από τα 34 ορυκτά που η ΕΕ έχει χαρακτηρίσει κρίσιμα για τη μετάβαση στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας, Bart Sap, αναφέρει ότι ένα φορτίο μπορεί να χρειαστεί να μεταφερθεί σιδηροδρομικώς σε μια χώρα, να συνεχίσει με πλοίο σε άλλη και να συνοδεύεται από πλήθος διαφορετικών εγγράφων σε κάθε στάδιο.
«Με αυτή την αποσυντονισμένη αγορά αποβλήτων, τα εσωτερικά εμπόδια είναι τόσο μεγάλα που τελικά το 73% των αποβλήτων εξάγεται εκτός ΕΕ», δήλωσε στο Reuters.
Και οι αποκλίνοντες κανονισμοί για τη μεταφορά αποβλήτων είναι μόνο ένα από τα πολλά εσωτερικά εμπόδια που προσθέτουν κόστος και πολυπλοκότητα στην επιχειρηματική δραστηριότητα εντός της ΕΕ.
Εμπόδια που αντιστοιχούν σε δασμούς 44%
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι τα εμπόδια εντός της ΕΕ ισοδυναμούν με δασμούς 44% για τα αγαθά και 110% για τις υπηρεσίες — πολύ πάνω από τους δασμούς των ΗΠΑ (25% για χάλυβα και αυτοκίνητα και 10% για πολλά άλλα αγαθά).
Αντίστοιχη μελέτη του 2021 είχε καταλήξει στο ότι τα εμπόδια εντός των ΗΠΑ ισοδυναμούν με δασμούς μόλις 13%.
Στα αγαθά, τα εμπόδια περιλαμβάνουν περιορισμούς στην προμήθεια ή πώληση προϊόντων μεταξύ κρατών-μελών, καθώς και ένα συνονθύλευμα κανονισμών όσον αφορά τις ετικέτες.
Το πρόβλημα με τις ετικέτες
Η AkzoNobel, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής χρωμάτων στην Ευρώπη, αναφέρει ότι δεν μπορεί να πουλά το ίδιο δοχείο σε όλες τις 27 χώρες της ΕΕ, όχι λόγω γλωσσικών διαφορών, αλλά λόγω αποκλινόντων κανονισμών. Αυτοί περιλαμβάνουν διαφορετικά σύμβολα ανακύκλωσης στη Γαλλία και την Ισπανία και απαιτήσεις πληροφόρησης για την ποιότητα του αέρα σε ορισμένα κράτη.
Η ολλανδική εταιρεία λέει ότι δεν μπορεί να χωρέσει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες στις μικρότερες συσκευασίες και ότι οι συχνές αλλαγές στους κανονισμούς την υποχρεώνουν σε διαρκείς επενδύσεις για νέες συσκευασίες.
Μια πιθανή λύση θα μπορούσε να είναι η εισαγωγή κωδικών QR, κάτι που η Ευρωπαϊκή Ένωση σκοπεύει να απαιτεί υποχρεωτικά από το 2027.
Στον τομέα των υπηρεσιών δε, η ενιαία αγορά είναι ακόμη λιγότερο ανεπτυγμένη.
Οι νόμοι για την ίδρυση θυγατρικών εταιρειών στο εξωτερικό διαφέρουν, οι δηλώσεις για την απόσπαση εργαζομένων ποικίλλουν, και 5.700 επαγγέλματα είναι ρυθμισμένα σε επίπεδο κρατών, γεγονός που δυσχεραίνει τη μετακίνηση επαγγελματιών (όπως γιατροί, νοσηλευτές, μηχανικοί ή λογιστές) μεταξύ χωρών.
Ελλειψη κλίμακας
Τα εμπόδια αυτά δεν αυξάνουν απλώς το κόστος και τη γραφειοκρατία, αλλά εμποδίζουν συνολικά την ανάπτυξη.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, Ενρίκο Λέτα, ο οποίος συνέταξε πέρυσι μια σημαντική έκθεση για την ενιαία αγορά της ΕΕ, ανέφερε ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις πάσχουν από μια «εκπληκτική έλλειψη κλίμακας» σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές τους, λόγω της κατακερματισμένης αγοράς.
Βασικό πρόβλημα είναι τα οργανωμένα συμφέροντα σε ρυθμιζόμενους κλάδους, τα οποία αντιστέκονται στον ανταγωνισμό, και η απροθυμία των εθνικών εποπτικών αρχών να υποστηρίξουν μια ενιαία ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά ικανή να ανταγωνιστεί τις επενδύσεις των ΗΠΑ.
«Πρόκειται για ζητήματα που δεν απαιτούν μεγάλες θυσίες, από οικονομικής άποψης, γιατί ουσιαστικά δεν απαιτούν δαπάνες αλλά αλλαγές στους κανονισμούς. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι και πολιτικά εύκολα», ανέφερε ο Niclas Poitiers, ερευνητής στο ινστιτούτο Bruegel.
Σε αναζήτηση ενιαίας αγοράς
Η συζήτηση για ενιαία κεφαλαιαγορά κρατά πάνω από μία δεκαετία, με τα κράτη-μέλη να διαφωνούν για ζητήματα όπως η εποπτεία και οι κανόνες πτώχευσης.
Ωστόσο, η ανάγκη για μια βαθύτερα ενοποιημένη αγορά έχει γίνει πλέον επιτακτική, καθώς οι δασμοί του Τραμπ στις εξαγωγές ανέδειξαν την αναγκαιότητα εξάλειψης των εσωτερικών εμποδίων για να μπορέσει η ΕΕ να καταστεί ανταγωνιστική.
Η Κομισιόν δηλώνει ότι δίνει προτεραιότητα στην εξάλειψη των «δέκα πιο επιζήμιων εμποδίων» στην ενιαία αγορά, όπως η αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων και οι κατακερματισμένοι κανόνες για τις ετικέτες και τα απόβλητα.
Ο Λέτα, κοσμήτορας του IE University στην Ισπανία και πρόεδρος του Ινστιτούτου Ζακ Ντελόρ, δήλωσε ότι αισθάνεται πιο αισιόδοξος λόγω των πρωτοβουλιών της Κομισιόν για την αντιμετώπιση των πιο κρίσιμων ελλείψεων στην ενιαία αγορά — δηλαδή στις υπηρεσίες και στις κεφαλαιαγορές.
Οι πρωτοβουλίες αυτές περιλαμβάνουν την προώθηση μιας Ένωσης Αποταμίευσης και Επενδύσεων και την απομάκρυνση των εμποδίων στην παροχή υπηρεσιών.
Προς νέες νομοθετικές παρεμβάσεις
Πολλαπλές νομοθετικές παρεμβάσεις αναμένονται για τα έτη 2025 και 2026.
Ο Aslak Berg, ερευνητής στο think tank Centre for European Reform, είπε ότι η Κομισιόν φαίνεται να λαμβάνει σοβαρά υπόψη μεταρρυθμίσεις που μπορούν να κάνουν διαφορά — αρκεί να εξασφαλίσει τη συναίνεση των κρατών-μελών.
Ο Λέτα σημείωσε δύο λόγους για τους οποίους αισθάνεται αισιόδοξος. Πρώτον, οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έχουν πλέον συνειδητοποιήσει την ανάγκη για αλλαγή. Και, «ο άλλος λόγος για τον οποίο είμαι αισιόδοξος είναι ότι έχουμε έναν… “φανταστικό φίλο” στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού — γιατί η επιτάχυνση που βλέπουμε οφείλεται στον Τραμπ», είπε χαρακτηριστικά.
Ο Λέτα τόνισε ότι η ΕΕ πρέπει να προχωρήσει με πανευρωπαϊκούς κανονισμούς, που να ισχύουν άμεσα, και όχι με οδηγίες, που επιτρέπουν στα κράτη να ορίζουν δικές τους εφαρμοστικές ρυθμίσεις για κοινούς στόχους.
Παρότρυνε επίσης την ΕΕ να αντλήσει ενέργεια — και όχι παράλυση — από την πρόκληση των δασμών του Τραμπ.
Τέλος το «μια κρίση τη φορά»
Η ΕΕ είχε ουσιαστικά «παγώσει» οποιαδήποτε εξέλιξη ως προς την περαιτέρω ενοποίηση μετά τη δημιουργία της ενιαίας αγοράς αγαθών, την καθιέρωση της ελεύθερης μετακίνησης πολιτών και την εισαγωγή του Ευρώ, κατά τις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Εκτοτε απορροφήθηκε από κρίσεις — από την κρίση χρέους, το Brexit και την COVID-19, μέχρι την ενεργειακή κρίση.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνήθως μπορεί να επικεντρώνεται μόνο σε μία κρίση κάθε φορά. Σήμερα, είμαστε όλοι επικεντρωμένοι στους δασμούς. Κι αυτό είναι πρόβλημα. Γιατί, κατά τη γνώμη μου, η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς είναι σημαντικότερη από όλα τα υπόλοιπα», ανέφερε ο Λέτα.
Με πληροφορίες από Reuters
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
