Πρωινό στο Βερολίνο και απογευματινό καφέ στην Κοπεγχάγη. Ή γεύμα στη Σόφια και βραδινή μπύρα στο Βουκουρέστι. Σύντομα, τέτοια σενάρια μπορεί να πάψουν να ανήκουν στη φαντασία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την επιτάχυνση της ανάπτυξης των τρένων υψηλών ταχυτήτων στην Ευρώπη έως το 2040, με στόχο να μειώσει στο μισό τους χρόνους ταξιδιού σε πολλές διαδρομές και να μετατρέψει το σιδηρόδρομο σε πραγματική εναλλακτική των αερομεταφορών.
Το σχέδιο αποτελεί τον πιο φιλόδοξο σιδηροδρομικό οδικό χάρτη που έχει παρουσιάσει ποτέ η Κομισιόν, καθώς συνδέει τις πολιτικές μεταφορών, ενέργειας και καινοτομίας με τον ευρωπαϊκό στόχο της ουδετερότητας άνθρακα έως το 2050.
Μείωση των χρόνων ταξιδιού σε όλη την ήπειρο
Χτίζοντας πάνω στο διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών, η Επιτροπή στοχεύει να επιταχύνει την ανάπτυξη γραμμών υψηλών ταχυτήτων και να μειώσει δραστικά τους χρόνους μετακίνησης.
Έως το 2030, η διαδρομή Βερολίνο-Κοπεγχάγη θα ολοκληρώνεται σε μόλις τέσσερις ώρες αντί για επτά, ενώ το 2035, το ταξίδι Σόφια-Αθήνα θα διαρκεί έξι ώρες, αντί για σχεδόν δεκατέσσερις. Παράλληλα, νέες διασυνοριακές συνδέσεις θα ενώσουν τα κράτη της Βαλτικής και της Ιβηρικής χερσονήσου, επιτρέποντας ταξίδια όπως Παρίσι-Λισαβόνα μέσω Μαδρίτης.
Το νέο πανευρωπαϊκό δίκτυο τρένων υψηλής ταχύτητας, σύμφωνα με την Κομισιόν, θα είναι πλήρως λειτουργικό έως το 2040, δημιουργώντας έναν ενιαίο ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό χώρο χωρίς τεχνικά ή διοικητικά εμπόδια.
Τέσσερις πυλώνες δράσης - από τις επενδύσεις έως τα εισιτήρια
Η στρατηγική της Επιτροπής βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες, που καλύπτουν το σύνολο του σιδηροδρομικού οικοσυστήματος:
- Επενδύσεις και διαλειτουργικότητα:
Ενοποίηση τεχνικών προτύπων, επιτάχυνση έργων και δυνατότητα ταχυτήτων άνω των 250 χλμ./ώρα όπου αυτό είναι βιώσιμο. Τα κράτη-μέλη θα κληθούν έως το 2027 να καταρτίσουν δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα για τις βασικές συνδέσεις. - Χρηματοδότηση και συντονισμός:
Δημιουργία ευρωπαϊκής στρατηγικής χρηματοδότησης που θα συντονίζει κοινοτικούς πόρους, κρατικά κεφάλαια και ιδιωτικές επενδύσεις. Το εγχείρημα θα κορυφωθεί με ένα «Σύμφωνο για τα Τρένα Υψηλής Ταχύτητας», μια πολυμερή δέσμευση των κρατών-μελών για τη χρηματοδότηση έργων προτεραιότητας. - Ανταγωνισμός και υπηρεσίες:
Ενίσχυση της αγοράς τροχαίου υλικού, απαγόρευση του αθέμιτου παροπλισμού συρμών, δημιουργία διαφανούς αγοράς μεταπώλησης και άνοιγμα της αγοράς για νέους παρόχους. Παράλληλα, έως το 2026 θα προταθεί νομοθεσία για την έκδοση ενιαίων διασυνοριακών εισιτηρίων και την προστασία των επιβατών σε ταξίδια με πολλαπλούς φορείς. - Καινοτομία και εναρμόνιση:
Το 2026 θα ξεκινήσει νέο πρόγραμμα «Europe’s Rail”» για την ανάπτυξη νέας γενιάς συρμών υψηλής ταχύτητας και τη βελτίωση της τεχνολογίας ERTMS (ευρωπαϊκό σύστημα σηματοδότησης). Ταυτόχρονα, θα απλουστευθεί η πιστοποίηση μηχανοδηγών, ώστε να διευκολυνθούν οι διασυνοριακές υπηρεσίες.
Ένα ευρωπαϊκό δίκτυο χωρίς σύνορα
Για τον καλύτερο συντονισμό των έργων, οι διαχειριστές υποδομής θα υποχρεωθούν να συνεργάζονται, εξασφαλίζοντας δίκαιη πρόσβαση στη χωρητικότητα των γραμμών για διεθνείς υπηρεσίες.
Η Επιτροπή θα θεσπίσει «πίνακα προόδου» (scoreboard) για την παρακολούθηση των έργων, ενώ το 2026 θα ενισχυθεί ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Σιδηροδρόμων, ώστε να επιταχύνει την αδειοδότηση και να καταργεί περιττούς εθνικούς κανόνες.
Νέα εποχή στις μετακινήσεις
Το σχέδιο δεν στοχεύει μόνο στη μείωση των χρόνων ταξιδιού, αλλά και στην ανακούφιση των υπαρχουσών γραμμών, την ενίσχυση των περιφερειακών και νυχτερινών δρομολογίων, καθώς και τη στρατηγική ασφάλεια της Ευρώπης.
Η ανάπτυξη των υποδομών υψηλής ταχύτητας θα επιτρέψει τη γρήγορη μεταφορά στρατιωτικού εξοπλισμού και εμπορευμάτων, δίνοντας νέα διάσταση στη διττή χρήση του σιδηροδρομικού δικτύου.
«Τα τρένα υψηλής ταχύτητας ενώνουν τους Ευρωπαίους»
Ο Έλληνας επίτροπος Απόστολος Τζιτζικώστας, αρμόδιος για τη Βιώσιμη Μεταφορά και τον Τουρισμό, δήλωσε:
«Τα τρένα υψηλής ταχύτητας δεν είναι μόνο ζήτημα χρόνου - είναι ζήτημα ενότητας, ανάπτυξης και βιωσιμότητας. Με το σημερινό σχέδιο μετατρέπουμε τη φιλοδοξία σε πράξη: καταργούμε εμπόδια, κινητοποιούμε επενδύσεις για σύγχρονες υποδομές και κάνουμε τον διασυνοριακό σιδηρόδρομο τη ραχοκοκαλιά μιας ουδέτερης, ανταγωνιστικής και ασφαλούς Ευρώπης».
Το νέο σχέδιο συμπληρώνει το ευρύτερο πρόγραμμα της ΕΕ για τις διασυνοριακές μετακινήσεις, ενταγμένο στον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη». Μέχρι σήμερα, έχουν εγκριθεί 804 έργα σιδηροδρομικής υποδομής, συνολικού ύψους 34,4 δισ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο 68,7% των συνολικών επενδύσεων του προγράμματος.
Κριτική και επιφυλάξεις – «Όραμα ή ευχολόγιο;»
Παρά τη θετική υποδοχή, ανεξάρτητοι αναλυτές και ειδησεογραφικές ιστοσελίδες όπως ο Guardian επισημαίνουν ότι τα εμπόδια παραμένουν μεγάλα:
- Δύσκολη χρηματοδότηση,
- Ασύμβατες υποδομές μεταξύ κρατών,
- Εθνικές προτεραιότητες που συχνά υπερισχύουν της ευρωπαϊκής σύμπνοιας.
Ο ειδικός σε θέματα σιδηροδρόμων Τζον Γουόρθ προειδοποίησε πως «η Ευρώπη έχει μακρά παράδοση καθυστερήσεων στα διευρωπαϊκά δίκτυα, και η μετάβαση στα τρένα υψηλής ταχύτητας δεν εγγυάται ταχύτερη υλοποίηση».
Ωστόσο, ακόμη και οι επικριτές αναγνωρίζουν ότι η πολιτική βούληση είναι πλέον σαφής, με την Κομισιόν να δίνει χρονοδιάγραμμα, χρηματοδότηση και στόχο - στοιχεία που έλειπαν από παλαιότερες πρωτοβουλίες.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
