Στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2015, την ώρα που η Ελλάδα βυθιζόταν στη δίνη του τρίτου μνημονίου, ο Ινδοκαναδός επενδυτής Πρεμ Γουάτσα επέλεγε τo Costa Navarino για να γιορτάσει τα 30 χρόνια της Fairfax Financial Holdings. Μια επιλογή που, για όσους δεν γνώριζαν, έμοιαζε ακατανόητη: η χώρα σε απόγνωση, η κοινωνία σε διάλυση, οι αγορές κλειστές. Κι όμως, η Fairfax εκείνη τη χρονιά ενίσχυσε τις θέσεις της στην Ελλάδα.

«Ποτέ δεν σκέφτηκα να πουλήσω, ούτε για ένα δευτερόλεπτο», θυμάται σήμερα ο Γουάτσα, παραδεχόμενος ωστόσο ότι «ανησυχούσαμε λίγο».

Δέκα χρόνια μετά, ο επονομαζόμενος «Μπάφετ του Καναδά» έχει υπερδιπλασιάσει την επένδυσή του. Σε μια χώρα που η κρίση άφησε ανεξίτηλα σημάδια σε συνταξιούχους, νέους και μικρομεσαίους, η υπομονή των λίγων που πίστεψαν τότε στην ανάκαμψη αρχίζει να αποδίδει. Όπως σημειώνει το Bloomberg, η Ελλάδα μετατρέπεται από «οικονομικός παρίας» σε υπόδειγμα σταθερότητας – κι αυτό φαίνεται στην αγορά.

Η χώρα, που από το 2010 ως το 2015 έχασε το 25% του ΑΕΠ της και βίωσε συνθήκες κοινωνικής αποσύνθεσης, σήμερα αναπτύσσεται ταχύτερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και καταγράφει δημοσιονομικά πλεονάσματα. Το χρέος της, αν και υψηλό, είναι πλέον διαχειρίσιμο, ενώ οι επενδύσεις αυξάνονται.

Μεταξύ των επενδυτών και η ιταλική UniCredit, ενώ καταγράφεται τάση επιστροφής Ελλήνων του brain drain. Όπως λέει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας:

«Πολύ λίγοι πίστευαν ότι η Ελλάδα θα τα κατάφερνε. Αποδείχθηκε ότι ήταν μια ιστορία επιτυχίας».

Η Fairfax είναι από τους μεγάλους ωφελημένους. Τοποθετήθηκε δυναμικά στην Eurobank, και απέκτησε μερίδια σε Eurolife, Grivalia και Metlen Energy & Metals SA. Το χαρτοφυλάκιο των περίπου 2,2 δισ. ευρώ αποτιμάται σήμερα σε 5 δισ.

Ο Γουάτσα, που διατήρησε σχέσεις με όλες τις κυβερνήσεις ανεξαρτήτως χρώματος, συνοψίζει τη φιλοσοφία του:

«Θυμηθείτε, είμαστε αντιδραστικοί επενδυτές. Και επενδύουμε σε ανθρώπους. Δεν αγοράζουμε για να πουλήσουμε σε δυο-τρία χρόνια. Θέλουμε να χτίσουμε κάτι μακροπρόθεσμα. Και αυτό είδαμε».

Η πίστη του δοκιμάστηκε. Θυμάται τη συνάντησή του με τον Αλέξη Τσίπρα:

«Του είπα, “ξέρεις, αν θέλεις να φύγουμε, θα φύγουμε, δεν πειράζει”. Και μου είπε, “Όχι, θέλω να μείνεις, είσαι ακριβώς το είδος του επενδυτή που χρειάζεται η Ελλάδα”».

Παρά τη θετική πορεία, τα προβλήματα δεν έχουν εξαφανιστεί. Η Ελλάδα παραμένει από τις φτωχότερες χώρες της ΕΕ, ενώ χώρες όπως η Πολωνία και η Ρουμανία την έχουν ξεπεράσει σε κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

Τον Φεβρουάριο, οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις της τελευταίας δεκαετίας ξέσπασαν με αφορμή την τραγωδία των Τεμπών. Οι πολίτες είδαν το δυστύχημα ως σύμπτωμα μιας παθογένειας που επιμένει: ελλείψεις σε υποδομές και πολιτική ανεπάρκεια.

Τον Ιούνιο, σκάνδαλο κακοδιαχείρισης αγροτικών ενισχύσεων προκάλεσε παραιτήσεις κυβερνητικών στελεχών. Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν αυξανόμενη κοινωνική δυσφορία.

Η Ευρώπη και το μάθημα της κρίσης

Η επιστροφή της Ελλάδας ενισχύθηκε από την επιτυχία στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, η οποία αποτελούσε επί μακρόν σημαντικό βαρίδι για τα οικονομικά της Ελλάδας.

Η παραοικονομία αποτελούσε το 27% του συνολικού ΑΕΠ της το 2010, σύμφωνα με έκθεση του ΔΝΤ, πράγμα που σημαίνει ότι η Ελλάδα έχανε δισεκατομμύρια ευρώ από μη εισπραχθέντες φόρους.

Η εκτεταμένη χρήση μετρητών, η διαφθορά και τα αναποτελεσματικά και απαρχαιωμένα συστήματα είσπραξης εμπόδιζαν τις προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος.

Η ψηφιοποίηση της οικονομίας – μπορείτε να πληρώσετε με κάρτα σχεδόν παντού – και η πάταξη της φοροδιαφυγής με υψηλή τεχνολογία έχουν συμβάλει στη συρρίκνωση της παραοικονομίας κατά περισσότερο από το ήμισυ, δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης.

Στους ελέγχους, για παράδειγμα, οι εφοριακοί φέρουν τάμπλετς για την εισαγωγή πληροφοριών και αναπτύσσουν drones που τροφοδοτούν μια επιχειρησιακή αίθουσα εννέα οθονών στις εγκαταστάσεις της φορολογικής αρχής στην Αθήνα.

Το 2018, η διαφορά μεταξύ των δυνητικών εσόδων από τον φόρο κατανάλωσης και του πραγματικού ποσού που εισπράχθηκε ήταν 25,4%. Μέχρι το 2022, το ποσοστό είχε μειωθεί στο 13,7%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Μια άλλη σημαντική αλλαγή στο παιχνίδι ήταν μια συμφωνία-ορόσημο για την αναδιάρθρωση του χρέους της χώρας, με την παράταση των λήξεων στο μέλλον και τη συμπερίληψη μιας περιόδου χάριτος στις πληρωμές τόκων. Ακολούθησε μια προηγούμενη συμφωνία αναδιάρθρωσης του χρέους που πραγματοποιήθηκε το 2012.

Οι μέσες ετήσιες ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας – τα χρήματα που χρειάζεται για να δανειστεί και να αποπληρώσει το χρέος που λήγει και τους τόκους – είναι τώρα 6,2% του ΑΕΠ μέχρι το 2070. Αυτό καθιστά το προφίλ αποπληρωμής του χρέους της ένα από τα πιο ευνοϊκά στην Ευρώπη, ακόμη και αν το συνολικό βάρος του χρέους είναι το υψηλότερο.

Η εποπτεία του δανεισμού της Ελλάδας αφορά τη συνέπεια, τη συνέχεια και τον συντηρητισμό ώστε να μην επιβαρυνθούν οι μελλοντικές γενιές, σύμφωνα με τον Δημήτριο Τσάκωνα, επικεφαλής του Οργανισμού Διαχείρισης Χρέους. Τα 10ετή ομόλογα της Ελλάδας αποδίδουν τώρα περίπου 3,30%, ενώ το ασφάλιστρο έναντι του αντίστοιχου γερμανικού χρέους μειώθηκε στο πιο σφιχτό επίπεδο από το 2008. Στις αρχές του 2012, η απόδοση ήταν 44,2%.

Η ελληνική κρίση, εκτός από τον αντίκτυπο στην κοινωνία, λειτούργησε και ως καταλύτης θεσμικών μεταρρυθμίσεων στην Ευρωζώνη: δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), ενεργοποίηση της ΕΚΤ με τη θρυλική δήλωση του Μάριο Ντράγκι ότι θα κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να σωθεί το ευρώ.

Σε πρόσφατο συνέδριο στην Αθήνα, ο ίδιος ο Ντράγκι δήλωσε:

«Μπορεί κανείς πραγματικά να πει, και να κάνει, μόνο ένα πράγμα: να συγχαρεί τον ελληνικό λαό».

Από την πλευρά του, ο επικεφαλής του οικονομικού γραφείου του Πρωθυπουργού, Μιχάλης Αργυρού, συνοψίζει το μήνυμα:
«Μάθαμε με τον δύσκολο τρόπο να είμαστε πολύ πιο προσγειωμένοι στην πραγματικότητα από ό,τι στο παρελθόν».

Για τον Γουάτσα, η Ελλάδα παραμένει επενδυτικός προορισμός με μακροπρόθεσμη προοπτική. Και όπως λέει κλείνοντας:

«Το κλειδί είναι, αν αγοράσεις κάτι σε λογική τιμή και περιμένεις — όχι πάντα, αλλά υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχεις επιστροφή. Και έχουμε πολλά χρήματα στην Ελλάδα».

Στιγμές ορόσημα της ελληνικής κρίσης χρέους

• Μάιος 2010 Η Ελλάδα λαμβάνει το πρώτο διεθνές πρόγραμμα διάσωσης
• Μάρτιος 2012 Η Ελλάδα λαμβάνει το δεύτερο διεθνές πρόγραμμα διάσωσης και ολοκληρώνει τη μεγαλύτερη αναδιάρθρωση δημόσιου χρέους στην ιστορία
• Μάιος + Ιούνιος 2012 Μετά από δύο ξεχωριστές εκλογές, ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία του κεντροδεξιού κόμματος Νέα Δημοκρατία αναλαμβάνει την εξουσία
• Ιανουάριος 2015 Ο αριστερός ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει τις εκλογές
• Ιούνιος 2015 Εισάγονται έλεγχοι κεφαλαίων
• Ιούλιος 2015 Δημοψήφισμα για τους όρους διάσωσης – Η Ελλάδα λαμβάνει τρίτο διεθνές πρόγραμμα διάσωσης
• Σεπτέμβριος 2015 Ο ΣΥΡΙΖΑ επανεκλέγετα
• Αύγουστος 2018 Ολοκληρώνεται τρίτο ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης
• Μάρτιος 2019 Η Ελλάδα εκδίδει 10ετές χρέος για πρώτη φορά μετά την κρίση
• Ιούλιος 2019 Η Νέα Δημοκρατία κερδίζει τις εκλογές
• Οκτώβριος 2023 Η Ελλάδα ανακτά το επενδυτικό καθεστώς της S&P
• Η Fitch ακολουθεί τον Δεκέμβριο του 2023 και η Moody’s τον Μάρτιο του 2025

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!