Το εκρηκτικό πρόβλημα της στέγασης είναι το αντικείμενο μελέτης που δημοσιεύτηκε στο Οικονομικό Δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδος (τεύχος Ιουλίου), η οποία επιβεβαιώνει ότι το πρόβλημα επιδεινώνεται από το 2018.
Η μελέτη, την οποία υπογράφουν ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας, και άλλα στελέχη του Ιδρύματος, καθώς και στέλεχος της ΤτΕ, βασίζεται στα στοιχεία των ερευνών για τα Οικονομικά και την Κατανάλωση των Νοικοκυριών του 2021 (τέταρτη) και του 2018 (τρίτη).
Από τη σύγκριση των δεδομένων των δύο αυτών ετών προκύπτει ότι η προσιτότητα των κατοικιών για τα νοικοκυριά μειώθηκε το 2021 και αντίστοιχα αυξήθηκε ο δείκτης υπερβολικής επιβάρυνσης τους (housing cost overburden rate), δηλαδή το ποσοστό των νοικοκυριών που διαθέτουν πάνω από 40% του εισοδήματός τους για τη στέγαση, δηλαδή για ενοίκιο, δόση στεγαστικού δανείου, λογαριασμούς και φορολογία.
Το κόστος στέγασης ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών (housing affordability index) αυξήθηκε στο 24,5% το 2021 από 24% το 2018, ενώ το ποσοστό υπερεπιβάρυνσης τους αυξήθηκε στο 30,9% από 28,7%.
Εντυπωσιακό είναι ότι το ποσοστό των ενοικιαστών που δαπανούν πάνω από το 40% του εισοδήματός τους για στέγαση ξεπέρασε το 60% το 2021 (60,1% έναντι 59,2% το 2018).
Διαβάστε επίσης: Στέγαση: Στα ύψη οι τιμές ακινήτων παρά την κρατική στήριξη – Σε πίεση η αγορά
Εντονότερο στις αστικές περιοχές το πρόβλημα
Το πρόβλημα είναι εντονότερο είναι εντονότερο στις αστικές περιοχές και ιδίως για τα νοικοκυριά που ενοικιάζουν καθώς οι ενοικιαστές είναι περισσότεροι στις αστικές περιοχές από ό,τι στις ημιαστικές ή αγροτικές περιοχές.
Σε περιοχές όπως το Νότιο Αιγαίο, η Ήπειρος, η Αττική, η Θεσσαλονίκη και η Κεντρική Μακεδονία παρατηρούνται τα υψηλότερα ποσοστά νοικοκυριών χωρίς πρόσβαση σε προσιτή στέγαση.
Στη συνέχεια, η μελέτη δείχνει ότι τα νεαρότερα και μικρότερα σε μέγεθος νοικοκυριά, οι άνεργοι αλλά και τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα είναι εκείνα για τα οποία είναι οξύτερο το ζήτημα της προσιτότητας της στέγασης.
Διαβάστε επίσης: Στέγαση: Στήριξη νοικοκυριών με επιδότηση ενοικίου και φορολογική έκπτωση για ενεργειακές ανακαινίσεις ακινήτων
Οι προτάσεις πολιτικής
Η μελέτη, βασιζόμενη σε περιγραφικά και εμπειρικά στοιχεία σύμφωνα με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, συμβάλλει στη συζήτηση για διάφορες πολιτικές επιλογές για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της Ελλάδας στον τομέα της οικονομικής προσιτότητας της στέγασης.
Αυτές μπορεί να κυμαίνονται από στοχευμένη στήριξη για ευάλωτα νοικοκυριά μέσω επιδομάτων στέγασης και κινήτρων για την απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας έως τη στρατηγική επέκταση των προγραμμάτων κοινωνικής στέγασης και την ενίσχυση των κανονισμών της αγοράς ακινήτων για τη σταθεροποίηση των αγορών ενοικίασης και στέγασης, με παράλληλη αύξηση της προσφοράς.
Επιπλέον, ενώ η τρέχουσα πολιτική κοινωνικής στέγασης της Ελλάδας βασίζεται κυρίως σε επιδόματα στέγασης, η αναθεώρηση των κριτηρίων εισοδήματος είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας αυτών των προγραμμάτων, σύμφωνα με τη μελέτη.
Μια άλλη επιλογή θα μπορούσε να είναι η ομαλοποίηση της αγοράς ακινήτων μέσω της ενίσχυσης της προστασίας των ενοικιαστών (όπως στη Σουηδία και τη Γερμανία).
Η αντιμετώπιση των προβλημάτων από την πλευρά της προσφοράς περιλαμβάνει την παροχή μακροπρόθεσμης ορατότητας όσον αφορά τους κανόνες δόμησης και τους κανονισμούς χωροταξίας, την απλούστευση των διαδικασιών μεταβίβασης ακινήτων, καθώς και τον μετριασμό των επιπτώσεων των κενών κατοικιών και της αγοράς βραχυπρόθεσμων μισθώσεων ή των επιπτώσεων του προγράμματος Golden Visa, όπως αποδεικνύεται από τις πρόσφατες αλλαγές στην πολιτική της Πορτογαλίας.
Άλλοι τρόποι αντιμετώπισης του ζητήματος θα μπορούσαν να είναι η συλλογή και παρακολούθηση δεδομένων σχετικά με τις μισθώσεις, καθώς διεθνή παραδείγματα αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα της συλλογής αξιόπιστων δεδομένων σχετικά με τις μισθώσεις, φορολογικά κίνητρα για την επίσημη καταχώριση των κενών ακινήτων ή η επιβολή φόρου επί αυτών, καθώς και στοχευμένες φορολογικές μεταρρυθμίσεις για την τόνωση των επενδύσεων στην αγορά ενοικίασης.
«Τελικά, η στέγαση στην Ελλάδα αποτελεί σημαντικό οικονομικό βάρος για πολλά νοικοκυριά, επηρεάζοντας την κατανάλωση, τη συσσώρευση πλούτου και την ανθεκτικότητά τους σε οικονομικούς κλυδωνισμούς», αναφέρει η μελέτη.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
