Τρεις σημαντικές παρεμβάσεις στον τομέα των κληρονομιών ενεργοποιεί η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), εισάγοντας νέα ψηφιακά εργαλεία που υπόσχονται να απλοποιήσουν ριζικά τη διαδικασία για όσους κληρονομούν ακίνητα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία. Οι αλλαγές αυτές, που θα τεθούν σε πλήρη λειτουργία σταδιακά έως το τέλος του έτους, έρχονται να αντιμετωπίσουν ένα από τα πλέον πολύπλοκα και χρονοβόρα πεδία της φορολογικής διοίκησης: τη φορολογική τακτοποίηση μετά τον θάνατο ενός πολίτη.
Η πρώτη και πιο καθοριστική αλλαγή αφορά την υποβολή του εντύπου Ε9, δηλαδή της δήλωσης στοιχείων ακινήτων, για λογαριασμό αποβιωσάντων. Μέχρι σήμερα, η υποχρέωση αυτή βάρυνε αποκλειστικά τους κληρονόμους, οι οποίοι όφειλαν, μέσα σε ασφυκτικές προθεσμίες, να υποβάλουν τη δήλωση ανάλογα με την ύπαρξη ή μη διαθήκης, την ημερομηνία του θανάτου ή τυχόν αποποιήσεις. Πολλοί πολίτες μάλιστα βρέθηκαν αντιμέτωποι με πρόστιμα ή απώλεια προθεσμιών, εξαιτίας της πολυπλοκότητας των κανόνων.
Με το νέο πλαίσιο, την υποβολή του Ε9 αναλαμβάνουν πλέον οι συμβολαιογράφοι, οι οποίοι θα χειρίζονται ηλεκτρονικά τη δήλωση μέσα από ειδική πλατφόρμα της ΑΑΔΕ, ταυτόχρονα με τις πράξεις αποδοχής κληρονομιάς. Έτσι, το περιουσιολόγιο θα ενημερώνεται αυτόματα χωρίς πρόσθετες ενέργειες από τους πολίτες.
Παράδειγμα: Αν κάποιος αποβιώσει εντός του 2025 και η διαθήκη του δημοσιευθεί το ίδιο έτος, η δήλωση Ε9 θα υποβάλλεται ηλεκτρονικά από τον συμβολαιογράφο που συντάσσει την πράξη αποδοχής, έως τις 31 Ιανουαρίου 2026. Σε περιπτώσεις εξ αδιαθέτου κληρονομιάς, δηλαδή όταν δεν υπάρχει διαθήκη, το Ε9 θα υποβάλλεται με βάση τα ποσοστά κληρονομιάς που προκύπτουν από τον νόμο, πάλι έως το τέλος του επόμενου Ιανουαρίου.
Η νέα ρύθμιση αναμένεται να μειώσει δραστικά τα λάθη, καθώς η συμπλήρωση του εντύπου θα γίνεται από επαγγελματίες με πλήρη πρόσβαση στα στοιχεία των ακινήτων και στα σχετικά πιστοποιητικά. Παράλληλα, οι πολίτες θα απαλλάσσονται από την υποχρέωση να κατανοούν πολύπλοκους φορολογικούς κανόνες, οι οποίοι διαφέρουν ανά περίπτωση.
Αυτόματη ενημέρωση του Φορολογικού Μητρώου
Η δεύτερη καινοτομία αφορά την αυτόματη ενημέρωση του Μητρώου της ΑΑΔΕ με τα στοιχεία του αποβιώσαντος και των κληρονόμων. Μέχρι σήμερα, η διαδικασία απαιτούσε αυτοπρόσωπη παρουσία στις εφορίες ή στα Κέντρα Φορολογουμένων (ΚΕΦΟΔΕ), με υποβολή σειράς δικαιολογητικών — ληξιαρχική πράξη θανάτου, πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης, διαθήκης και εγγυτέρων συγγενών.
Με το νέο σύστημα, η ενημέρωση θα γίνεται αυτόματα, αμέσως μετά την καταχώριση της ληξιαρχικής πράξης θανάτου. Το πληροφοριακό σύστημα της ΑΑΔΕ θα διακόπτει κάθε ενεργή σχέση του αποβιώσαντος (όπως γάμο, σύμφωνο συμβίωσης ή επαγγελματική εκπροσώπηση), θα απενεργοποιεί τους προσωπικούς του κωδικούς στο myAADE και θα αντλεί ηλεκτρονικά όλα τα απαραίτητα πιστοποιητικά από άλλους δημόσιους φορείς.
Η διαλειτουργικότητα αυτή με τα ληξιαρχεία, τα υποθηκοφυλακεία και το Γενικό Εμπορικό Μητρώο αναμένεται να εξαλείψει την ανάγκη φυσικής παρουσίας των πολιτών και να περιορίσει σημαντικά τις καθυστερήσεις.
«Φορολογικό ξυπνητήρι» για τους κληρονόμους
Η τρίτη ρύθμιση εισάγει μια νέα υπηρεσία ειδοποιήσεων, η οποία θα λειτουργεί ως ψηφιακός σύμβουλος για τους κληρονόμους. Το σύστημα θα αποστέλλει αυτόματα ειδοποιήσεις για όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από μια κληρονομιά — όπως δηλώσεις εισοδήματος του αποβιώσαντος, φόροι κληρονομιάς, πληρωμές και προθεσμίες. Με αυτόν τον τρόπο, οι πολίτες θα ενημερώνονται έγκαιρα και θα αποφεύγουν τα πρόστιμα και τις προσαυξήσεις που προκαλούν οι παραλείψεις ή οι καθυστερήσεις.
Η υπηρεσία θα λειτουργεί μέσω της ψηφιακής θυρίδας στο myAADE και, σε επόμενη φάση, θα συνδέεται και με τα ειδοποιητήρια του gov.gr, ώστε κάθε κληρονόμος να λαμβάνει τις σχετικές ενημερώσεις σε πραγματικό χρόνο.
Οι σημερινές υποχρεώσεις – και πώς αλλάζουν
Μέχρι σήμερα, η απώλεια ενός προσώπου οδηγούσε τους συγγενείς του σε ένα περίπλοκο πλέγμα φορολογικών ενεργειών.
Οι κληρονόμοι όφειλαν να:
· υποβάλουν δήλωση μεταβολής ατομικών στοιχείων (έντυπο Δ210),
· διακόψουν τυχόν επιχειρηματική δραστηριότητα του αποβιώσαντος (έντυπο Δ211),
· καταθέσουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος για τα εισοδήματα που αποκτήθηκαν έως τον θάνατο,
· υποβάλουν δήλωση φόρου κληρονομιάς για κάθε είδος περιουσιακού στοιχείου,
· και τέλος, να δηλώσουν στο Ε9 τα ακίνητα που περιέρχονται σε αυτούς.
Η ψηφιακή ενοποίηση όλων αυτών των διαδικασιών, με αυτοματοποιημένες διασταυρώσεις και ηλεκτρονική διαβίβαση δεδομένων, αναμένεται να μειώσει σημαντικά τον διοικητικό φόρτο και τον χρόνο διεκπεραίωσης.
Οι νέες παρεμβάσεις εντάσσονται στο πλαίσιο του ευρύτερου ψηφιακού μετασχηματισμού της φορολογικής διοίκησης, που στοχεύει στη σταδιακή κατάργηση της φυσικής επαφής των πολιτών με τις Δ.Ο.Υ. και στην πλήρη ψηφιοποίηση των διαδικασιών.
Σύμφωνα με στελέχη της ΑΑΔΕ, η φιλοσοφία των αλλαγών είναι να διευκολυνθεί ο πολίτης σε μια περίοδο που συνήθως χαρακτηρίζεται από συναισθηματική και διοικητική πίεση. «Η απώλεια ενός ανθρώπου δεν πρέπει να συνοδεύεται από μια δεύτερη δοκιμασία, αυτή της γραφειοκρατίας», σημειώνουν χαρακτηριστικά.
Οι νέες υπηρεσίες αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία σταδιακά μέσα στους επόμενους μήνες, με στόχο έως τα μέσα του 2026 η διαδικασία αποδοχής κληρονομιάς να ολοκληρώνεται πλήρως ψηφιακά, χωρίς φυσική παρουσία στις εφορίες και χωρίς υποβολή έντυπων δηλώσεων.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
